Stap 1: Reduce 

– “The most sustainable phone is the one you already own.” 

Consuminder of consumeer minder. Sta stil bij je toekomstige aankopen. Als je duurzaam wilt consumeren, is het altijd beter om de levensduur van je toestel te verlengen dan bijvoorbeeld nieuwe energiezuinige toestellen te kopen. De CO2-uitstoot van nieuwe toestellen (ontginning & productie) is namelijk veel groter dan de uitstoot die energiezuinige toestellen kunnen besparen. Je toestel zo lang mogelijk laten meegaan is dus de boodschap!

We zouden bijvoorbeeld onze smartphone zo’n 25 tot 232 jaar moeten gebruiken vooraleer de CO2-uitstoot gecompenseerd is. In Europa gaat de gemiddelde smartphone echter 3 jaar mee, maar de gebruiksduur ligt nog véél lager, rond 1,5 jaar.  Daarnaast zitten smartphones en andere ICT-toestellen vol waardevolle metalen (goud, koper, kobalt, nikkel…), waarvan de ontginning een negatieve impact heeft op mens en milieu. Door ervoor te zorgen dat je smartphone langer mee gaat, moeten er minder snel nieuwe metalen ontgonnen worden en kan jij je eigen steentje bijdragen. Bescherm dus je gsm en gebruik een hoesje en een schermprotector.

Stap 2: Reuse

1.Sharing is caring: deel of ruil je spullen
Hebben we elk een een eigen laptop en printer nodig of zijn er mogelijkheden om die te delen? Tegenwoordig zijn er meer en meer deelsystemen voor het gebruik van ICT die hiervoor een duurzaam alternatief aanbieden.

2.Tweedehands
Geef je spullen een tweede leven en verkoop of geef ze weg als je ze niet meer gebruikt. Er zijn genoeg kandidaten die je toestel willen adopteren, denk maar aan vrienden, familie of de kringloopwinkel. Of koop zelf een tweedehands toestel!

Stap 3: Repair

Elektronische apparaten worden jammer genoeg vaak bewust ontworpen met een beperkte levensduur, een methode die de naam geplande veroudering kreeg. Kleine onderdelen van het apparaat begeven het dan na een tijd, waardoor je het volledige apparaat niet meer kan gebruiken. Gooi je toestel dan niet zomaar weg, maar repareer het defecte onderdeel en blaas het nieuw leven in!

1.Do it yourself: herstel!
Wil je er zelf mee aan de slag? Op iFixit vind je allerlei handleidingen, gereedschap en onderdelen voor het herstel van je smartphone. Daarnaast vind je er voor elk apparaat de repareerbaarheidsscore die aangeeft hoe gemakkelijk je smartphone te herstellen is. Niet alle smartphones zijn echter even gemakkelijk om te repareren, laptops zijn dit daarentegen meestal wél. Modulaire laptops zoals die van het merk Shift  kunnen gemakkelijk uit elkaar gehaald worden om onderdelen te vervangen. Ook vertragende softwareupdates kunnen vermeden worden via het gebruik van opensourcesoftware zoals Tizen.

2.Toch niet zo een doe-het-zelver?
Ga dan langs met je elektronica en elektrische apparaten bij een Repair Café of bij een lokale herstelwinkel. Of woon een Restart Party bij. Zoals de naam al doet vermoeden is het een bijeenkomst waar mensen elkaar leren om toestellen te herstellen. 

Stap 4: Refurbish

Al van refurbished gehoord? Refurbished smartphones of laptops zijn toestellen die al ‘gebruikt’ zijn en dus niet meer als nieuw kunnen worden verkocht. Soms gaat het om testmodellen, teruggestuurde modellen of toestellen die werden ingeruild, maar die dan gecheckt worden en waar nodig hersteld en geüpgraded. Je refurbished toestel wordt dus als nieuw verkocht, maar aan een tweedehands prijsje. Goed voor het milieu en de portemonnee! Overweeg dus zeker deze optie bij je volgende aankoop, maar let er wel op dat je je refurbished toestel koopt bij een bedrijf dat minstens twee jaar garantie biedt. Naast smartphones en laptops kan je trouwens ook refurbished opladers, tablets, toetsenborden of oplaadkabels kopen. 

Stap 5: Recycle

Slechts 5% van de gsm’s en smartphones in België wordt gerecycleerd. Dat komt omdat het inzamelen ervan niet van een leien dakje verloopt. Zo heeft iedereen wel een bureaulade met oude gsm’s en opladers of een kapotte computer op zolder staan.

Tijd om in actie te komen!
Als je oude elektronica niet meer te herstellen valt, breng deze dan naar een Recupel-inzamelpunt in supermarkten, recyclageparken en doe-het-zelf-zaken. Recupel verwijdert dan al jouw gegevens en zorgt voor de correcte verwerking van het product.

Waarom is dit noodzakelijk?
Indien we alle oude elektronische apparaten zouden kunnen verzamelen en de kostbare metalen correct zouden recycleren, dan zouden we minder nood hebben aan nieuwe ontginning en de daarbij horende vervuiling. Door te recycleren sluiten we dus de materialenkringloop en kunnen we met zijn allen aan Urban mining doen: goud mijnen uit onze smartphones!

Stap 6: Redesign

– “If you can’t open it, you don’t own it “,  Bas van Abel, oprichter Fairphone

Ben jij een geboren uitvinder of ingenieur? Gebruik dan jouw kennis om producten te ontwerpen die langer meegaan, gemakkelijk te herstellen of te hergebruiken zijn en weinig energie vragen om ze na gebruik te recycleren. Laat je inspireren door modulaire modellen zoals de Fairphone, een duurzame en makkelijk repareerbare smartphone. Deze smartphone is modulair ontworpen zodat hij langer meegaat en onderdelen gemakkelijk vervangen en hersteld kunnen worden.

Ook de Shiftphone is een smartphone die op modulaire wijze ontworpen is en die eveneens een modulaire laptop aanbiedt. Zoek je een nieuwe pc-muis? Koop dan een Nagermuis, die is duurzaam geproduceerd met fair trade- en biobased materialen.

Stap 7: Rethink

Als we echt een grote impact willen creëren, moeten we de belangrijkste fase aanpakken, namelijk het ontwerp en de productie van ICT-hardware. Producenten moeten dus verplicht worden om smartphones duurzamer en herstelbaar te maken.  Hoe kan jij dit helpen realiseren? 

1. Meld het op www.terapkapot.be. Via dit meldpunt verzamelt consumentenorganisatie TestAankoop gegevens over de levensduur van toestellen, waarmee ze ten strijde trekt tegen bedrijven die toestellen op de markt brengen die te snel kapot gaan.
2. Bewustwording is belangrijk, dus spreek erover met andere mensen!  Zorg dat zoveel mogelijk mensen hiervan op de hoogte zijn.
3. Laat via sociale media aan jouw merk weten dat je het niet oké vindt dat ze wegwerpproducten maken.
4. Spreek jouw school, bedrijf en stad aan en vraag hen te kiezen voor een faire en circulaire ICT-aankoop. Grote consumenten van ICT-producten in Vlaanderen kunnen namelijk een belangrijke invloed uitoefenen op ICT-bedrijven om hun productieketen op een structurele wijze te verduurzamen. Meer informatie hierover vind je op fairictflanders.be 
5. Steun organisaties die opkomen voor het Recht op Repareren en onderteken hun manifest. Right to Repair is een internationale beweging die vraagt dat politici fabrikanten verplichten om toestellen zo te ontwerpen dat ze lang meegaan en makkelijk te herstellen zijn. CATAPA maakt deel uit van de internationale beweging! Meer info: repair.eu  repairshare.be
6. Steun campagnes die banken aanzetten om niet langer te investeren in mijnbouwbedrijven, fossiele brandstoffen industrie en andere bedrijven die zich schuldig maken aan grootschalige vervuiling en uitbuiting. Divest Campagnes en Fairfin zijn hier actief mee bezig. Spreek ook jouw eigen bank aan en investeer voortaan in andere banken die deze projecten niet ondersteunen.
7. Word vrijwilliger bij een organisatie die rond dit thema werkt, zoals CATAPA, NBV of BOS+