In 2003 streek het Zuid-Afrikaanse mijnbouwbedrijf AngloGold Ashanti neer in Colombia. Vier jaar lang gingen ze op zoek naar goud en kochten ze mijnbouwconcessies op in het hele land. In 2007 vond het bedrijf eindelijk waar het op gehoopt had: gigantische goudreserves in de ondergrond van de gemeente Cajamarca in het departement Tolima.
Het La Colosa-project veroorzaakte meteen nationale en internationale verontwaardiging aangezien het project zou leiden tot ontbossing, gebruik van enorme hoeveelheden water, vervuiling van lucht en grondwater en sociale spanningen. Bovendien zou de Páramos in gevaar komen, een uniek stuk natuur waar de voornaamste rivieren van Colombia ontspringen. Omdat Cajamarca niet enkel gekend is voor z’n vruchtbare landbouwgronden die het hele land helpen voorzien, maar ook omdat het de plaats is waar één van de meest belangrijke ecosystemen bestaat, zou een dergelijke ingrijpende onderneming dan ook een regelrechte ramp betekenen (Carlier, 2016).
Hoewel Cajamarca de kern van het mijnbouwproject uitmaakt, was het vooral het referendum in Piedras die als mijlpaal in het verzet tegen grootschalige mijnbouw gezien wordt. Dit referendum, dat als antwoord diende op de mogelijkheid of AngloGold Ashanti een dam door hun grondgebied wou bouwen, bracht maar liefst 60% van de bevolking op de been en had een verpletterend 99% NO votes als resultaat. Deze uitslag was een belangrijke tegenslag voor het mijnbouwbedrijf (Higginbottom, 2016).
Het inspireerde dan ook vele andere gemeenschappen, waaronder Tauramena, Cabrena en Cajamarca, om zich door middel van een consulta popular tegen de plannen te verzetten (Garcia, 2017). Dit grondwettelijk mechanisme is gebaseerd op de principes van territoriale autonomie en decentralisatie van besluitvorming. Volgens artikel 33 uit de wet over de werking van gemeenten, is een gemeente zelfs verplicht een consulta popular te houden wanneer een mijnbouwproject een significante verandering van het grondgebruik in de gemeente dreigt te veroorzaken (Hoff, 2015). De Cajamarcunos slaagden erin 5000 handtekeningen te verzamelen, waardoor de gemeenteraad verplicht is een stemming te houden over een mogelijke volksraadpleging (Carlier, 2016). Deze werd uiteindelijk gepland op 26 maart.
Toch wordt deze positieve ontwikkeling bemoeilijkt door twee factoren. De eerste ligt in het feit dat de volksraadpleging gepland werd voor 26 maart. Deze korte periode maakt het de lokale bevolking des te moeilijker om tijdig geld bijeen te krijgen om campagnes ter bewustwording van de negatieve impact van de mijnbouw uit te werken. Bovendien was de verkiezing voor een nieuwe burgemeester gepland voor 12 maart. Daardoor mocht er geen campagne gevoerd worden tegen de mijnbouwprojecten, aangezien twee campagnes voor verwarring zou zorgen bij de lokale bevolking (Garcia, 2017).
Ten tweede is de Colombiaanse president Santos een grote voorstander van de mijnbouwsector. Hij beschouwt deze immers als een cruciaal onderdeel van zijn ontwikkelingsplan voor het land (Carlier, 2016). Daarom worden vanuit de overheid decreten uitgeschreven die aanpassingen aanbrengen aan bepaalde wetten die de lokale besluitvorming ondermijnen. Vlak voor de consulta popular van Piedras vaardigde de administratie Santos bijvoorbeeld een decreet uit waarin wordt gesteld dat lokale overheden enkel autoriteit hebben over grondgebruik, niet over ondergrondgebruik. Lokale gemeenten hebben met andere woorden geen autoriteit om mijnbouw in hun gebied te verbieden aangezien alles in de ondergrond aan de staat toebehoort (Hoff, 2015).
Ondanks deze tegenslagen is het referendum in Piedras kunnen doorgaan. Dat geeft hoop voor de inwoners van Cajamarca om te blijven strijden: si a la vida, no a la Colosa!
Bronnen
Carlier, B. (2016). Alleen radicale democratie kan de ongebreidelde ontginningsdrift in Colombia nog stoppen. Geraadpleegd op 15 maart 2017, van
http://www.mo.be/wereldblog/geen-echte-vrede-colombia-zonder-radicale-democratie-0
Garcia, R.A. (2017). Ante La Falta De Garantias De La Consulta Popular De Cajamarca, La Solidaridad Y El Compromiso Son La Salida. Geraadpleegd op 15 maart 2017, van https://comiteambiental.com/ante-la-falta-garantias-la-consulta-popular-cajamarca-la-solidaridad-compromiso-la-salida/
Higginbottom, A. (2016). To Mine or Not to Mine, That Is the Question. Geraadpleegd op 15 maart 2017, van http://colombiasolidarity.org.uk/articles/53-analysis/621-to-mine-or-not-to-mine
Hoff, A. (2015). Lokale participatie de kop ingedrukt. Geraadpleegd op 15 maart 2017, van http://www.mo.be/wereldblog/lokale-participatie-de-kop-ingedrukt-colombia
Soto, M.G. (2017). Ibagué will be the first city in the world to take mining to public scrutiny. Geraadpleegd op 15 maart 2017, van