Over de hele wereld gebruiken mijnbouwmultinationals vergelijkbare strategieën om gemeenschappen van hun vernietigende projecten te overtuigen. Wil je hun geheime recept weten?
We duiken in het mijnbouwconflict dat momenteel plaatsvindt in het dorp Falán in Colombia, waar multinationals zoals Anglogold Ashanti het dorp voorbereiden op de mijnen die ze er willen openen. De mijnbouwprojecten zullen een verwoestende impact hebben op het milieu, op de toegang tot drinkbaar water, op de landbouw in de regio en op het huidige en potentiële toerisme.
Je kan je dus wel voorstellen dat het moeilijk is om de gezinnen van deze toekomstplannen te overtuigen. Net als duizenden andere gemeenschappen in de wereld verzetten de inwoners van Falán zich tegen de geplande ontginningsprojecten in hun regio en protesteren ze er om hun recht op proper water en een gezonde leefomgeving te behouden.
Omdat geen enkel weldenkend mens een openpitmijn dicht bij huis zou willen en het volkomen terecht is dat ze zich verzetten, is het niet altijd gemakkelijk voor multinationals om hun activiteiten in andere landen uit te rollen. Maar indien jij een onethische mijnbouwmultinational bent die een lokale gemeenschap en het omringende natuurgebied wil verwoesten en de klimaatcrisis en sociale onrechtvaardigheid wil aanwakkeren, dán ben je hier aan het juiste adres.
De 8 stappen hieronder zijn een handige leidraad om gemeenschappen te verdelen, conflicten aan te wakkeren en exact die hoeveelheid chaos te creëren die nodig is om je project te doen slagen.
Stap 1. Bedenk een geschikte naam voor je destructieve project.
Om voor de hand liggende redenen heeft je bedrijf waarschijnlijk een slechte reputatie in de regio die je wilt vernietigen. Hiervoor bestaat een snelle oplossing: creëer gewoon een dochterbedrijf met een andere naam! Ja, zo gemakkelijk kan het zijn.
Anglogold Ashanti gebruikt deze strategie in heel Colombia, waar veel gemeenschappen zich verzetten tegen de komst van het bedrijf naar hun regio vanwege de reputatie die het bedrijf in naburige regio’s heeft. In plaats van tijd te verspillen met speculeren over wat die slechte reputatie over hun bedrijf zou kunnen zeggen, creëren ze dochterbedrijven, met onduidelijke juridische banden, om te beginnen met de exploratiefase in een bepaalde regio.
Neem bijvoorbeeld Falán, daar is een bedrijf genaamd Miranda Gold momenteel de regio aan het exploreren. Het boort gaten van 200 meter diep in de aarde om te onderzoeken welke bergen ideaal zijn voor de ontginning van goud. Nader onderzoek wijst er sterk op dat het bedrijf banden heeft met (en mogelijk financiering krijgt van) Anglogold Ashanti.
Daar houdt het namenspel niet op. Elke mijn heeft een eigen naam, en om de gruwelijke impact ervan goed te verbergen, gebruik je best een naam die een bepaalde historische, culturele of ecologische waarde heeft voor de gemeenschappen die erdoor getroffen zullen worden. Met de juiste merknaam zullen mensen elk vergif drinken.
Wat altijd werkt is gewoon de naam gebruiken van de berg, het meer of de waterval die ‘vervangen’ zal worden door je vernietigende project. Zoals het La Colosa mijnbouwproject in Cajamarca dat vernoemd is naar de La Colosa-waterval. Je hoeft dus niet origineel te zijn. Culturele toe-eigening (cultural appropriation) op zijn best.
Een goed voorbeeld hiervan vinden we in Falán. Het dorp is terecht erg trots op hun natuurreservaat genaamd Ciudad Perdida, of Verloren Stad in het Nederlands, dat naast hectares prachtige natuur en watervallen ook de ruïnes van twee mijndorpen uit de 16e eeuw herbergt. Het is een zeer unieke ecotoeristische attractie die gekend is in de wijdere regio.
Met een duidelijke knipoog naar het voortzetten van een erfenis van verwoesting, koos een ander bedrijf dat actief is in het dorp (en dat nu een alliantie is aangegaan met Miranda Gold) de naam Lost Cities SAS om licenties te verkrijgen om het gebied te exploreren voor waardevolle mineralen. Mooi zo.
Along comes another company performing exploration for extraction in the village (and that now has formed an alliance with Miranda Gold) in a clear nod to continuing a legacy of devastation, chose the name Lost Cities SAS to obtain licences to start exploring for valuable minerals in the area. Job well done.
Stap 2. Zorg dat de lokale overheid aan jouw kant staat.
Het is belangrijk om de lokale overheid aan jouw kant te hebben. Zij hebben veel macht en invloed en kunnen lokale procedures in jouw voordeel ombuigen en er de weg voor je plaveien. Wees dus niet bang voor corruptie en het omkopen van politici aan de macht.
Hoe doe je dit? Begrijp eerst goed hoe federale overheden denken. De aantrekkingskracht van een multinational ligt in het neoliberalisme. Dit betekent dat landen worden gezien als ‘arm en onderontwikkeld’ of ‘rijk en ontwikkeld’ in termen van grondstoffenverbruik. Door multinationals uit ‘rijke’ landen naar ‘arme’ landen te halen, hopen federale regeringen winst te maken via belastingen.
Betaal vervolgens de lokale politici om akkoord te gaan en vergunningen uit te delen, maar ook om tegenstanders van de projecten actief te bestrijden met dreigementen (zie stap 7). Speel zo in de ondermijning van de democratie: de beperkte politieke termijnen laten toe dat dezelfde politici die instemmen met de projecten niet degenen zijn die binnen een bepaalde tijd te maken krijgen met de situatie van waterschaarste, vervuiling en armoede die door de mijnbouwprojecten worden gecreëerd.
Belangrijk punt: zorg ervoor dat er geen papieren bewijs of wettelijke basis is die je verantwoordelijk kan houden voor de impact van je project op het milieu of op de rechten van de mens.
Stap 3. Lobby zoveel mogelijk om de wet in jouw voordeel om te buigen.
Soms wordt jouw destructieve mijnbouwproject geconfronteerd met vervelende ‘wetgeving’ die de gemeenschappen rechten geeft om over hun eigen territorium te beslissen, of om het milieu te beschermen, of iets dergelijks.
Als bedrijf dat in geen van de bovenstaande dingen geïnteresseerd is, is dit hét moment om allianties te vormen met andere multinationals. Verzamel fondsen – ongeveer het bedrag waarmee je een aanzienlijk deel van het regenwoud zou kunnen herstellen – en gebruik het voor lobbywerk bij de overheid opdat ze mazen in de wet creëren voor bedrijven. Achter gesloten deuren, natuurlijk – we willen niet dat mensen dit te weten komen.
Neem bijvoorbeeld Colombia. In Colombia hadden gemeenschappen het grondwettelijke recht om referenda te organiseren en beslissingen te nemen over hun land. Dankzij die wet en omdat veel gemeenschappen op die manier opkwamen voor hun rechten, werden al verschillende mijnbouwprojecten tegengehouden.
Maar als gevolg van een sterke mijnbouwlobby kwam er in 2018 de (ongrondwettelijke) beslissing dat deze referenda niet meer georganiseerd mogen worden voor mijnbouwprojecten. Want dat is een zaak van nationaal belang, die de belangen van een lokale gemeenschap overstijgt. Er moeten immers opofferingszones bestaan opdat anderen een rijke levensstijl kunnen leiden. Onthoud: een goede bedrijfslobby is niet gebaseerd op logica of wetenschap.
Ook lokaal zijn er vaak regels en procedures waarmee je rekening moet houden om je project te doen slagen en die je, indien nodig, in je voordeel dient om te buigen. In Colombia heeft elke gemeente bijvoorbeeld een ruimtelijk ordeningsplan (Plan de Ordenamiento Territorial, POT) waarin ze voor een bepaald aantal jaren bepalen waarvoor hun land mag gebruikt worden. Het POT van Falán bijvoorbeeld staat alleen landbouw en toerisme toe. Maar gelukkig heeft AngloGold vrienden in het gemeentehuis (zie stap 2) en werken zij momenteel aan een herziening van dit plan zodat mijnbouw aan de lijst kan toegevoegd worden.
Stap 4. Cadeautjes! Koop de publieke opinie.
Cadeautjes. Werken. Altijd. Vooral in gebieden waar de toegang tot informatie over de impact van mijnbouw beperkt is, dus dat zijn de gebieden die vaak makkelijker te overtuigen zijn.
Vergeet niet om alleen geschenken te geven die ook jou ten goede komen, zoals beloftes om betere wegen aan te leggen (die je bedrijf toch nodig heeft om de metalen en mineralen te vervoeren). Dit schept een win-win voor iedereen. Bij twijfel, deel dan gewoon geld uit.
Het spreekwoord luidt dat ‘slechte publiciteit niet bestaat’, dus zorg ervoor dat de naam van je bedrijf en project zoveel mogelijk verspreid wordt. Kinderen zijn onze toekomstige leiders, vergeet hen zeker niet. Ze zijn ook een makkelijk middel om via hun school hele families te bereiken.
Mirandagold (of moeten we Anglogold zeggen? Het is moeilijk om het verschil te zien) is kampioen in het uitdelen van cadeaus. In Falán zijn er berichten van boeren die machetes, voedsel en geld ontvingen van hen. Ze creëerden zelfs een speciaal spel voor de kinderen in Falán op de dag van Halloween, waarmee ze tablets konden winnen! Via de plaatselijke school deelden ze speelgoed met hun bedrijfslogo uit aan kinderen. Een geweldige manier om wat extra reclame te maken. Wie zegt dat liefde niet te koop is?
Stap 5. Creëer chaos en conflict, verdeel de gemeenschap in twee kampen.
Dus je hebt cadeaus uitgedeeld, maar mogelijks toch niet iedereen voor je kunnen winnen? Maak je geen zorgen. Er zijn nog andere strategieën die je kunt toepassen. Hier komt de volgende stap naar voren: verdeel en heers. Zorg voor conflicten tussen de groepen in de gemeenschappen. Voedt dat conflict. Wees origineel.
In Falán ontsloeg Mirandagold 100 werknemers tegelijkertijd. Toevallig waren het allemaal inwoners van de gemeente en gebeurde dit toevallig op een moment dat de protesten tegen het mijnbouwproject oplaaiden. Dit is een goede manier om de gezinnen te laten voelen hoe afhankelijk ze zijn van het mijnbouwproject en om vervolgens wrok te voeden tegen de demonstranten die werden afgeschilderd als de oorzaak van de ontslagen. En als er te veel activisten uitgesproken tegen het project zijn, kijk dan rap naar stap 7.
Stap 6. Bereid de lokale gemeenschap goed voor op een gebrek aan drinkbaar water in de toekomst.
De impact van grootschalige mijnbouw op de watervoorraden in de wijde regio is enorm: waterschaarste door de enorme vraag van het ontginningsproces, uitgedroogde meren en rivieren, vervuiling van rivieren en grondwater met zware metalen en giftige stoffen…
Maar toegang tot voldoende en schoon water is natuurlijk belangrijk voor de gezondheid, voor de landbouw en voor het leven in het algemeen. Lokale gemeenschappen kunnen geen goud drinken. Dus als je van plan bent om een gemeenschap van schoon water te beroven, is het de kunst om ze van tevoren voor te bereiden en de link met het extractivistisch project te verbergen. Dit is een goed moment om plotseling interesse in klimaatverandering te veinzen en de verantwoordelijkheid daaraan te wijden.
Dat is precies wat er in Falán is gebeurd. Onlangs was er in verschillende regio’s tot wel vijf of zes opeenvolgende dagen een tekort aan water. De lokale overheid schreef de schaarste toe aan klimaatverandering. Wat vreemd is, want het regent er bijna elke dag, en veel.
Wat ook vreemd is, is dat de bedrijven die in de regio exploreren (en daar veel water voor nodig hebben) wel water ter beschikking hebben voor hun activiteiten. Zij ervaren vreemd genoeg niet dezelfde ongemakken als de inwoners.
Stap 7. Bedreigingen zijn effectieve afschrikmiddelen
Worstel je met wereldverbeterende milieuactivisten die tegen je ontwikkelingsproject vechten? Waarom luisteren als daden meer zeggen dan woorden?
Bedreig ze. Ga langs hun huizen, laat zien dat je weet waar ze wonen. Ga ‘in gesprek’ met hen. Bij voorkeur vergezeld van een grote groep intimiderend uitziende mannen. Richt je op de leiders van de strijd. Mensen bang maken werkt. Vooral in Colombia, want dat is een van de gevaarlijkste landen ter wereld voor mensenrechtenverdedigers. Vorig jaar werden er 186 vermoord, dat is bijna de helft van het wereldwijd geregistreerde aantal.
In Falan werden mensen geïntimideerd door werknemers van het mijnbouwbedrijf en zelfs met de dood bedreigd. Voor dat laatste stuurde de lokale overheid, die pro-mijnbouw is, zelfs de politie op hen af. Mooi in lijn met de vorige stappen, maakt het gebrek aan bewijs op papier het onmogelijk om een verband met MirandaGold te bewijzen, ondanks het duidelijke voordeel dat dit hen oplevert.
Stap 8. Na de aangerichte ravage: frame het resultaat als een succesvol verhaal van ‘groei’.
Effectieve communicatie om jezelf als held neer te zetten vergt veel loze woorden. Beschrijf je project in termen van ‘groei’ en ‘ontwikkeling’. Want wie wil er nu geen groei en ontwikkeling? Die woorden betekenen welvaart, welzijn en jobs – toch? Vermeld gewoon niets over de desastreuze gevolgen van ongecontroleerde groei voor zowel mensen als de planeet. En je hoeft natuurlijk niet te vermelden dat de welvaart en de inkomsten uit die bedrijfsgroei niet bestemd zijn voor de lokale gemeenschap of die armere landen. Ongeacht hoe je het deelt, communiceer steeds dat een grotere taart altijd beter is. Zonder te vermelden dat je de meeste belastingen voor multinationals niet moet betalen. En benadruk vooral niet dat de jobs in de mijnbouw van korte duur zijn, terwijl de milieuschade voor eeuwig is.
Nu is het aan jou!
Met deze stappen kun je ongetwijfeld je grootschalige destructieve mijnbouwproject in een mum van tijd opdringen. Laat het ons weten als je aan andere tactieken denkt om aan de lijst toe te voegen!
Toch van gedachten veranderd over het verlangen naar een extractivistisch mijnbouwproject? Sluit je aan bij ons in de strijd om hier een einde aan te maken.
Corruptie, machtsmisbruik, bedreigingen, Trojaanse paarden, wat er in Falán gebeurt, gebeurt overal ter wereld.
Maar het verzet is sterk. Gemeenschappen verzetten zich en vechten voor een betere wereld voor zichzelf, hun kinderen en toekomstige generaties. De inwoners van Falán zijn klaar om actie te ondernemen en hebben alternatieve plannen voor de toekomst van hun dorp.
Volg Colectivo Ambiental Falán y Frias en CATAPA (website/instagram/facebook) om op de hoogte te blijven van de situatie in Falan en andere verzetsbewegingen tegen mijnbouwmultinationals. Je kunt je ook aansluiten bij de Catapista-vrijwilligersbeweging en een actieve rol spelen in het streven naar een samenleving binnen de grenzen van mens en planeet, naar een wereld waarin mijnbouw niet langer nodig is.
Er werd ook een nieuwe campagne gelanceerd door het Netwerk van Personen Getroffen door Anglogold om het onethische en gewelddadige gedrag van de multinational aan de kaak te stellen en te ontmaskeren en om te eisen dat ze het Colombiaanse grondgebied verlaten. In de webserie genaamd ‘Historias Quebradas’ onthullen ze de wanpraktijken en geheimen van Anglogold Ashanti in Colombia. Bekijk hun website en ontdek hoe jij kunt steunen!
Dit artikel is het resultaat van een onderzoeksproject uitgevoerd door vrijwilligers van CATAPA’s studie- en lobbywerkgroep in samenwerking met Colectivo Ambiental Falán y Frias.
Cerro de Pasco mijn, Peru ©Simon Lenskens
Luis Barreto Jimenez in Ciudad Perdida ©CATAPA
