Yuturi Warmi – Inheemse Vrouwen Verzetten zich tegen Goudwinning
Margot Tjolle studeerde een MSc in Milieu en Ontwikkeling aan de Universiteit van Kopenhagen. Voor haar masterscriptie ging ze met haar twee onderzoekspartners, Filippo De Rossi en Marie Eenens, op veldwerk in de Serena-gemeenschap. Ze besloten om samen te werken en te leven met Yuturi Warmi om een onderzoeksproject uit te voeren met als doel te begrijpen hoe bedreigde gemeenschappen alternatieven kunnen bouwen voor mijnbouw en extractivisme.
Het kwaad van industriële goudwinning
De laatste jaren is het Ecuadoraanse Amazonegebied steeds meer getroffen door de plaag van zowel illegale als “legale” goudwinning. De mijnen die door officiële bedrijven worden geëxploiteerd, worden echter vaak ook als illegaal beschouwd door de lokale bevolking, omdat ze notoir hun grondgebied betreden zonder hun voorafgaande vrije en geïnformeerde toestemming, en opereren zonder milieuvergunningen.
De negatieve gevolgen van industriële goudwinning beginnen met de ontbossing en verontreiniging van de bodem en rivieren door de giftige chemicaliën die worden gebruikt in het extractieproces, voornamelijk kwik. Naast het vernietigen van de kostbare biodiversiteit van het Amazone-regenwoud, brengt de verontreiniging een scala aan gezondheidsproblemen met zich mee voor de gemeenschappen die afhankelijk zijn van het rivierwater om te overleven, zoals huidziekten en kanker. De bodemverontreiniging voorkomt dat er iets groeit, waardoor hun biologische agroforestry boerderijen, een essentieel onderdeel van hun leven en inheemse cultuur, in gevaar kan komen. Mijnbouw saboteert ook andere milieuvriendelijkere inkomstenbronnen zoals toerisme, omdat het vervuilde land en de rivieren niet langer aantrekkelijk zijn voor het oog van bezoekers. Een andere belangrijke impact die genoemd moet worden, is de toename van onveiligheid en criminaliteit die de mijnbouw met zich meebrengt voor de gemeenschappen, omdat het resulterende gebrek aan educatieve of economische kansen alcoholisme, prostitutie en drugsmisbruik en -handel in de hand werkt.
“Ja, soms word ik boos, omdat deze mijnbouwbedrijven ons grondgebied willen betreden, ze willen het water beschadigen, vooral water is ons leven. Water is voor kinderen om te baden, om te koken en voor ons om te drinken. Door binnen te vallen, willen de mijnwerkers de bomen beschadigd achterlaten. Op ons grondgebied planten we cassave en bananen, deze zullen ook erg beschadigd raken, als ze chemicaliën weggooien. En daarom staan wij, de vrouwen hier, van deze gemeenschap van Serena, hard op. We staan hard op zodat ze niet binnenkomen. Daarom zijn we de Yuturi Warmi-vereniging geworden.” – Corina van Yuturi Warmi
Stroomopwaarts verzet
Echter, stroomopwaarts houden de vrouwen van Yuturi Warmi stand tegenover de (il)legale goudontginners. Yuturi Warmi is de eerste inheemse vrouwengeleide wacht van de provincie Napo, in het Ecuadoraanse Amazonegebied. Yuturi Warmi betekent letterlijk “conga-vrouw”, waarbij “conga” een bepaalde soort mier is die in de Kichwa-cultuur als krijgers wordt beschouwd. Conga-mieren zijn vreedzaam totdat hun territorium wordt bedreigd: als een ongewenste aanwezigheid in de buurt van hun nest komt, verenigen ze zich en bijten ze het individu om zichzelf te verdedigen. Meer dan 40 Kichwa-vrouwen wijden hun dagelijkse leven aan het verzet tegen mijnbouw die hun land proberen binnen te dringen. Door inheemse gerechtigheid – speren, chilipepers, tabak en brandnetels – als wapens te gebruiken, voorkomen ze dat de mijnwerkers de Serena-gemeenschap binnenkomen, een van de laatste gebieden waar de goudwinning niet is geïnfiltreerd en hun rivieren, bodem en lichamen heeft vervuild. Ze patrouilleren ook regelmatig in het gebied en maken traditionele ambachtelijke producten zoals kralensieraden, geweven tassen en keramiek, als een extra bron van inkomsten. Samen met de steun van hun families marcheren ze in verschillende protesten om bewustzijn te creëren dat er inderdaad een alternatief is voor het destructieve ontwikkelingspad dat de mijnbouwbedrijven promoten.
“Op andere plaatsen of in andere gemeenschappen vertellen ze ons dat mijnbouw geld oplevert. En als er families zijn die zich tot mijnbouw wenden en hun land verkopen, is dat vanwege geldgebrek, uit noodzaak.” – Leila van Yuturi Warmi
Helaas dwingen de precaire economische omstandigheden waarin veel gemeenschappen leven, in combinatie met het gebrek aan kansen, hen om hun land te leasen of te verkopen aan de mijnen, voor de magere belofte van een klein economisch voordeel op korte termijn. Het is cruciaal dat gemeenschappen de middelen hebben om alternatieve inkomstenbronnen voor de mijn te creëren, die hun toekomst niet in gevaar brengen. Met andere woorden, het is van vitaal belang dat gemeenschappen hun recht uitoefenen om nee te zeggen tegen extractieve projecten op hun grondgebied en hun recht om ja te zeggen tegen hun gekozen manier van leven en relatie met hun omgeving.
“Voor de toekomst van de Yuturi Warmi hebben we het altijd gehad over het focussen op community tourism. Want als we community tourism doen, kunnen we buitenlanders ons grondgebied laten kennen en respecteren, onze rivieren, onze watervallen, onze bergen… En ook werk bieden aan studenten. Hier krijgen onze middelbare scholieren geen werk tenzij ze 2-3 jaar ervaring hebben. En als ze geen hoger onderwijs hebben, hebben ze geen baan. Dus aan community tourism doen zou ons veel helpen, omdat onze kinderen junglegidsen, raftinggidsen en chef-koks kunnen worden. Hierdoor zou er werk zijn in het gebied en hoeven niet te emigreren. Dat is onze droom, dat is onze toekomst. En daarmee meer weerstand bieden, omdat er mensen zijn die ons leren kennen.” – Elsa van Yuturi Warmi
Lokaal geleid verzetstoerisme
Zoals de presidente van Yuturi Warmi vermeldt, het is hun droom om een door de gemeenschap geleid toerisme project te ontwikkelen. De gemeenschap voorziet in de bouw van een lodge aan de oever van de Jatunyacu-rivier, op hun gemeenschappelijke grondgebied. Ze willen ook een botanische tuin rond de lodge creëren, waar ze verschillende medicinale en traditionele planten zouden planten en deze zouden labelen, in een poging om hun kennis hierover te behouden en te delen. Op dit land zijn ze al begonnen met de bouw van een overdekte ruimte gewijd aan de praktijk van de Wayusupina, een traditionele theeceremonie in de vroege ochtend die belangrijk is binnen de Amazone Kichwa-cultuur. Ze zijn van plan om de bouw van deze site af te ronden om een ruimte te hebben waar ze verschillende aspecten van hun cultuur kunnen vieren en beoefenen, en de gasten te kunnen ontmoeten. Bovendien zou de lodge dienen als een locatie om hun traditionele handgemaakte kralen sieraden en ambachten te verkopen. Dit project zou hen een alternatieve bron van inkomsten bieden voor de destructieve goudwinning, wat hen niet alleen zou helpen extractivisme te bestrijden, maar ook hun cultuur met bezoekers te delen.
Deze collectieve droom is echter geen gemakkelijke opgave om te verwezenlijken. Zodra de benodigde fondsen voor het ontwikkelen van de plannen, het kopen van de materialen en het bouwen van het project zijn verzameld, moeten er voortdurend inspanningen worden geleverd om ervoor te zorgen dat de lodge floreert. Er doen zich verschillende uitdagingen voor bij het introduceren van toerisme als alternatieve bron van inkomsten. Toerisme kan worden gezien als een extractieve activiteit die druk uitoefent op de natuur en lokale gemeenschappen afhankelijk kan maken van een nieuwe onstabiele economische sector. Daarom is het cruciaal om ervoor te zorgen dat het toeristische project is gebaseerd op de behoeften van de gemeenschap en duurzaam is. Een kleinschalig duurzaam toeristisch project betekent bijvoorbeeld een beperkt aantal bezoekers, wat kan betekenen dat er beperkte financiële inkomsten zijn om de gerelateerde activiteiten te ondersteunen. Het is ook belangrijk dat de vrouwen en de gemeenschap zelf eigenaar blijven van het project. Hoewel externe investeringen kunnen helpen het project te financieren, kan het ook de controle naar andere handen verschuiven, zoals naar reisbureaus. Over-performativiteit en het ‘verkopen’ van Kichwa-cultuur en -praktijken om het oog van de buitenlander te vermaken, kan ook vanuit een kritisch oogpunt worden bekeken. De grens is dun tussen de voordelen die het delen en reproduceren van culturele praktijken kan creëeren voor het conserveren van inheemse kennis, en de overdrijving ervan tot onrealistische normen die een stereotiep en geromantiseerd beeld van de gemeenschap kunnen opleveren. Tot slot, aangezien het gebied wordt omringd door illegale mijnbouwactiviteiten, moeten veiligheidszorgen worden geëvalueerd, of het nu gaat om de waterverontreiniging of de potentiële spanningen met pro-mijnbouw groepen in de regio.
Een financieel en goed geïnformeerd gemeenschaps verzet-toerisme project kan niet alleen de vrouwen van Yuturi Warmi en de Serena-gemeenschap in staat stellen hun droom van zelfvoorzienendheid en territoriale bescherming te verwezenlijken, maar ook hun veerkracht en aanpassingsvermogen in het licht van dergelijke uitdagingen verzekeren.
De studenten startten een doorlopende crowdfunding om Yuturi Warmi te ondersteunen bij hun eerste stappen in de ontwikkeling van hun gedroomde gemeenschapstoerisme project. Uw bijdragen zullen de organisatie steunen in hun strijd tegen de mijnen voor de bescherming van hun grondgebied en het Amazone-regenwoud. De ingezamelde fondsen zullen de bouw van een toeristen lodge, een botanische tuin en een traditionele handwerkwinkel ondersteunen.
Link naar de crowdfunding: https://whydonate.com/en/fundraising/Yuturi-Warmi
Voor vragen kunt u contact met ons opnemen via: margot.tjolle@hotmail.com
