Mijnbouw en conflicten in Peru: Middenveld steevast doelwit van regering en bedrijfswereld

Parallel met de enorme expansie in de mijnbouwsector in Peru, blijven oude en nieuwe sociale conflicten de kop opsteken. Zoals de Ombudsman aangeeft, zijn die conflicten veelal gerelateerd aan mijnbouwprojecten. Ondanks het kristalhelder verband tussen extractieve operaties en conflictsituaties, blijven zowel regering als bedrijven dezelfde aanpak toepassen. Voor buitenlandse investeringen moeten alle obstakels wijken. Het Peruaanse economische model is immers gestoeld op buitenlandse investeringen, en dan voornamelijk in de extractieve industrie. Alles wat deze investeringen kan bedreigen, zoals kritische stemmen vanuit de lokale bevolking, is een doelwit van de regering en bedrijven.

Waar sociale organisaties hun rol opnemen in het verdedigen van lokale en vaak kwetsbare groepen, krijgen ze vaak de schuld van de conflicten in de schoenen geschoven. In plaats van de dialoog aan te gaan, wijzen de centrale overheid en de bedrijfswereld al te makkelijk naar regionale en nationale organisaties die met financiële hulp uit de Europese ontwikkelingssamenwerking lokale gemeenschappen en hun leiders zouden aanzetten tot (gewelddadig) verzet.

In het verkondigen van die valse boodschap -‘het middenveld heeft het gedaan!’- wordt handig gebruik gemaakt van gedrukte media, radiostations en televisiekanalen die gewillig enige kritische analyse achterwege laten.

In 2012 ontspon zich een mediaoorlog tegen sociale organisaties en internationale Ngo’s en solidariteitsbewegingen die steun boden aan de bevolking in het noordelijke departement Cajamarca die zich massaal tegen het mega-mijnbouwproject ‘Conga’ uitspraken. Het Conga-project is een uitbreiding van de goudmijn Yanacocha, de grootste van Latijns-Amerika en met een lange geschiedenis van vervuiling en mensenrechtenschendingen. Het antwoord van de regering was eenvoudig: repressie en criminalisering. Het resultaat: gewonden, trauma’s en vijf burgerdoden. De media hielp in het rechtvaardigen van de harde aanpak door protest af te wijzen als eco-terrorisme, gefinancierd door radicale Europese organisaties.

Dit scenario herhaalt zich momenteel in het Zuiden van het land. In Valle del Tambo, in het departement Arequipa, wil Southern Copper met Mexicaans kapitaal het grootschalig mijnproject Tía Maria opstarten. De grotendeels agrarische bevolking ziet echter haar toegang tot water bedreigd. Net zoals in Cajamarca vragen ze overheden om in landbouw in plaats van extractivisme te investeren. Een staking werd aangekondigd die ondertussen al 29 dagen duurt, zonder enige constructieve respons vanwege de overheid of het bedrijf.

Met een falende dialoog tussen beide partijen lijkt een 2e Conga in de maak. Het politiegeweld tegen de betogers, de regering ’s onvoorwaardelijke steun voor het bedrijf en de delegitimering en zelfs opsluiting van sociale leiders hebben alle vertrouwen in de overheid bij de lokale bevolking weggenomen.

De Ngo’s van hun kant zonden vorige week een commissie (CNDDHH, Cooperacción en Red Muqui) naar de regio om te luisteren naar de noden en bekommernissen van de lokale bevolking. Tegelijkertijd klonk vanuit de bedrijfswereld dat “de mensen die actie ondernemen in Tía María dezelfde zijn als in Cajamarca. Dit is een beweging tegen het land.” Ieder verzet tegen dergelijke grootschalige projecten wordt afgeschilderd als een politiek spel van enkele ‘eco-radicalen’ die de vooruitgang van het land willen remmen.

 Dit discours werd vlot opgepikt door de nieuwe eerste minister Cateriano, die het heeft over “politieke manipulatie door Ngo’s”, die ondanks hun caritatieve doelstelling, “hun financiering gebruiken om investeringen te blokkeren.” ‘Journalisten’ zoals Santillana en Esquinarila werken met veel nattevingerwerk zelfs een uitgebreide ‘axis of evil’ uit en betrekken daarbij gerespecteerde internationale spelers zoals MISEREOR. De link naar politieke strekkingen, zeker in de pre-electorale klimaat (in 2016 zijn er presidentiële verkiezingen in Peru), is nooit veraf.

Ook in Cajamarca blijven dezelfde complottheorieën goed verkopen in bepaalde kranten. Recent werd ongegrond geïnsinueerd dat Peruviaans bezoek in België in het kader van de academische week, georganiseerd door CATAPA in samenwerking met verschillende onderwijs- en sociale instellingen, in werkelijkheid een politieke campagne zou zijn in functie van “militant ecologisch radicalisme”.

Het Peruaanse middenveld, dat zich moeizaam maar met veel ijver opnieuw wist te organiseren na de destructieve impact van het Fujimori regime, krijgt het nog steeds heel hard te verduren. In een nationale context waarin haar rol in conflictpreventie en –bemiddeling meer dan nodig is, wordt internationale solidariteit ter ondersteuning van dat middenveld meer dan nodig!

Kan goud ook ’eerlijk’ zijn?

Wie de woorden ’eerlijke handel’ hoort, denkt niet meteen aan goud, dat symbool staat voor zowel materiële rijkdom als voor ’eeuwige’ trouw. Toch was en is het vaak synoniem met uitbuiting en vervuiling door cyanide en zware metalen als kwik. Met onze twijfels klopten we aan bij Charlotte Christiaens, die werkt voor CATAPA, een nog vrij onbekende vzw die huist vlakbij het treinstation van Gent-Sint-Pieters.
Lees hier het interview dat Charlotte gaf voor de Bond:

Kan goud ook ‘eerlijk’ zijn?

Is uw gsm goud waard?

Voor je een nieuwe smartphone in handen krijgt, hebben veel onderdelen van het toestel al een lange weg afgelegd. De productie van één gsm vereist maar liefst 200 producenten en er is 75 kilogram grondstoffen (zoals aardolie, koper, goud, zilver, tantalium, kwik en lood) voor nodig. Die grondstoffen komen van over de hele wereld, maar worden vooral ontgonnen in landen in het Zuiden. Het goud komt bijvoorbeeld uit Peru, het tantalium uit de Democratische Republiek Congo en de aardolie uit de Golf van Mexico.
Lees HIER de nieuwe MO*paper van GOUD:EERLIJK? – Is uw GSM goud waard?

Goud:Eerlijk? lanceert unieke collectie gouden juwelen uit e-waste!

Daar stonden ze dan, Francesco en zijn vrouw. Hij gouden tanden en een kar vol met oude computers. Zij, tijgerprint en veel glitters. Pas geleden hebben ze ontdekt dat er waardevolle materialen in oude gsm’s en computers zitten en dat je deze dus beter kunt ophalen dan dat je ze weggooit.

Daar stonden ze dan, Francesco en zijn vrouw. Hij gouden tanden en een kar vol met oude computers. Zij, tijgerprint en veel glitters. Pas geleden hebben ze ontdekt dat er waardevolle materialen in oude gsm’s en computers zitten en dat je deze dus beter kunt ophalen dan dat je ze weggooit. Voor Francesco en zijn vrouw zitten daar verder geen idealen achter, of er nu wel of niet nieuw goud ontgonnen moet worden en wat voor een ecologische en sociale impact dat heeft, maakt hen niet zoveel uit. Franceso wil voornamelijk zijn collectie gouden tanden uitbreiden en zijn vrouw zeurt ook al maanden over een nieuwe gouden ketting. Op de Korenmarkt proberen de ijzermarchand en zijn vrouw hun kar met E-waste aan een marktkoopman te verkopen. Maar hebben ze de waardevolle materialen nu wel of niet uit de oude computers gehaald? En hoe zit het met die levende mobiele telefoon? Valt daar nog iets uit te halen?

Met koude handen en bevroren tenen stond het ‘Goud:Eerlijk?’-team gisteren op de Korenmarkt om de nieuwe GSMinzamelbox onder de aandacht te brengen. Het aantal mensen op aarde telt op dit moment 7 miljard, in 2012 werden er per kwartaal ongeveer 400 miljoen mobieltjes verkocht en het totaal aantal mobieltjes dat in gebruik is wordt geschat op 6 miljard. Sinds de uitvinding van de mobiele telefoon, zijn er dus al miljarden telefoons over de toonbank gegaan met als resultaat dat bijna iedereen nog wel een oude gsm thuis in de schuif heeft liggen. Aangezien je met 200 oude mobieltjes al genoeg materiaal hebt voor één gouden ring, kun je natuurlijk je mobieltje doorverkopen aan de ijzermarchands of de slimme verkoper van E-waste juwelen, maar nog beter.. je kunt je oude mobieltje droppen in één van de GSMinzamelboxen die ‘Goud:Eerlijk?’ door de stad heeft neergezet! Zo weet je zeker dat je oude mobieltje een eerlijk en transparant einde krijgt en dat de waardevolle materialen gereclyceerd worden, zodat er niet steeds opnieuw goud ontgonnen moet worden. Voor 1 gram goud wordt namelijk bijvoorbeeld 2300 liter water gebruikt, blijft er 2272kg aan mijnafval achter en wordt er 0,3 gram van het zeer giftige kwik gebruikt. Reclyreren is dus beter voor mens en milieu!

Kom je ook om kennis te maken met de levende gsm, de ijzermarchand en zijn vrouw en de marktkoopman? Wil je meer weten over onze campagne of kom je je oude gsm droppen in onze GSMinzamelbox? Volgende week woensdag 30 januari staan we tussen 13u-17u weer op de Korenmarkt!

Voor meer foto’s zie de Facebook pagina van ‘Goud:Eerlijk?’

Goudmijnbouw zal Griekenland niet uit de crisis helpen

De Griekse regio Chalkidiki kampt de laatste jaren met protesten van de Griekse bevolking, maar afgelopen maanden werden deze steeds heviger. Dit tegen de opkomst van een enorm goudmijnbouwproject dat zich dreigt te vestigen in een Grieks natuurgebied, gelgenen in het noordoosten van het schiereiland Chalkidiki. De overheid geeft dit gebied (van ongeveer 317 km²) in “bruikleen” aan het private exploitatiebedrijf ‘Hellas Gold’, een dochteronderneming van ‘European Goldfields’. En dat is dan weer een dochteronderneming van het Canadese ‘El dorado’. Deze wil er een grootschalig goudmijnbouwproject opstarten. Goudmijnbouw heeft nefaste gevolgen voor de omliggende fauna en flora: waterschaarste, zware metalen en andere toxische stoffen die in het milieu terecht komen, grondwateraantasting, … Omwonenden, eigenaars van de toeristische accomodatie, milieuactivisten en wetenschappers verzetten zich heftig tegen de plannen, maar de overheid dult deze tegenspraak niet. Opstanden en betogingen worden repressief onderdrukt door de politie.
De plannen voor deze goudmijnen in Griekenland zijn al bijna een decennia in de omloop. Maar pas iets meer dan een jaar geleden kreeg het mijnbouwbedrijf Hellas Gold de toestemming van de minister van Milieu om twee goudmijnen (het Skouries project en het Olympias project) te bouwen in het noorden van het land. Er zou een open-pit mijn komen in Skouries, terwijl het Olympias-project het opknappen van een oude ondergrondse mijn omvat. Naast enkele metalen bijproducten zoals zilver en lood, wil het bedrijf tegen 2015 ongeveer 1000 kilogram goud ontginnen (1 kilogram goud is meer als 20 000 euro waard). Ondertussen zijn ze al gestart met onder meer het kappen van bomen. Protestacties blijven. Zo hebben inwoners van Chalkidiki onlangs (in juli 2012) een rechtszaak gewonnen van Hellas Gold. Dezen trokken de legaliteit van de beslissing van het Ministerie van Milieu in vraag, waardoor het project weer gedeeltelijk uitgesteld werd. Hellas Gold is bovendien reeds eigenaar van een mijnbouwproject in Griekenland, in de stad Stratoni, dat al sinds 2005 in werking is. Er wordt lood, zilver en zink geproduceerd in ondergrondse mijnen gelegen onder de stad. Tegenstanders beweren dat ook hier het bedrijf in strijd is met de voorwaarden en verplichtingen. Het maakt bijvoorbeeld gebruik van explosieven in plaats van machinaal graven, waardoor er scheuren zijn waargenomen in verschillende gebouwen van de stad erboven. Deze bewoners hebben het bedrijf ook aangeklaagd, maar de beschuldigingen werden enkele jaren geleden al afgewezen.

De rechtsgetinte regering van premier Antonis Samaras spant samen met het mijnbouwbedrijf om eventuele tegenstanders in te tomen. Griekenland heeft de inkomsten uit deze mijn namelijk ‘nodig’ om Europese mandaten te halen, om ervoor te zorgen dat er terug economische stabiliteit komt en ze zo uit de financiële crisis te geraken. De weg naar die economische stabiliteit gebeurt echter niet democratisch. Er wordt niet gedebatteerd in het parlement over deze mijn en er is al evenmin consensus over. Het debat, of beter verwoord ‘de strijd’, wordt wel gevoerd op straat. Vreedzaam protest wordt hardhandig neergeslagen door de politie.

De protesten escaleren. Getuigen van een betoging op 21 oktober in het Skouries woud vertellen hoe vredelievende betogers in elkaar geslagen en uitgescholden werden door de politie, zonder zelf enige aanleiding daartoe te geven. Traangas en geweld werden ruimschoots gebruikt en enkele van de ongeveer 2500 betogers belandden met verwondingen in het ziekenhuis. Er zijn bovendien al vijftien betogers voor de rechtbank gedaagd voor verzet tegen de staat. Dit is hoogst opmerkelijk aangezien tot nu toe niemand hiervan ooit beschuldigd is geweest sinds het bestaan van de Griekse dictatuur, volgens sommige bronnen.

Het project wordt veelbelovend voorgesteld door de overheid: de staatsschuld aflossen en werkgelegenheid voor de lokale bevolking creëren. Deze kleine voordelen wegen voor de lokale bevolking echter niet op tegen de enorme nadelen. Eén van de mooiste natuurgebieden van Griekenland dreigt vernietigd te zullen worden door deze mijnbouwactiviteiten. Giftig mijnafval, dat cyanide en kwik bevat, zal de omliggende bossen en rivieren vervuilen, zware metalen zoals lood en arseen, de zee. Ook de lucht zal verontreinigd worden door gevaarlijke stoffen en deze zullen terug op aarde komen door zure regen. Bovendien werd de bevolking niet geconsulteerd over deze projecten.

De lokale bevolking heeft daarom een campagne opgericht om de mijnbouwprojecten te verhinderen: “Save the homeland of Aristotle and the gateway to the Holy Mountain”. De bekende filosoof Aristoteles werd namelijk geboren in deze streek en ook de berg Athos. De Heilige Berg is gelegen in de toekomstige goudmijnbouwwerf. Het gebied is tot nu toe gespaard gebleven van de invloeden van de beschaving, momenteel wordt het zelfs enkel bewoond door monniken. De campagne roept mensen over heel de wereld op om hun stem te laten horen. Dit kan, door de online petitie te tekenen!

Auteurs: Truike Geerts en Charlotte Christiaens

De Belgische goudmarkt: een fortuin waard?

Hoewel de EU maar een kleine rol speelt in de totale goudproductie in de wereld, is de handel en consumptie van goud daarentegen wel een belangrijke economische activiteit in de EU.
Hieronder wordt het belang van de EU vermeld omtrent de productie, de handel en de consumptie van goud waarin zich momenteel door de economische crisis nieuwe tendensen voordoen. Zo wordt de goudproductie steeds vaker uitbesteed aan landen met lage kosten en neemt bovendien de noodzaak aan eerlijke handel, recyclage van goud en productie van ecologisch goud toe. We kijken tenslotte ook welk aandeel België in de Europese goudmarkt kan hebben.

De Europese goudproductie
De rol van de Europese unie als goudproducent op wereldschaal is klein: het vertegenwoordigt slechts 1,2%[1] van de wereldwijde productie. De belangrijkste goudproducenten zijn China, Australië, de Verenigde Staten, Zuid-Afrika en Rusland.

Binnen Europa is Turkije het land waar het meeste goud wordt geproduceerd: dit omvat 42%1 van de totale goudproductie. Europa is dus sterk afhankelijk van Turkije voor de import van goud. Zwitserland en Italië zijn dan weer de grootste producenten van halffabricaten en onbewerkt goud binnen de EU. Bovendien is Zwitserland hét handelscentrum voor goud en de belangrijkste leverancier van goud, hoewel er zich geen goudmijnen bevinden.

Een belangrijke tendens is de afname van de fabricage van sieraden in Europa. Door de economische crisis, is de vraag hiernaar sterk gedaald aangezien luxevoorwerpen het eerste is waarop mensen besparen in tijden van economische crisis. Zo valt inderdaad te constateren dat de totale productie van sieraden in Europa binnen tien jaar met 50% is gedaald[2]. Dat heeft als gevolg dat de productie naar landen met lage kosten verhuist en plaats heeft in landen als China, Turkije en India.

Europa en haar goudverbruik
Zoals reeds vermeld bespaart de consument tijdens economische crisis sterk op luxevoorwerpen zoals gouden juwelen. Daarentegen zijn de consumenten wel massaal gaan beleggen in goud: terwijl in 2000 het beleggingsgoud slechts 4,3% van de totale wereldvraag naar goud bedroeg, liep deze in 2010 op tot 26%[3]. Voor Europa geldt dat de import van goud jaarlijks 21% in waarde toenam.[4] Deze tendens is eveneens een gevolg van de economische crisis: mensen verliezen het vertrouwen in de banken en gaan op zoek naar veiligere manieren om te beleggen. Er is dus een duidelijke verschuiving van een vraag van sieraden naar het beleggen in goud. Landen met lage productiekosten als China, Turkije en India zouden de vraag naar sieraden op termijn echter wel opnieuw kunnen doen verhogen.

Daarnaast is de keuze in het type en het design van gouden sieraden verschoven. De hedendaagse consument verkiest goud in trendy kleuren zoals rood, zwart, roze, geel, en groen. Daarbij worden steeds meer diamanten, parels en edelstenen in het gouden juweel verwerkt, waardoor deze sieraden minder prijzig zullen zijn; ze bevatten immers minder goud.

Waar halen we het goud vandaan?
De belangrijkste importeurs in Europa van gouden sieraden zijn het Verenigd Koninkrijk, Italië, Duitsland en Frankrijk.

Zwitserland is het handelscentrum van de EU en staat in voor de helft van de totale goudimport. Het is ook de grootste leverancier van sieraden in Europa. Daarnaast voert Italië het meeste goud in dat rechtstreeks afkomstig is van ontwikkelingslanden zoals Peru, Zuid-Afrika en Suriname. 60% van het geïmporteerde goud in de EU is afkomstig uit deze landen4.

Ook gouden sieraden worden direct massaal geïmporteerd uit ontwikkelingslanden: Turkije, China, India en Thailand. Het Verenigd Koninkrijk is hierbij met 30%[5] de grootste importeur van gouden juwelen. Toch exporteert Europa nog altijd meer gouden sieraden dan dat het importeert, met het Verenigd Koninkrijk, Italië en Frankrijk voorop. Deze tendens is wel aan het verschuiven doordat productie steeds vaker wordt uitbesteed aan landen met lage kosten. Daartegenover wordt goud als grondstof meer geïmporteerd dan geëxporteerd, wat logisch is aangezien er in Europa nauwelijks goudmijnen zijn.

Van leverancier tot consument
Een gouden juweel heeft al heel wat kilometers afgelegd voordat het bij de consument terechtkomt. Eerst levert de leverancier goud uit de mijnbouw aan raffinaderijen die het goud bewerken. Daarna wordt het goud geleverd aan de handel in onbewerkt goud. Hieruit worden dan de sieraden gefabriceerd. Vervolgens worden ze geïmporteerd of geëxporteerd en komen ze terecht bij de groothandel. Ten slotte belanden de juweeltjes bij de kleinhandel waar de consument zijn gouden ring, armband of halsketting kan kopen.

De huidige distributiekanalen hebben al heel wat veranderingen ondergaan. Zo ondervinden sieradenproducenten in de EU steeds meer concurrentie van landen met lage kosten zoals Turkije, China en India. Om kosten te drukken, besteden de fabrikanten hun productie dan ook steeds meer uit aan deze landen.

Goud, duur(zaam)?
De prijs van goud blijft stijgen. Vooral in Amerikaanse dollar is de waarde sterk toegenomen. Dat heeft ervoor gezorgd dat de prijs van goud uitgedrukt in euro redelijk stabiel is gebleven: 900 tot 1000 euro (per troy ounce)[6], als gevolg van de dalende wisselkoers ten opzichte van de dollar. Ook de waarde van gouden juwelen is gestegen tussen 2005 en 2010.

Deze grootschalige handel en met name de productie en ontginning zijn niet zonder gevolgen voor het milieu. Daarom pleiten verschillende organisaties voor eerlijk en duurzaam goud, vanaf de ontginning in de mijnbouw tot aan het bereik bij consument.

In West-Europa zijn er al heel wat fairtradeproducten op de markt, met als koploper het Verenigd Koninkrijk. In Oost-Europa zijn deze daarentegen zo goed als onbestaand. De studies van Fair Trade Labelling Organizations (FLO) en de Alliance for Responsible Mining (ARM) tonen aan dat Europa een goede afzetmarkt kan zijn voor trouwringen, sierringen, oorringen, halskettingen en armbanden, vervaardigd uit eerlijk goud van grondstof tot eindproduct.

Eerlijke handel
Vooral de kleinschalige mijnbouw zou meer aan eerlijke handel moeten doen. De ambachtelijke en kleine mijnbouwers houden van de winst maar een klein deel over, omdat ze sterk afhankelijk zijn van tussenpersonen en handelaars om het goud tot bij de raffinaderijen en de consumentenmarkt te kunnen brengen. Deze tussenpersonen gaan met hun deel van de winst aan de haal.

Een mogelijke oplossing? Een afzonderlijke toeleveringsketen voor goud uit eerlijke handel die beter controleert of de kleine mijnwerkers hun deel van de winst ontvangen waar ze recht op hebben. Enkele cijfers over kleine mijnbouw waaruit de omvang van oneerlijke handel blijkt: slechts 10 tot 15 miljoen mijnwerkers zijn rechtstreeks betrokken bij kleinschalige goudontginning terwijl de sector goed is voor 60 miljoen banen oftewel 90% van de totale tewerkstelling in de goudsector[7].

Een afzonderlijke toeleveringsketen betekent echter ook een hogere prijs. Goud gaat vaak naar dezelfde raffinaderijen terwijl eerlijk goud gescheiden moet blijven van het ‘gewone’ goud. Eerlijk goud is ook duurder omdat het geproduceerd wordt in kleinere hoeveelheden. Bovendien moet er ook een licentievergoeding worden betaald voor het Fairtrade/Fairmined-label. Belangrijk is dat tijdens het hele proces van productie en verhandeling van goud, goed wordt gecontroleerd of de handelaars niet aan de haal gaan met het deel van de winst dat bestemd is voor de mijnwerkers.

Naast ‘eerlijk’ goud, kan goud ook ‘groen’ zijn. Groen goud of ecologisch goud betekent dat het geproduceerd is zonder chemicaliën en er ook streng wordt toegezien op het herstel van het milieu. Maar de vraag is echter wel of goud zonder chemicaliën produceren op grote schaal efficiënt is.

Het Belgisch aandeel
België zou een belangrijke rol kunnen spelen in de handel van eerlijk goud. Hoewel haar aandeel eerder klein is in vergelijking met de andere West-Europese landen, is België wel het belangrijkste handelscentrum voor diamanten van de wereld. Het verbruik van sieraden met diamanten is dan ook hoog. Bovendien is België het land met het grootste aandeel van het door de EU geïmporteerde goud uit ontwikkelingslanden (52% in 2009)[8].

Zoals elders in de EU worden gouden sieraden steeds minder verkocht, ten gevolge van de economische crisis. Toch wordt verwacht dat de markt van gouden juwelen zich opnieuw zal herstellen en deze de eigen productie van sieraden, die reedsaan het slinken is, geheel zal vervangen.

[1] BTC, Belgian development agency (2011)
[2] Eurostat Prodcom (2010)
[3] GFMS, World Gold Council (2010)
[4] BTC , Belgian development agency (2011)
[5] BTC, Belgian development agency (2011)
[6] BTC, Belgian development agency (2011)
[7] BTC, Belgian development agency (2011)
[8] Eurostat Prodcom (2010)

Rondas Campesinas geloven niet in “groen goud”

In Noord-Peru hebben de Rondas Campesinas zich uitgesproken tegen de komst van het bedrijf Smallvill, dat beweert op kleine schaal “groen goud” te zullen ontginnen in de streek: sociaal en ecologisch duurzame mijnbouw, die voor werkgelegenheid en vooruitgang zou zorgen. In de akte ter besluit van de provinciale vergadering van zondag hebben de boeren uit de streek dit voorstel echter afgewezen.

Het bedrijf achter het “Oro Verde”-project is Smallvill, opgericht door de Peruaanse ingenieur Villachica. Smallvill is verbonden aan het Zwitserse Transparence, dat de markt voor “groen goud” controleert, en het Amerikaanse Pact, een onderneming die naar eigen zeggen gespecialiseerd is in capaciteitsopbouw binnen lokale gemeenschappen. In het dorp heeft de ingenieur het gemeentebestuur en een groot deel van de bevolking al voor zich gewonnen. Sinds het gerucht de ronde doet dat Tamborapa goud bezit, zijn verschillende boeren al op eigen houtje artisanaal goud beginnen te delven. Anderen, zoals de boeren verenigd in de Rondas Campesinas, blijven wantrouwig tegenover elke vorm van mijnbouw.

“Koffie, is dat geen groen goud?”, roept een van de delegatieleiders van de ronderos in de microfoon. Op het warme plein in het dorpje Tamborapa komen verschillende delegaties van de Rondas Campesinas aan het woord tijdens een speciale vergadering over het voorgestelde mijnbouwproject. De nationale politie houdt langs verschillende kanten een oogje in het zeil. Ook het bedrijf zelf is aanwezig en mag straks aan het woord komen.

De Rondas vormen een van de belangrijkste basisbewegingen van boeren in Peru. Ook VIMA, partnerorganisatie van CATAPA, is vandaag door de gemeenschappen van Tamborapa uitgenodigd om een presentatie over mijnbouw te geven. Op vraag van VIMA en op basis van presentaties die het bedrijf gaf in verschillende gemeenschappen, bestudeerde CATAPA de technische details van het project. Hoewel het bedrijf in haar presentaties weinig technische details vrijgeeft, betreft een van de belangrijkste vragen omtrent het project, volgens een expert van CATAPA, het watergebruik. Want Smallvill beweert dan wel geen cyanide of kwik te zullen gebruiken bij de goudontginning, over de hoeveelheid water die gebruikt zal worden, en de distributie van water tussen mijnbouw en andere gebruikers, zoals de honderden boerenfamilies, wordt zo goed als gezwegen. En men voelt de klimaatverandering in Tamborapa: deze winter viel er nagenoeg nog geen regen. Een andere vraag is of zure drainage volledig vermeden kan worden.

Naast de technische vragen bij het project, blijft het feit dat er in de streek een sociaal conflict ontstaat tussen twee ontwikkelingsmodellen. In een enorm vruchtbare streek die talrijke landbouwproducten voortbrengt en zelfs exporteert, blijven velen weliswaar extreem arm. Dat groen goud een duurzame oplossing is voor deze armoede, is een stelling die veel wantrouwen en ongeloof opwekt bij de lokale boerenbevolking. De Rondas Campesinas uit San Ignacio lieten zondag verstaan dat ze een duurzame modernisering van de landbouw verkiezen boven mijnbouw in welke gedaante dan ook. Dat er talrijke voorbeelden zijn in Peru van mijnbouwprojecten die voor boerengemeenschappen geen ontwikkeling hebben gebracht, moet je de ronderos immers niet vertellen. Blijft echter het feit dat het gemeentebestuur en verschillende inwoners van Tamborapa oro verde wel interessant vinden. Wordt vervolgd.

 

Auteur: Wies Willems