Van 30 mei tot en met 5 juni zal de Ghelamco Arena in Gent voor een keer geen reclame van KAA Gent vertonen. Wel een slogan die past binnen de CTRL ALT DEL-campagne van CATAPA. Deze gaat door in het kader van de ‘European Green Week’, een initiatief van de Europese Commissie, dat op dezelfde dagen plaatsheeft in Brussel.
Met onze campagne, die we in Vlaanderen en Brussel voeren, willen we ‘geplande veroudering’ aankaarten en liefst zo snel mogelijk doen verdwijnen. Geplande veroudering is een methode die vooral toegepast wordt in de ICT-sector, waarbij producten bewust ontworpen worden met een beperkte levensduur. Wie heeft nog niet meegemaakt dat een gsm na een update plots veel trager functioneert? Of nog een voorbeeld; de printer die het begeeft en de herstelkosten zijn hoger dan een nieuwe aan te schaffen. Zo bestaan er talloze methoden die de industrie hanteert om jou zoveel mogelijk nieuwe toestellen te laten kopen. Daarom ook onze hashtag #expresdefect.
Wat je vooral moet onthouden is dat al die elektronica je handen vol geld kost en heel veel zeldzame (kritieke) metalen bevat. Daarover straks meer. Maar wat heeft dat te maken met Europa en de European Green Week? De European Green Week zal focussen op drie belangrijke aspecten van de ‘Green Deal’, namelijk; circulaire economie, nuluitstoot en biodiversiteit. Op het eerste zicht kan je dit initiatief enkel toejuichen maar er zit een behoorlijke adder (zeg maar python) onder het gras.
De ‘Green Deal’: Een oplossing die er geen is.
Over de Green Deal zegt de Europese commissie dat het een pad is naar een ‘duurzame en transformatieve groeistrategie’. En daar loopt het mis, uit de voorbije tweehonderd jaar hebben we geleerd dat groei en duurzaam niet samengaan. Integendeel, groei houdt in dat we de aarde plunderen om aan grondstoffen te geraken die nodig zijn om die eindeloze groei in stand te houden. Het delven van die grondstoffen leidt dan weer tot ecologische, klimatologische en sociale rampen.
Wat bedoelt de EU Commissie dan juist met een ‘transformatieve’ groei? Wel, de Commissie neemt de juiste beslissing om het tijdperk van fossiele brandstoffen achter ons te laten. Maar enkel en alleen om dat in te ruilen voor een tijdperk waarin grootschalige mijnbouw de drijvende kracht zal worden achter de groei-economie. Zoals eerder gezegd leidt ontginning van grondstoffen zoals goud, koper, lithium, boraat, coltan … (de lijst is eindeloos) tot grote schade voor mens en milieu. Getuige daarvan zijn de vele ongevallen met toxische stoffen, die gebruikt worden in de mijnbouwindustrie, waardoor honderden hectaren grond onbewoonbaar worden, rivieren vervuild en mensen vergiftigd.
Maria Nyuberg beweerde op het (Re)mining Symposium het volgende: “Zelfs als we erin slagen om het recycleren van kritieke metalen drastisch te verhogen, zal het nog steeds niet genoeg zijn om aan de vraag te voldoen, die nodig is om de groene transitie mogelijk te maken”. Men ruilt dus het ene kwaad (fossiele brandstoffen) in voor het andere (het ontginnen van zeldzame aardmetalen). Nochtans zijn er aanwijzingen genoeg die waarschuwen dat het groeiscenario op een dood spoor zit. Zo publiceerde het European Environmental Bureau (EEB) een rapport dat stelt dat Europa tegen 2050 haar materiaal-consumptie moet verminderen met 65% als we een klimatologische ramp willen vermijden.
Afhankelijkheid van kritische metalen en strategische autonomie
We weten nu dat Europa het ‘eindeloze groeiscenario’ niet wil loslaten en we daarvoor enorme hoeveelheden kritische ruwe metalen zullen nodig hebben. De vraag is natuurlijk: waar gaan we die halen? Europa heeft al langer door dat afhankelijkheid van andere continenten om aan grondstoffen te geraken geen goed idee is. Kijk wat er gebeurt met onze energieprijzen sinds de oorlog tussen Rusland en Oekraïne. Daarom heeft de Europese Commissie beslist dat we onze eigen (lees Europese) voorraden van kritische metalen moeten aanspreken. Of met andere woorden, meer mijnbouw in het Europese continent.
Duurzame en verantwoorde mijnbouw, het sprookje dat maar niet wil verdwijnen
Volgens de mijnbouwindustrie en de Europese Commissie kan mijnbouw op een duurzame manier gebeuren met respect voor milieu en mens. Onderzoeken en berichtgeving bewijzen het tegendeel. Rio Tinto, een mijnbouwgigant die al meerdere keren negatief in het nieuws kwam (google eens ‘Mijnbouw Rio Tinto accident’) en eigenaar van het Servische ‘Jadar Lithium Mine’ heeft 40% van alle land rond de mogelijke mijnbouwsite opgekocht. Dat kon door samenwerking met het stadsbestuur van Loznica die gronden onteigende, en de grondbestemming van ‘landbouw of bosbouw’ naar ‘industriegrond’ omtoverde. Een andere tactiek om de bewoners weg te jagen was het sterk verhogen van grondbelasting. Dit gebeurde nog voor het mijnbouwproject werd goedgekeurd. Als antwoord kwam de bevolking massaal dagenlang op straat tot president Vučić zich genoodzaakt zag om de vergunning voor het mijnbouwproject in te trekken.
De gebeurtenissen rond mijnbouw in landen als Noord-Ierland, Servië (maar ook Spanje en Griekenland) tonen aan dat mijnbouw altijd leidt tot schade. Is het nadeel niet voor de omgeving dan wel voor de gemeenschappen die slachtoffer zijn van mijnbouw. Conclusie? Groene mijnbouw of duurzame mijnbouw bestaat helemaal niet, een sprookje dus.
Meer weten over de alternatieven en wat jij kan doen in Vlaanderen of Brussel? Ontdek het in onze volgende blog.