Karlijn Van den Broeck, 11 maart 2018

8 maart, Internationale Dag van de Vrouw.
Cajamarca, Colombia

Er is een groep Duitse activistische jongeren op bezoek in Cajamarca. Zij trekken voor een dag naar de Paramo (het bijzondere ecosysteem). Ik mag mee met hen. Rond 5u30 sta ik op. De auto gaat vroeg vertrekken en ik moet nog eten maken om mee te nemen als lunch.

Dan begin ik te twijfelen. Naar de Paramo kan ik later nog. Maar het is niet elke dag 8 maart. Terwijl ik in het donker in de pot rijst sta te roeren, besluit ik de uitstap naar de Paramo in te ruilen voor een dagje Ibagué. Ik weet van twee vrouwen van het collectief (Camila en Camila) dat ze er vandaag heen gaan. Ik stuur hen of ik mee mag en dat ik een andere keer naar de Paramo kan gaan. “Natuurlijk mag je mee, zoals je wilt.”

En zo zitten we een paar uur later met z’n drieën op de bus naar Ibagué. De bussen zitten goed vol vandaag. “Veel mensen nemen hun vrouw mee naar Ibagué vandaag om te gaan eten of winkelen”. Op de bus gaat het op de radio over de ‘feliz día de mujer’. Ze hebben een hele selectie van liedjes uitgekozen. En die liedjes zijn allemaal mannen die over vrouwen zingen. Over hoe ongelooflijk mooi ze wel zijn enzo.

Aangekomen in Ibagué krijgen we de ene opmerking na de andere naar ons hoofd geslingerd. De ene al wat meer oneerbaar dan de ander. Vaak gevolgd of voorafgaand door ‘feliz dia de mujer’. Wat leuk zeg, een dag waarop men nog een extra excuus heeft om naar vrouwen te roepen op straat! In de winkelstraat wordt er geschreeuwd met kortingen voor vrouwen en bloemen en ballon verkopers staan klaar opdat je toch wel een cadeautje kan naar huis brengen voor die vrouwen in je leven.

Maar wij zijn naar Ibagué gekomen om deel te nemen in de mars tegen machismo. Machismo is een term die hier gebruikt wordt om het seksisme en de genderverhoudingen in de Latijns-Amerikaanse samenleving te omschrijven. We gaan eerst lunchen in een vegetarisch Hare Krishna restaurant. Er komen twee kennissen (van de Camila’s) naast ons zitten. Zij komen net van de mars, we hebben het dus blijkbaar gemist. Maar tijdens de lunch wisselen onze tafels ervaringen uit over workshops en bijeenkomsten waarvan ze hebben deel uitgemaakt en die ze zelf geven of gaan geven rond gender. Er wordt afgesproken om samen dingen te organiseren. De eigenares van het restaurant komt langs. Om te zeggen dat deze plek altijd open is voor bijeenkomsten of andere activiteiten als de vrouwen een plek zoeken. En dat zij ook graag wilt bijdragen door gratis yoga lessen en vegetarisch koken aan te bieden.

We horen van de vrouwen dat er in de namiddag nog dingen gepland zijn op het Plaza de la Música. Dus trekken we daar heen. Onderweg moet Camila naar de bank. Wanneer ze in de rij wordt voorbij gestoken en ze de persoon erop wijst dat zij eerst was krijgt ze als antwoord “dat het zeker is omdat het internationale vrouwendag is dat ze voor mag”.

Op het plein wordt een mandala gemaakt en wisselen verschillende vrouwen elkaar af om te zingen en te rappen. Het is indrukwekkend hoe goed ze het kunnen en de boodschappen die ze overbrengen. Over vrouwen die vechten, vrouwen die strijden en over het beschermen van hun Colombia. Maar ook over de pijn en de onderdrukking. Over feminicide, over seksueel geweld. Ondertussen vertelt Camila me meer over de schrijnende situatie in Colombia. De vele tienerzwangerschappen, de moorden op vrouwen vaak door hun eigen man of ex-geliefde, de verkrachtingen door taxi chauffeurs. Maar ook over het werk van de vrouwen op het land, die dubbel zo veel en hard werken als hun man maar veel minder gewaardeerd worden. Na de optredens is er een filmavond gepland. Die moet buiten doorgaan maar er breekt onweer los. Ze verplaatsen naar het jeugdhuis en daar kijken we op matjes op de vloer naar ‘Sufraggete’. Erna haasten we ons naar de laatste bus terug naar Cajamarca. We praten na over de film. Alhoewel ze heel wat hebben aan te merken om de film en de geschiedenis op zich, zijn we het eens over het feit dat Suffragette één ding goed laat zien. En dat is de stigmatisering van de activisten, de rebellen, zij die strijden voor een andere samenleving. Dat is iets wat beide Camila’s zelf maar al te vaak hebben ondervonden in al de jaren dat zij als jonge vrouwen tegen mijnbouw en milieuverontreiniging hebben gestreden. En zo veel zaken die we nu als vanzelfsprekend ervaren, daar hebben anderen ooit voor gevochten en werden ze voor uitgelachen, uitgescholden en onderdrukt. Een deel van hun kritiek op de film heeft te maken met het stemrecht zelf. In Colombia gelooft men niet in de kracht van de stembus. Het is een land van onthouders. Meer dan zestig procent gaat niet stemmen. Onder zij die wel gaan stemmen worden heel wat stemmen gekocht. Voor 2000 COP (nog geen euro) veranderen sommigen al hun stem werd mij verteld. En anderen nemen genoegen met een portie tamales (lokale streetfood). Dan is er ook nog alle corruptie en contacten tussen multinationals en de politiek. En de grote afstand tussen de inwoners van de grote steden en die op het platteland. En dus lijkt strijden voor gelijk stemrecht voor vrouwen voor hen een hele onnuttige strijd. Zorgen van de elite, niet de gewone of arme vrouw. En ze vinden het triest wat de vrouwen ervoor hebben moeten ondergaan. “Want wat veranderde dat stemrecht uiteindelijk echt aan de positie van de vrouw?” zegt Camila cynisch. We halen op het nippertje de bus.

Deze 8 maart heb ik niet in een mars kunnen lopen. En ik heb ervaren hoe deze dag wordt gebruikt als excuus om meer verkocht te krijgen en bijdraagt aan de verdere stereotypering van de rol van de vrouw. Maar ik heb ze doorgebracht met twee ongelooflijke vrouwen aan mijn zijde. En hoe beter ik de mensen hier leer kennen. Hoe meer we samen lachen en persoonlijke
ervaringen uitwisselen, hoe meer ik elk van hen beter leer kennen, hoe meer ik onder de indruk van hen ben. De mensen van het collectief hebben op zo’n jonge leeftijden en vanuit economisch en sociaal moeilijke achtergronden zo veel verwezenlijkt en werken ongelooflijk hard om nog veel meer te veranderen. Maar het zijn ook gewoon stuk voor stuk ongelooflijk warme en oprechte jongeren, met ontzettend veel respect voor hun omgeving en de mensen die er deel van uit maken. En met onvoorstelbare kracht en doorzetting zetten ze zich elke dag honderd procent in om hun gezamenlijke doelen te bereiken. Er valt zo veel van hen te leren. En wat een voorrecht is het om deze tijd met hen te mogen delen. Ik ga tevreden naar bed, dagen als deze zijn voor mij zo veel meer waard dan een toeristische uitstap. En dus bedank ik mijn ochtendlijke scherpe zelf om de juiste beslissing te hebben genomen.