Altiplano onder invloed van droogte

De situatie op de Altiplano is kritiek. Het regenseizoen blijft uit en de meren en reservoirs liggen droog. In de stad is de watertoevoer her en der afgesloten waardoor protesten ontstaan, maar des te kritieker is de situatie op het platteland. Het vee heeft water nodig, er is natuurlijk enkel vis in de meren als er voldoende water is. De oogsten mislukken als die niet hun nodige portie water krijgen. Droogte is niet enkel dorst, maar ook gebrek aan hygiëne, ziekte en honger. Ecosystemen worden verwoest en kunnen zichzelf niet meteen herstellen. Biodiversiteit gaat onherroepelijk verloren. Het water dat er nog is, is verontreinigd.

Een delegatie van de krant ‘El deber’ ging afgelopen week op zoek naar het Uru-urumeer (departement Oruro, Bolivia) en vond een droge vlakte. Bij een informatiebord over de rijke vis- en vogelsoorten van dit internationaal erkende meer is in de verste verte geen water te bespeuren. Pedro Calizaya vertelt hen al 40 jaar nabij het Uru-urumeer te wonen en duidelijk gezien te hebben hoe de mijn Inti Raymi gezorgd heeft voor de verontreiniging van het volledige gebied. Nu is zijn stukje grond een woestijn.

De droogte van 2016, heeft ervoor gezorgd dat dit het moeilijkste jaar was voor zijn familie. “Dit jaar heb ik 80 schapen verloren, van de 400 die ik had in het begin van het jaar… en 10 koeien van de 40. Ze sterven door de droogte, de verontreiniging en het gebrek aan land om op te grazen“ legt hij uit. Hij vertelt dat zijn dieren vermageren omdat er onvoldoende te grazen is: “we wandelen uren op zoek naar eten. Omdat het weinig water dat er is, verontreinigd is, worden ze ziek. Hun pootjes ontvellen als geroest ijzer, hun buikjes zwellen op en ze geven een witte smurrie over en gaan dan dood”. “We hebben niet kunnen profiteren van hun vlees, noch hun wol, noch hun melk. Ik weet niet meer wat te doen, want met deze opbrengst zouden we onze kinderen laten studeren.” voegt hij nog wanhopig aan het gesprek toe.

Na het Poopómeer is nu ook het Uru-urumeer in kritieke toestand

Evo Morales noemde 2016 het droogste jaar van de laatste 25 jaar. De klimaatveranderingen zijn voelbaar en waren ook voorspeld. Vorig jaar werd er al een extra fonds opgezet omdat men schrik had voor de gevolgen van het fenomeen El Niño dat sterker voelbaar zou zijn dan de voorgaande jaren. Voor Bolivia voorspelde men voor maart 2015 overstromingen in de laaglanden en droogte op de hoogvlakten. Pas eind 2016 voelt ook de lokale bevolking de gevolgen door het nijpend watertekort in de hoogvlakten. Maar niet alles is een gevolg van het klimaat. Toen het Poopómeer en het Uru Urumeer uitdroogden, werd met de vinger gewezen naar het klimaat, maar dat is te kort door de bocht.

Er zijn ook economische belangen waardoor er waterproblemen zijn. Bolivia’s economie is vooral gebaseerd op extractivisme en de export van grondstoffen. Evo Morales wil zo weinig mogelijk buitenlandse inmenging en blijft de natuurlijke rijkdommen van zijn land verkopen. Dit zorgt ervoor dat megaprojecten floreren. De mijnbouw die heel vervuilend is en wateropslorpend zorgde er begin 2016 voor dat één van de grootste meren van Bolivia, het Poopómeer, uitdroogde. Waar men vroeger kon vissen, kan je nu enkel nog grote wandelingen maken op uitgedroogde grond. Volgens satellietbeelden zou er nog maar op 0,1 % van de oppervlakte van het meer water te vinden zijn. Nu wacht het Uru Urumeer hetzelfde lot. Milieuorganisaties vrezen dat dit grote gevolgen zal hebben voor de volledige waterhuishouding in Bolivia en diens buurlanden. Ook het grote Titikakameer, alsook de ook de meren in het natuurgebied rondom toeristische trekpleister Uyuni, zullen de gevolgen van deze uitdroging voelen.

Situatie in La Paz: watercrisis

Ook in de stad heeft men water nodig voor de dagelijks was en plas. In de hoofdstad La Paz zijn de drie belangrijkste reservoirs die de stad van water voorzien quasi droog. Zonder water worden voorzieningen in de stad afgesloten, geraakt het dagelijkse ritme verstoord, komt er protest en er ontstaan conflicten tussen boeren en stedelingen, en de stad zelf… die begint te stinken. Vorige week (21 november) werd de noodtoestand afgekondigd door president Morales. In de hoofdstad La Paz is er sinds twee weken in sommige wijken geen water meer. Op andere plaatsen wordt het water beurtelings afgesloten.

Dan maar ¡Cosecha de agua!

Begin 2016 startte CATAPA samen met haar partners een nieuw project om het “oogsten van regenwater” te promoten bij de lokale bevolking rondom het Poopó- en Uru urumeer. Door het opvangen van regenwater kunnen de mensen hun eigen lot in handen nemen en kunnen ze water opvangen voordat het regenwater wordt opgemengd met de vervuilde bodem, en voordat het wegstroomt en vervolgens al heel snel verdampt.

Met steun van de Vlaamse Overheid (in het kader van het Vlaams Partnerschap Water voor Ontwikkeling) is het mogelijk om 36 families te voorzien van dergelijk opvangsysteem. Daarnaast zullen infosessies, vormingen en bewustwordingsacties georganiseerd worden zodat mensen o.a. beter op de hoogte zijn van hun rechten.

Auteur: Silke Ronsse

Referenties:

http://www.eldeber.com.bo/bolivia/lago-uru-uru-desaparece-y.html door Marcelo Tedesqui V.

http://lapatriaenlinea.com/?nota=275228 door Clovis Díaz

http://www.eldeber.com.bo/suplementos/edson-ramirez-paz-depende-vez.html door Pablo Ortiz

http://www.eldiario.net/noticias/2016/2016_12/nt161202/nacional.php?n=23…

https://www.theguardian.com/global-development/2016/nov/25/bolivia-droug…

“Oorzaken watersnood” (in press) door Lien Merre en Avalon Veldstra

Bolivia in de Vlaamse pers:
http://www.demorgen.be/wetenschap/boliviaanse-uru-urumeer-is-geen-meer-m…