Al voorgehad dat…
Wat is hier aan de hand?
Dit is vermoedelijk een fenomeen dat Geplande Veroudering heet, misschien beter bekend als Planned Obsolescence in het Engels.
Geplande Veroudering – De Definitie
Ge•plan•de ver•ou•der•ing
[xəplɑndə vərˈɑudərɪŋ] • zelfst. nw.
een strategie die bedrijven en producenten hanteren om producten doelbewust (expres) op een bepaalde manier te ontwikkelen zodat de levensduur van het apparaat beperkt wordt (een defect). Zo wordt de consument (jij dus) verplicht een nieuw toestel te kopen, op die manier maken bedrijven nog meer winst.
Wij noemen het Expres Defect.
Geplande veroudering in 2 min – © Cristina Oliver
De vele gezichten van Geplande Veroudering
Technologische veroudering
Wanneer het product niet meer werkt door de beperkte levensduur van één van de essentiële onderdelen die niet herstelbaar of vervangbaar zijn. Dit kan indirect, door bijvoorbeeld het uit de handel halen van reserveonderdelen of door een zodanig hoge prijs te vragen dat herstellen duurder wordt dan een nieuw toestel aan te kopen. Ook vaak worden ICT producten zo gemaakt dat componenten verlijmd en dus niet losgemaakt kunnen worden zonder deze te beschadigen. Dat leidt ertoe dat consumenten of herstellers het product niet kunnen repareren, waardoor de consument een nieuw toestel moet kopen.
Software veroudering
Software zorgt ervoor dat onze producten ‘werken’, maar de (ongevraagde) updates van deze software zorgen ervoor dat onze apparaten vertragen of dat onderdelen niet meer naar behoren functioneren.
Part pairing
Een techniek die bedrijven in staat stelt om te controleren welke onderdelen vervangen kunnen worden. Onderdelen krijgen een uniek nummer. Dat nummer wordt gekoppeld aan software waardoor de producent volledige controle heeft over wie het product kan repareren. Zo kunnen enkel door de producent erkende herstellers (denk aan de Switch winkels van Apple) een toestel repareren. De herstelling mag dan ook enkel gebeuren met onderdelen die gemaakt zijn door dezelfde producent van het toestel. De ‘hersteller’ moet bovendien een licentie kopen om het toestel te mogen herstellen. Op die manier passeert de producent niet één, geen twee maar drie keer langs de kassa!
Esthetische of psychologische veroudering
Bedrijven willen zoveel mogelijk producten verkopen en daarvoor maken ze handig gebruik van psychologische inzichten. Mensen zijn van nature uit steeds op zoek naar betere voeding, kleding enzovoorts. Gelukkig maar, anders hadden we nooit de prehistorie overleefd. Maar dit wordt misbruikt door elektronica industrie. Met slimme reclamecampagnes prijzen ze om de zoveel tijd een nieuw product aan dat nét iets mooier, platter, of lichter is dan het vorige. Zo spelen ze in op de psyche van de mens en verleiden ze ons om toch maar steeds het nieuwe hebbeding te kopen.
Veel verschillende strategieën dus die producenten toepassen om ervoor te zorgen dat onze elektronische apparaten sneller stuk of “expres defect” gaan.
Strategieën die grote gevolgen hebben voor onze portemonnee en voor onze planeet.
Impact op de planeet
Geplande veroudering schaadt onze leefomgeving.
Geplande veroudering zorgt ervoor dat de productie van elektronische apparaten toeneemt waardoor we steeds meer ertsen en metalen moeten ontginnen. Dat kan enkel via mijnbouw en laat dat nu net een heel vervuilende industrie zijn.
De mijnbouwindustrie gebruikt hiervoor enorme hoeveelheden water en energie. Hele stukken land worden afgegraven om behandeld te worden met chemicaliën waardoor zeer sterke water- en grondvervuiling optreedt. Die vervuiling leidt dan weer tot het verlies van biodiversiteit.
Geplande veroudering werkt ongelijkheid in de hand. Mijnbouw richt zich vooral op het bevredigen van grotendeels westerse behoeftes, terwijl dat de lokale bevolking die de schadelijke gevolgen van mijnbouw ondervindt er weinig tot geen winst aan overhoudt. De vernietiging van hun habitat leidt tot enorme milieu- en sociale schade.
Daarbovenop is de mijnbouwsector verantwoordelijk voor ongeveer 10% van de wereldwijde uitstoot van CO2-emissies, en behoort tot één van de meest vervuilende sectoren op aarde. Zo weet je dat we mijnbouw beter vandaag stoppen dan morgen.
Meer info over de mijnbouwcases waar CATAPA rond werkt:
Recyclage
Nog een gevolg van de manier waarop elektronica samengesteld wordt is dat de metalen die ze bevatten moeilijk te recycleren zijn. Enkel met zeer ingewikkelde en dure processen kunnen de verschillende metalen gescheiden worden voor hergebruik. Deze metalen gaan dus verloren terwijl mijnbouw alsmaar opnieuw wordt gestimuleerd. Het is onverantwoord dat men in 2021 nog steeds massaal producten aanbiedt met een te korte levensduur en gigantische ecologische voetafdruk.
Tijd om deze praktijken aan banden te leggen!
Klaag erop los!
Regelgeving
Wat nu?
De oplossing ligt op beleidsniveau. De politiek kan de industrie verplichten tot ecologisch design: om enkel nog ecologische en modulaire producten op de markt te brengen.
We hebben dringend nood aan politici die beslissingen nemen in het belang van onze planeet en ons welzijn, in plaats van enkel de belangen van de industrie en het grote geld te verdedigen. Politici die het aandurven om multinationals regels op te leggen zodat ze verplicht worden om betere producten te maken voor consumenten.
Producten die gemaakt zijn om langer mee te gaan, en niet om snel kapot te gaan zodat ze veel te snel vervangen moeten worden.
Daarom pleit CATAPA voor een sterke wetgeving rond ecologisch design, repareerbaarheid en recycleerbaarheid van onze elektronische producten.
Lees hier meer over op onze ‘eisen-pagina’.