Zei de Peruaanse ambassadeur tegen Milton Sánchez te Genève. Milton Sánchez Cubas, een van de voornaamste verzetsleiders tegen het mijnbouwproject Conga en voorzitter van de koepelorganisatie PIC, was in Genève op uitnodiging van de VN. Vrijdag 13 september getuigde hij er over de criminalisering van het sociaal protest tegen het Conga project. Conga is een uitbreiding van de 20 jaar oude Yanacocha mijn, de tweede grootste goudmijn van Latijns-Amerika. Het gebrek aan lokaal draagvlak voor Conga leidde tot massale protesten in Cajamarca.

Na zijn getuigenis op de 24^ste sessie van de Human Rights Council van de Verenigde Naties sprak Milton met de Peruaanse ambassadeur te Genève. De ambassadeur verwees naar de geschiedenis van het Zuid-Amerikaanse land; “de Spanjaarden trokken 500 jaar geleden ook naar ons land voor het goud”, zei hij. En nog steeds trekken buitenlandse multinationals in grote getale naar Peru. Om het land nog aantrekkelijker te maken voor buitenlands kapitaal werd recent een wetswijziging goedgekeurd die de afhandeling van een Environmental Impact Assessment (EIA) op minder dan 100 dagen (!) toelaat. De Peruaanse staat rekent dan ook op deze buitenlandse investeringen, meer dan 50% van de Peruaanse export komt van de mijnbouwactiviteiten in het land. Het extractivistisch discours van de ambassadeur hoeft dus niet te verbazen, hij vertegenwoordigt immers de Peruaanse staat in Genève. “Maar wie heeft dit ooit vastgelegd, dat Peru een mijnbouwland is? Staat dit ergens in een wet beschreven? Kwam de internationale gemeenschap ooit samen om af te spreken dat Peru een mijnbouwland is?”, reageerde Milton cynisch.

Op uitnodiging van Catapa kwam de verzetsleider uit Celendín na zijn bezoek aan de VN naar België. Later hoorden we van Milton dat zijn bezoek aan Europa heel onzeker was. Hij heeft immers meer dan 40 klachten tegen zijn persoon lopen, een vaak geziene strategie van criminalisering door de staat en mijnbouwbedrijven. Op de dag van zijn vertrek naar Europa werd hij opgeroepen door het Peruaanse gerecht. Mogelijks volgt een arrestatie bij zijn terugkeer naar Peru.

Op maandag 16 september trokken we met hem naar verschillende Belgische NGO’s. Het Conga project en het bijhorende protest is bij vele NGO’s een gekende case, het was een uitgelezen kans om kennis te maken met een van de belangrijkste sociale leiders uit Cajamarca. Milton Sánchez sprak over het problematische karakter van het Conga project; over de frauduleuze goedkeuring van het EIA, over de bedenkelijke reputatie van mijnbouwbedrijf Newmont Mining, over het gebrek aan lokale raadpleging, over de criminalisering van het sociaal protest, … .

Zelfbeschikking over grondstoffen

Een week voor de komst van Milton Sánchez naar Europa stelde James Anaya, speciaal VN-rapporteur voor de rechten van inheemse volkeren, zijn verslag betreffende inheemse volkeren en extractieve industrieën voor. Hoe verhouden inheemse volkeren zich tot (grootschalige) mijnbouw?

Hij stelt dat de inheemse volkeren omwille van hun negatieve ervaringen met grote mijnbouwprojecten heel vaak wantrouwig staan tegenover de extractieve industrie. Maar, verduidelijkt hij meteen, de belangen van inheemse volkeren en de mijnbouwindustrie zijn niet per definitie tegenstrijdig.

• De ontginning van grondstoffen in het grondgebied van inheemse volkeren zou door eigen bedrijven of initiatieven moeten gebeuren.
• Indien deze volkeren niet over de nodige middelen en kennis beschikken, kunnen ze de hulp inroepen van de staat of de internationale gemeenschap.
• Bedrijven moeten er alles aan doen om de mensenrechten te vrijwaren tijdens de uitvoering van hun plannen, vervolgt hij.
• De staat moet erover waken dat inheemse volkeren betrokken worden bij de planning en implementering van mijnbouwprojecten.
• …

Het rapport is wederom op hetzelfde extractivistisch discours gestoeld, het recht op alternatieve economische ontwikkeling komt jammer genoeg nauwelijks ter sprake. Het zelfbeschikkingsrecht bij Anaya gaat vooral over het recht op ontginning door de gemeenschappen zelf. Zelfbeschikking over grondstoffen gaat echter óók over het recht om niet te kiezen voor het extractivistisch model, zelfbeschikking gaat ook over het recht op een alternatieve economische ontwikkeling. Zoals Milton Sánchez het zo helder verwoordde; wie heeft er ooit bepaald dat extractivisme (voor inheemse volkeren) het enige succesvolle en haalbare economische model is?

Auteur: David Verstockt