Onze geschiedenis
2003-2007: van BelBol tot de start van CATAPA als beweging in Vlaanderen
CATAPA’s geschiedenis begint in 2003, bij de oprichting van BelBol, de voorloper van CATAPA. De organisatie richt zich op de bescherming van lokale gemeenschappen getroffen door grootschalige mijnbouw in Bolivia. De werking werd in de volgende jaren uitgebreid naar Peru, en daarna Guatemala. In juli 2005 wordt ‘BelBol’ omgedoopt tot een feitelijke vereniging met de naam CATAPA. CATAPA staat voor Comité Académico Técnico de Asesoramiento a Problemas Ambientales en kan letterlijk vertaald worden als Technisch Academisch Comité voor Bijstand bij Milieuproblemen.
De focus van het werk van CATAPA ligt in de eerste jaren voornamelijk op het ondersteunen van partners in Latijns-Amerika. Ondertussen breidt CATAPA haar werking uit in Vlaanderen, op vlak van onderzoek, netwerking, sensibilisering en lobbywerk. De interne organisatie wordt uitgebouwd, met de oprichting van vijf werkgroepen (Peru, Bolivia, Netwerking en Lobby, Educatie en Communicatie, en Studie) die worden aangestuurd door een Coördinatieteam.
In de eerste werkjaren krijgt CATAPA zo vorm rond twee centrale doelstellingen:
-
- het vormen van een daadkrachtig nieuwsoortige beweging in Vlaanderen rond (anders)globalisering en duurzame ontwikkeling via maatschappelijk activering,
- de aanpak van de grondstoffenproblematiek en meer bepaald de problemen inzake mijnbouw in Latijns-Amerika.
2008-2011: CATAPA groeit
In 2008 begint CATAPA als officiële vzw en zet in deze periode hard in op verdere institutionalisering, met nieuwe werkgroepen en vrijwilligers, een uitgebreid educatief aanbod, en een sterkere betrekking van vrijwilligers, stagiairs en thesis- en doctoraatsstudenten. CATAPA krijgt groeiende steun van organisaties, instellingen, gemeentes en provincies, en verwerft grotere zichtbaarheid via verschillende publieke evenementen.
Het wordt steeds duidelijker dat de problematiek in Latijns-Amerika niet losstaat van wat hier gebeurt. Consumenten, producenten en beleidsmakers in Vlaanderen zijn medeverantwoordelijk voor mensenrechtenschendingen, ecologische wantoestanden en allerhande sociale problemen in Latijns-Amerika, maar ook voor de oplossingen en alternatieven die gemeenschappen en organisaties daar naar voor schuiven. Daarom ligt de focus in de jaren die volgen in grote mate op educatie en sensibilisering in Vlaanderen. Een hoogtepunt is de campagne Mining in Paradise die in 2010 wordt gelanceerd. Deze internationale campagne ondersteunt de inwoners van vier noordelijke Peruaanse provincies in hun eis om geen mijnbouwproject op hun grondgebied te laten doorgaan.
Ondertussen staat de werking in regio’s getroffen door mijnbouw uiteraard niet stil. CATAPA start verkennende gesprekken in Honduras en versterkt haar werking in Peru, Guatemala en Bolivia. Onze bestaansreden wordt in 2009 op zeer tragische wijze nogmaals duidelijk: het grondstoffenconflict in Bagua (Noord-Peru) mondt uit in een bloedbad, waarbij 34 doden vallen. De aanwezige Catapistas brengen het nieuws in de wereldpers en bereiken onder meer dat de Belgische regering een kritisch onderzoek vraagt aan de Peruaanse regering.
2011-2017: Campagnes in Vlaanderen en nieuwe partnerschappen
2011 is voor CATAPA een jaar van vernieuwing en versterking van de professionele omkadering. Een nieuwe algemeen coördinator neemt voor het eerst de dagelijkse leiding over en leidt twee opeenvolgende campagnes: GOUD:EERLIJK? en Generatie Transitie.
De campagne GOUD:EERLIJK? was een drie jaar durend initiatief van CATAPA, Ecolife en Netwerk Bewust Verbruiken. Het was een sensibiliserings- en lobbycampagne over de negatieve impact van goudwinning in het Zuiden en alternatieven voor de huidige consumptie en productie van metalen in het Noorden. De campagne start een lobby-netwerk op m.b.t. duurzame alternatieven voor goudwinning in het Zuiden, waarbij middenveld, academici en industrie betrokken worden. De campagne toont aan dat goudexploitatie wereldwijd voor extreme onrechtvaardigheden zorgt, in het bijzonder voor boeren- en inheemse gemeenschappen.
Van 1 september 2011- 31 augustus 2014 hebben actie gevoerd, vormingen gegeven, artikels geschreven, oude gsm’s ingezameld een trouwwedstrijd georganiseerd, juweliers aangespoord tot de verkoop van fairtrade goud… Maar onze campagne GOUD:EERLIJK? is na drie vruchtbare jaren achter de rug. Dit betekent echter niet dat we de GOUD:EERLIJKE? boodschap moeten vergeten; de impact van grootschalige goudontginning op mens en milieu is groot en op veel plekken in de wereld, zelfs in Europa, probeert men nog altijd nieuwe open pit goudmijnen te openen. We moeten ons hiertegen blijven verzetten en zoveel mogelijk doen om de schadelijke gevolgen van mijnbouw te beperken. Dus recycleer die oude gsm’s, zoek een bank die niet investeert in mijnbouw en kom op voor de rechten van mensen die getroffen worden door de ecologische en sociale gevolgen van goudmijnbouw.
Generatie Transitie (2014-2017) volgt Goud:Eerlijk? op en vertrok vanuit het inzicht dat de generatie jongvolwassenen die tot 2050 in het werkveld zullen staan, dé actoren zijn die de transitie naar een andere economie moeten waarmaken. Samen met universiteiten en hogescholen worden vorming en concrete handelingsperspectieven aangereikt aan studenten en jongeren met oog op een transitie naar een duurzame wereldeconomie. Daarbij wordt gefocust op de omgang van onze economie met eindige en niet-hernieuwbare grondstoffen als petroleum, gas, mineralen en metalen.
Voorbij de Noord-Zuid dichotomie
In diezelfde periode krijgt de partnerwerking van CATAPA een nieuwe dynamiek. In de jaren 2011-2012 komt een einde aan de samenwerking in Honduras en Guatemala. In Honduras komt de delicate politieke situatie een duurzame en veilige werking over de grondstoffenproblematiek in de weg komt te staan. In Guatemala zetten grotere partners de internationale campagne over de Marlin mijn verder. Ondertussen verschuift de werking in Peru van Jaén, waar we samenwerkten met Vima, naar Cajamarca, waar we de NGO Grufides en de basisbeweging Plataforma Interinstitucional Celendina (PIC) ondersteunen in hun werk over de goudmijn Yanacocha en de grootschalige uitbreidingsplannen zoals Conga. CATAPA wordt ook actiever in Europa, met vanaf 2014 specifieke aandacht voor de mijnbouwproblematiek in Rosia Montana in Roemenië en in Skouries in Griekenland. Een jaar later wordt een partnerschap gesloten met COSAJUCA, een jongerenbeweging die zich samen met lokale boerengemeenschappen inzet tegen het megalomane La Colosa mijnbouwproject in Tolima, Colombia.
2017-Heden: Mijnbouw als globale en technologische uitdaging
Sinds enkele jaren staat onze werking in teken van de technologie. We verdiepen ons steeds meer in de impact van ICT-hardware (smartphones, computers en laptops). De ontginning van metalen en mineralen nodig voor de productie van deze hardware, gaat vaak gepaard met mensenrechtenschendingen en ecologische destructie. De assemblage van laptops en smartphones gebeurt in lagelonenlanden waar arbeidsrechten niet gerespecteerd worden en het ontwerp van ICT is niet gericht op hergebruik van de onderdelen waardoor die dus meestal geen tweede leven krijgen. Eind 2017 ging daarom het Make ICT Fair project van start. In dat project werken we samen met 10 Europese partners toe naar een meer duurzaam systeem waarin mensenrechten en milieu gerespecteerd worden doorheen de ICT-productieketen. De taak van CATAPA bestaat voornamelijk uit sensibilisering over de gevolgen van ICT-consumptie en de mogelijke alternatieven. We moedigen ook publieke instanties aan om meer aandacht te schenken aan sociale en milieuaspecten in hun ICT-aankoopbeleid.
Het Fair ICT Flanders focust dan weer op grote ICT-consumenten in Vlaanderen. Het project richt zich niet tot individuen, maar wel tot bedrijven, overheden en hogeronderwijsinstellingen. Ze ondersteunen hen in het nemen van concrete stappen naar een fair en circulair ICT-aankoop- en verwerkingsbeleid. Dit doen we, onder andere, aan de hand van een uitgewerkt leertraject, de ontwikkeling van een toolbox en begeleiding op maat voor de pilootorganisaties.
Binnen het project NEMO, dat zijn intrede deed in mei 2018, ligt de focus op technologie. Samen met enkele Europese partners heeft dit project als doel om een nieuwe milieuvriendelijke technologie voor het recycleren van mijnbouwafval te introduceren. Daarbij wordt er gewerkt rond twee casestudies: de Sotkamo mijn in Finland en de Las Cruces mijn in Spanje. Binnen het project vertegenwoordigt CATAPA het perspectief van de lokale gemeenschappen op de mijnbouwactiviteiten en de nieuwe technologieën.
Naast die nieuwe focus op technologie in België en Europa, ontwikkelt er ook het een en ander in Latijns-Amerika. In 2018 breidt CATAPA’s Peru-werking uit naar de Amazone, waar CATAPA de samenwerking met Instituto Chaikuni opstart omtrent de impact van olie-extractie. Ook in Ecuador komt een nieuw partnerschap tot stand. Met Acción Ecológica houden we vanaf nu ook het kopermijnbouwproject ‘El Mirador’ in de gaten.
Ondertussen is CATAPA via internationale netwerken zoals ‘Yes to life, No to mining’ en de Europese projecten Make ICT Fair en NEMO een stevige globale speler geworden en breiden we onze expertise in de metalenkringloop steeds verder uit.