Nóra Katona, 18 februari 2019

Op Mindanao, het grootste zuidelijke eiland van de Filipijnen wordt een belangrijk vacuüm  gevuld door een school. ALCADEV (Alternatieve educatie centrum voor landbouw en levensonderhoud ontwikkeling) biedt middelbaar onderwijs aan de Lumads, de  inheemse bevolking in deze regio. Het onderwijs is gericht op de aspecten die relevant zijn voor hun eigen cultuur en behoeften van de Lumads voornamelijk gericht op duurzame landbouw. De school maakt hierbij gebruik van een alternatieve onderwijssysteem en interactieve onderwijsmethoden. Deze methoden. De studenten worden worden zo voorzien van zowel theoretische kennis als vaardigheden op het gebied van wiskunde, geschiedenis, engels, wetenschap en duurzame landbouw.  Het doel is om de studenten voor te bereiden op hun toekomst als leiders van hun eigen gemeenschap. Een van de belangrijkste vaardigheden die de studenten opdoen tijdens dit leerprocess is daarom ook het nemen van verantwoordelijkheid voor hun eigen levensonderhoud en dat van hun gemeenschappen.

ALCADEV is niet de enige een school op Mindanao die door middel van alternatieve onderwijsmethoden vecht tegen analfabetisme onder de inheemse jeugd. Er zijn meer dan 146 vergelijkbare alternatieve scholen en programma’s in verschillende regio’s op Mindanao. Deze scholen zijn cruciaal voor studenten uit de berg-gemeenschappen in de Caraga regio gelegen in het Noordoosten van Mindanao. In de gemeenschappen heerst veel armoede en veel studenten kunnen zich geen andere scholen veroorloven vanwege de hoge reiskosten en de kosten van levensonderhoud.

Toch staat de toekomst van deze scholen op losse schroeven. De bergen in de Caraga regio zijn ontzettend rijk aan delftstoffen, wat het gebied interessant maakt voor ontginning door internationale mijnbouwindustrie. Het gebied heeft de vierde grootste voorraad van koper, de derde
‘S Werelds vierde grootste koper-voorraad is gelegen in het gebied, net als de derde goud-voorraad, en de vijfde nikkel-voorraad. Daarnaast heeft Caraga een van de grootste kolenreserves van het land, waar de buitenlandse extractieve industrie zijn doelen op heeft gezet. Ze worden steeds actieve rondom de kolenvelden en zijn gestart met waterkracht-projecten in de rivieren en meren in Caraga.

Alhoewel mijnbouw al in de regio bestond voor de komst van de Spanjaarden is de schaal van de ontginning nog nooit zo grootschalig en verwoestend geweest als nu. In de neoliberale jaren 90 heeft de Filipijnse regering de mijnbouwwet van 1995 aangenomen. Met deze wet wilde de overheid duidelijk de economie een stimuleren door middel van buitenlandse investeringen. Onder de mijnbouwwet kwam vijfentwintig procent van het land een potentieel mijnbouwgebied, wat voornamelijk overlapt met de gebieden waar de inheemse bevolking woont.

Tegen het eind van 2017, 23 van de 48 grote mijnbouwbedrijven die metalen ontginnen bevonden zich in Caraga. Ondanks de belofte van economische groei bleef Caraga een van de armste gebieden van de Filipijnen. De mijnbouwactiviteiten konden duidelijk geen lange-termijn jobs leveren voor de lokale bevolking. De meeste arbeiders in de mijnbouwindustrie worden op contractbasis ingehuurd, meestal met een maximum van 7 maanden. 

Naast de onduurzame werkgelegenheids-factor zorgt mijnbouw voor ernstige milieuschade en sociale consequenties. De situatie in Caraga is vergelijkbaar met andere mijnbouwgebieden in verschillende continenten. Aardverschuivingen en plotselinge overstromingen komen dagelijks voor in de regio waardoor steeds meer land verwoest wordt. Aantasting van het drinkwater, vervuiling van de lucht, water en grond vervuilen, verzilting van de kust en natuurlijke wateren, afbraak van nabijgelegen visgronden, vernietiging van natuurlijk leefgebied en afnemende biodiversiteit zijn allemaal onvermijdelijke gevolgen van extractivisme.

Bovendien zijn de intensieve mijnbouwactiviteiten en de steun die het krijgt van de overheid verantwoordelijke voor een ernstige mensenrechtenschendingen in Caraga. Sinds 2005 zijn de Lumad en de Lumad scholen het mikpunt van zowel de mijnbouwindustries en vindt er grootschalige militarizering plaats. De overheid zet voortdurend militairen en paramilitairen in in het gebied en werkt samen met private beveiligingsdiensten om toegang te verlenen aan buitenlandse bedrijven. De huidige president Rodrigo Duterte probeert zelfs om oppositie tegen deze overheidsprogramma’s onmogelijk te maken door de inzet van het Nationale binnenlandse veiligheidsplan (de ‘ Oplan Kapayapaan’). Lumad-leiders, leden van progressieve organisaties en milieu-advocaten die strijden tegen grootschalige mijnbouw zijn het doelwit van deze overheidsacties. Volgens de anti-oproer campagne van de overheid zijn deze progressieve organisaties en alternatieven scholen zoals ALCADEV onderdeel van the New People’s Army – een gewapende tak van de Filipijnse communistische partij – en proberen ze kinderen te indoctrineren met socialisme. Hierdoor worden ze als staatsvijand gezien.

Daarnaast staat Mindanao onder de staat van beleg sinds 2017. Dit  betekent dat het leger heeft de controle overgenomen over de burgerlijke autoriteiten. Deze situatie geeft de overheid de mogelijkheid om aanklachten te verzinnen en standrechtelijke executies uit te voeren tegen inheemse leiders. Sinds het aantreden van Duterte in 2016 hebben 30 standrechtelijke executies plaatsgevonden die gerelateerd zijn aan mijnbouw. Daarnaast staan de scholen onder een constante dreiging van bomaanslagen en worden ieder jaar volledige gemeenschappen en scholen geëvalueerd. Afgelopen december en januari vonden in de regio twee bomaanslagen en voedsel-blokkades plaats waarbij 300 mensen moesten worden geëvacueerd. Als de studenten en docenten van de scholen na een van deze rampzalige evacuaties terugkeren naar hun gemeenschappen moeten ze vaak de gehele infrastructuur (inclusief de gewassen en veestapel) weer van begin af aan opbouwen.

Doordat de Lumads terug blijven keren naar het land van hun voorouders blijven ze verzet bieden tegen de grootschalige mijnbouw-industrie. Scholen zoals ALCADEV en non-profit organisaties zoals TRIFPSS Inc (Filipijnse stammen programma voor Surigao del Sur) zijn cruciaal in deze strijd: ze ondersteunen de inheemse bevolking en stellen hen in staat verzet te bieden. Het versterken van de zelfbeschikking van de inheemse bevolking zou namelijk voor alternatieve ontwikkeling in Caraga kunnen zorgen. Het opstarten van een ander voedselzekersheids-programma door lokale gemeenschappen laat zien dat er andere manieren van ontwikkeling bestaan naast de grootschalige mijnbouw. De vraag blijft echter of de overheid bereid is om haar beleid te veranderen en of ze het land van de Lumads van buitenlandse investeerders zullen beschermen tegen de toenemende milieu-rampen.

Tijdens de Open Min(e)d Academic Speakers Tour in maart verwelkomt CATAPA twee sprekers uit de Filipijnen die meer zullen vertellen over de perspectieven van de Lumads. Maricres Paquera Pagaran, die al jaren voor ALCADEV werkt en Norma Luza Ampis, zal TRIFPSS representeren als Directrice van de organisatie.