Yuturi Warmi – Inheemse Vrouwen Verzetten zich tegen Goudwinning

Margot Tjolle studeerde een MSc in Milieu en Ontwikkeling aan de Universiteit van Kopenhagen. Voor haar masterscriptie ging ze met haar twee onderzoekspartners, Filippo De Rossi en Marie Eenens, op veldwerk in de Serena-gemeenschap. Ze besloten om samen te werken en te leven met Yuturi Warmi om een ​​onderzoeksproject uit te voeren met als doel te begrijpen hoe bedreigde gemeenschappen alternatieven kunnen bouwen voor mijnbouw en extractivisme.

Het kwaad van industriële goudwinning
De laatste jaren is het Ecuadoraanse Amazonegebied steeds meer getroffen door de plaag van zowel illegale als “legale” goudwinning. De mijnen die door officiële bedrijven worden geëxploiteerd, worden echter vaak ook als illegaal beschouwd door de lokale bevolking, omdat ze notoir hun grondgebied betreden zonder hun voorafgaande vrije en geïnformeerde toestemming, en opereren zonder milieuvergunningen.

De negatieve gevolgen van industriële goudwinning beginnen met de ontbossing en verontreiniging van de bodem en rivieren door de giftige chemicaliën die worden gebruikt in het extractieproces, voornamelijk kwik. Naast het vernietigen van de kostbare biodiversiteit van het Amazone-regenwoud, brengt de verontreiniging een scala aan gezondheidsproblemen met zich mee voor de gemeenschappen die afhankelijk zijn van het rivierwater om te overleven, zoals huidziekten en kanker. De bodemverontreiniging voorkomt dat er iets groeit, waardoor hun biologische agroforestry boerderijen, een essentieel onderdeel van hun leven en inheemse cultuur, in gevaar kan komen. Mijnbouw saboteert ook andere milieuvriendelijkere inkomstenbronnen zoals toerisme, omdat het vervuilde land en de rivieren niet langer aantrekkelijk zijn voor het oog van bezoekers. Een andere belangrijke impact die genoemd moet worden, is de toename van onveiligheid en criminaliteit die de mijnbouw met zich meebrengt voor de gemeenschappen, omdat het resulterende gebrek aan educatieve of economische kansen alcoholisme, prostitutie en drugsmisbruik en -handel in de hand werkt.

“Ja, soms word ik boos, omdat deze mijnbouwbedrijven ons grondgebied willen betreden, ze willen het water beschadigen, vooral water is ons leven. Water is voor kinderen om te baden, om te koken en voor ons om te drinken. Door binnen te vallen, willen de mijnwerkers de bomen beschadigd achterlaten. Op ons grondgebied planten we cassave en bananen, deze zullen ook erg beschadigd raken, als ze chemicaliën weggooien. En daarom staan ​​wij, de vrouwen hier, van deze gemeenschap van Serena, hard op. We staan ​​hard op zodat ze niet binnenkomen. Daarom zijn we de Yuturi Warmi-vereniging geworden.” – Corina van Yuturi Warmi

Stroomopwaarts verzet
Echter, stroomopwaarts houden de vrouwen van Yuturi Warmi stand tegenover de (il)legale goudontginners. Yuturi Warmi is de eerste inheemse vrouwengeleide wacht van de provincie Napo, in het Ecuadoraanse Amazonegebied. Yuturi Warmi betekent letterlijk “conga-vrouw”, waarbij “conga” een bepaalde soort mier is die in de Kichwa-cultuur als krijgers wordt beschouwd. Conga-mieren zijn vreedzaam totdat hun territorium wordt bedreigd: als een ongewenste aanwezigheid in de buurt van hun nest komt, verenigen ze zich en bijten ze het individu om zichzelf te verdedigen. Meer dan 40 Kichwa-vrouwen wijden hun dagelijkse leven aan het verzet tegen mijnbouw die hun land proberen binnen te dringen. Door inheemse gerechtigheid – speren, chilipepers, tabak en brandnetels – als wapens te gebruiken, voorkomen ze dat de mijnwerkers de Serena-gemeenschap binnenkomen, een van de laatste gebieden waar de goudwinning niet is geïnfiltreerd en hun rivieren, bodem en lichamen heeft vervuild. Ze patrouilleren ook regelmatig in het gebied en maken traditionele ambachtelijke producten zoals kralensieraden, geweven tassen en keramiek, als een extra bron van inkomsten. Samen met de steun van hun families marcheren ze in verschillende protesten om bewustzijn te creëren dat er inderdaad een alternatief is voor het destructieve ontwikkelingspad dat de mijnbouwbedrijven promoten.

“Op andere plaatsen of in andere gemeenschappen vertellen ze ons dat mijnbouw geld oplevert. En als er families zijn die zich tot mijnbouw wenden en hun land verkopen, is dat vanwege geldgebrek, uit noodzaak.” – Leila van Yuturi Warmi

Helaas dwingen de precaire economische omstandigheden waarin veel gemeenschappen leven, in combinatie met het gebrek aan kansen, hen om hun land te leasen of te verkopen aan de mijnen, voor de magere belofte van een klein economisch voordeel op korte termijn. Het is cruciaal dat gemeenschappen de middelen hebben om alternatieve inkomstenbronnen voor de mijn te creëren, die hun toekomst niet in gevaar brengen. Met andere woorden, het is van vitaal belang dat gemeenschappen hun recht uitoefenen om nee te zeggen tegen extractieve projecten op hun grondgebied en hun recht om ja te zeggen tegen hun gekozen manier van leven en relatie met hun omgeving.

“Voor de toekomst van de Yuturi Warmi hebben we het altijd gehad over het focussen op community tourism. Want als we community tourism doen, kunnen we buitenlanders ons grondgebied laten kennen en respecteren, onze rivieren, onze watervallen, onze bergen… En ook werk bieden aan studenten. Hier krijgen onze middelbare scholieren geen werk tenzij ze 2-3 jaar ervaring hebben. En als ze geen hoger onderwijs hebben, hebben ze geen baan. Dus aan community tourism doen zou ons veel helpen, omdat onze kinderen junglegidsen, raftinggidsen en chef-koks kunnen worden. Hierdoor zou er werk zijn in het gebied en hoeven niet te emigreren. Dat is onze droom, dat is onze toekomst. En daarmee meer weerstand bieden, omdat er mensen zijn die ons leren kennen.” – Elsa van Yuturi Warmi

Lokaal geleid verzetstoerisme
Zoals de presidente van Yuturi Warmi vermeldt, het is hun droom om een ​​door de gemeenschap geleid toerisme project te ontwikkelen. De gemeenschap voorziet in de bouw van een lodge aan de oever van de Jatunyacu-rivier, op hun gemeenschappelijke grondgebied. Ze willen ook een botanische tuin rond de lodge creëren, waar ze verschillende medicinale en traditionele planten zouden planten en deze zouden labelen, in een poging om hun kennis hierover te behouden en te delen. Op dit land zijn ze al begonnen met de bouw van een overdekte ruimte gewijd aan de praktijk van de Wayusupina, een traditionele theeceremonie in de vroege ochtend die belangrijk is binnen de Amazone Kichwa-cultuur. Ze zijn van plan om de bouw van deze site af te ronden om een ​​ruimte te hebben waar ze verschillende aspecten van hun cultuur kunnen vieren en beoefenen, en de gasten te kunnen ontmoeten. Bovendien zou de lodge dienen als een locatie om hun traditionele handgemaakte kralen sieraden en ambachten te verkopen. Dit project zou hen een alternatieve bron van inkomsten bieden voor de destructieve goudwinning, wat hen niet alleen zou helpen extractivisme te bestrijden, maar ook hun cultuur met bezoekers te delen.

Deze collectieve droom is echter geen gemakkelijke opgave om te verwezenlijken. Zodra de benodigde fondsen voor het ontwikkelen van de plannen, het kopen van de materialen en het bouwen van het project zijn verzameld, moeten er voortdurend inspanningen worden geleverd om ervoor te zorgen dat de lodge floreert. Er doen zich verschillende uitdagingen voor bij het introduceren van toerisme als alternatieve bron van inkomsten. Toerisme kan worden gezien als een extractieve activiteit die druk uitoefent op de natuur en lokale gemeenschappen afhankelijk kan maken van een nieuwe onstabiele economische sector. Daarom is het cruciaal om ervoor te zorgen dat het toeristische project is gebaseerd op de behoeften van de gemeenschap en duurzaam is. Een kleinschalig duurzaam toeristisch project betekent bijvoorbeeld een beperkt aantal bezoekers, wat kan betekenen dat er beperkte financiële inkomsten zijn om de gerelateerde activiteiten te ondersteunen. Het is ook belangrijk dat de vrouwen en de gemeenschap zelf eigenaar blijven van het project. Hoewel externe investeringen kunnen helpen het project te financieren, kan het ook de controle naar andere handen verschuiven, zoals naar reisbureaus. Over-performativiteit en het ‘verkopen’ van Kichwa-cultuur en -praktijken om het oog van de buitenlander te vermaken, kan ook vanuit een kritisch oogpunt worden bekeken. De grens is dun tussen de voordelen die het delen en reproduceren van culturele praktijken kan creëeren voor het conserveren van inheemse kennis, en de overdrijving ervan tot onrealistische normen die een stereotiep en geromantiseerd beeld van de gemeenschap kunnen opleveren. Tot slot, aangezien het gebied wordt omringd door illegale mijnbouwactiviteiten, moeten veiligheidszorgen worden geëvalueerd, of het nu gaat om de waterverontreiniging of de potentiële spanningen met pro-mijnbouw groepen in de regio.
Een financieel en goed geïnformeerd gemeenschaps verzet-toerisme project kan niet alleen de vrouwen van Yuturi Warmi en de Serena-gemeenschap in staat stellen hun droom van zelfvoorzienendheid en territoriale bescherming te verwezenlijken, maar ook hun veerkracht en aanpassingsvermogen in het licht van dergelijke uitdagingen verzekeren.

De studenten startten een doorlopende crowdfunding om Yuturi Warmi te ondersteunen bij hun eerste stappen in de ontwikkeling van hun gedroomde gemeenschapstoerisme project. Uw bijdragen zullen de organisatie steunen in hun strijd tegen de mijnen voor de bescherming van hun grondgebied en het Amazone-regenwoud. De ingezamelde fondsen zullen de bouw van een toeristen lodge, een botanische tuin en een traditionele handwerkwinkel ondersteunen.
Link naar de crowdfunding: https://whydonate.com/en/fundraising/Yuturi-Warmi
Voor vragen kunt u contact met ons opnemen via: margot.tjolle@hotmail.com

Update: de bedreigingen gericht aan de familie van Don Wilder blijven doorgaan…

Eerder deelden we reeds het bedroevende nieuws dat Johan Ferney Aguilar González op 3 september werd vermoord. Daags nadat zijn vader, don Wilder Antonio Aguilar Rodríguez, een aanklacht indiende tegen de Canadese multinational Mirandagold voor het uiten van bedreigen gericht aan hemzelf en zijn familie. Wilder is de sociale leider van Vereda Santa Filomena, een gemeenschap binnen het dorp Falan in Colombia, dat zich verzet tegen mijnbouw in hun leefomgeving en momenteel via legale procedures de exploratieve werken van de multinational op hun grondgebied tracht tegen te houden. 

Tot nu toe werd er nog niemand beschuldigd voor de moord. Het onderzoek is nog volop aan de gang, maar voor de inwoners van Santa Filomena is het duidelijk wie hierachter zit. In een interview met Luis Carlos Barrero, vrijwilliger bij onze partnerorganisatie Comité Ambiental en Defensa de la Vida de Tolima, vertelt Wilder over de impact van de moord op zijn familie en zijn gemeenschap. Die is natuurlijk groot. Zijn familie is verscheurd door het verdriet en er heerst veel angst in de gemeenschap en ver daarbuiten. Maar ondanks alles blijft Wilder doorgaan met de strijd voor een betere toekomst van zijn gemeenschap. Bekijk hieronder het interview. 

Interview Wilder

Alsof dit allemaal nog niet genoeg was, kreeg Wilder opnieuw met serieuze bedreigingen te maken. Zijn familie wordt nog steeds niet met rust gelaten. De Colombiaanse overheid onderneemt duidelijk niet voldoende om milieu- en mensenrechtenverdedigers te beschermen. Samen met onze partners eisen we van de nationale autoriteiten en van president Petro om dringende maatregelen te nemen voor de bescherming van het leven van Wilder en zijn familie.

In Falan is, net als andere delen van het land, het verdedigen van de eigen leefomgeving een activiteit met hoog risico geworden. Mensen kunnen hun huizen amper verlaten en voelen zich continue onveilig. Het recht op leven en het verdedigen van de eigen leefomgeving tegen bedreigen van buitenaf zijn echter mensenrechten.

De Colombiaanse staat heeft de plicht om deze vrijheden van alle Colombianen te beschermen. Lees hier de aanklacht van onze partners en hun eis voor rechtvaardigheid na de nieuwe bedreigingen: Comunicado a la opinión pública (in het Spaans).

Het recht om 'nee' te zeggen

We steunen gemeenschappen hun recht om ‘nee’ te zeggen tegen mijnbouw en het maatschappelijke systeem dat mijnbouw noodzakelijk maakt. In de Andesregio én hier!

Leer meer over de campagne
“Chetillanos rechazan proyecto minero”. Copyright: CONACIPE

Goud of water? De laatste toegang tot schoon drinkwater in cajamarca

Vrijdag 7 mei organiseerden gemeenschappen en maatschappelijke organisaties, waaronder het Frente de Defensa Ambiental de Colpayoc, in Cajamarca een persconferentie om het goudmijnproject Colpayoc van het Canadese mijnbouwbedrijf Estrella Gold S.A.C. in de provincie Chetilla aan de kaak te stellen en er zicht tegen te verzetten. Gemeenschapsleiders en milieuactivisten uit de hele provincie geven aan dat ze niet worden betrokken bij of gehoord in het proces, en zullen de straat op gaan om hun grondgebied te verdedigen.

“Chetillanos rechazan proyecto minero”. Copyright: CONACIPE

Protest in December 2022 tegen het Colpayoc mijnbouwproject. “Chetillanos rechazan proyecto minero”. Copyright: CONACIPE

De provincie Chetilla is een van de laatst overgebleven gebieden van inheemse quechua sprekers in de regio Cajamarca, en is ook de armste provincie. Volgens het beoordelingsrapport van de  mijnbouwbedrijven verdient ongeveer 83% van de bevolking binnen het effectgebied minder dan 300 Sol (ongeveer 75 euro) per maand. Bovendien heeft 33% van de bevolking de lagere school niet afgemaakt en is 13% analfabeet. Dit is duidelijk een gemeenschap die extreem kwetsbaar is voor uitbuiting door mijnbouwbedrijven en het staatsapparaat. Zij beloven banen en economische ontwikkeling beloven, zolang de gemeenschap hun recht op schoon drinkwater voor hun kinderen en de dieren waarvan ze afhankelijk zijn maar opofferen.

Delegation of JASS (Service and Sanitation Management Board) Ronquillo protesting Colpayoc, Press Conference in the Plaza De Armas, Cajamarca 7th May 2023. Source: CATAPA

Een delegatie van JASS (Service and Sanitation Management Board) Ronquillo protesteert tegen Colpayoc, Persconferentie op Plaza De Armas, Cajamarca 7 mei 2023. Bron: CATAPA

De gevolgen van Colpayoc kunnen catastrofaal zijn voor de gemeenschappen die zich niet alleen in de directe omgeving van de mijn bevinden, maar ook voor de mensen die in de wijdere omgeving wonen. 30% van de stad Cajamarca, zo’n 150.000 inwoners, is voor schoon drinkwater afhankelijk van rivieren in de stroomgebieden van de Crisnejas en de Jequetepeque. 

Onlangs nog, in mei, kwamen 27 mensen om het leven in een goudmijnbrand in Arequipa. Wereldwijd is goudmijnbouw verantwoordelijk voor 38% van de uitstoot van kwik, dat slopende langetermijnziekten veroorzaakt onder mijnwerkers en lokale gemeenschappen rond mijnen.

Photo of the La Esperanza gold mine, Arequipa, Peru where 27 miners died in a fire this May 2023. Source: AFP

Foto van de La Esperanza goudmijn, Arequipa, Peru waar 27 mijnwerkers omkwamen bij een brand in mei 2023. Bron: AFP.

CATAPA steunt het recht om ‘Nee’ te zeggen van de gemeenschappen van Colpayoc. Om de klimaatcrisis op te lossen moeten we rechtvaardige oplossingen zoeken en implementeren die in harmonie zijn met mens en planeet. We kunnen niet doorgaan met het opofferen van ons recht op water en propere lucht voor de winsten van een paar multinationale mijnbouwbedrijven die koste wat het kost maximale winst willen maken terwijl ze onze gemeenschappen en levenswijzen vernietigen. 

COLPAYOC LAAT ZICH NIET UITBUITEN, WIJ VERDEDIGEN COLPAYOC



We eisen gerechtigheid voor vermoorde milieuverdediger in Colombia!

Met spijt delen wij het nieuws van de moord op Johan Ferney Aguilar González. Hij was een Colombiaanse milieuverdediger en de zoon van Wilder Antonio Aguilar Rodríguez , die een sociaal leider en milieuverdediger is in de gemeente Falan, Colombia.

Johan Ferney werd op 3 september vermoord, enkele uren na een openbare hoorzitting van het Nationaal Mijnbouwagentschap, waar hij en zijn vader samen met 700 anderen aanwezig waren. Tijdens de openbare hoorzitting deed zijn vader een publieke aanklacht tegen de doodsbedreigingen die hij had ontvangen omwille van hun verzet tegen het mijnbouwproject van Miranda Gold.

Deze tragische gebeurtenis is een directe aanval op degenen die onvermoeibaar hebben gestreden om hun rechten en hun land te verdedigen tegen de belangen van bedrijven die in de regio actief zijn. Deze misdaad is een bedreiging voor de milieu- en mensenrechtenverdedigers en een waarschuwing voor iedereen die zich verzet tegen de belangen van grote industriële belangen.

Samen met onze Colombiaanse partners eisen we gerechtigheid:

  • We eisen dat er een onpartijdig onderzoek wordt uitgevoerd naar deze misdaad, om te garanderen dat het geweld niet onvervolgd blijft.
  • We eisen dat de milieuautoriteiten, in het bijzonder het Nationaal Mijnbouwagentschap, alle mijnbouwactiviteiten stilleggen totdat er garanties zijn voor vrede en bescherming voor de hele gemeenschap.
  • We doen een dringend verzoek aan lokale, regionale en nationale autoriteiten om bescherming en beveiliging te bieden aan milieu- en mensenrechtenverdedigers die strijden voor de bescherming van hun omgeving.
  • We vragen de internationale gemeenschap om druk te zetten op de Colombiaanse overheid opdat ze de levens en persoonlijke integriteit beschermt van de leiders en gemeenschappen die zich verzetten om hun grondgebied te beschermen.
  • We eisen dat de mensenrechten worden gerespecteerd en dat degenen die zich inzetten voor de verdediging van hun gemeenschappen en het land dat hun toebehoort, veilig zijn.

CATAPA volgt de situatie rond Falan al een tijdje. Lees meer over Falan, waar mijnbouwmultinationals (waaronder Miranda Gold) de hele regio verkennen om hun grootschalige mijnbouwprojecten op te starten, terwijl milieuverdedigers in opstand komen om hun land te beschermen. Zoals beschreven in dit artikel met de nadruk op Falán, zijn doodsbedreigingen een veelvoorkomende praktijk die gebruikt wordt door mijnbouwmultinationals om een gemeenschap te dwingen zich te schikken naar hun plannen.

We zijn verontrust en bedroefd dat deze doodsbedreigingen gevolgd zijn door de daadwerkelijke moord op Johan Ferney. Door zijn dood lijden de mensen van Falan onder het enorme verlies van een familielid en lid van de gemeenschap. We denken aan hen en sturen hen veel sterkte toe.

Falán: het dorp in Colombia waar het koloniale tijdperk maar blijft voortduren

Het verliezen van de strijd tegen de mijnbouw zou betekenen… Gedwongen migratie, dood, het zou de bergen binnenstebuiten keren. Het zou het verdwijnen van de voorouderlijke verbale cultuur betekenen. Het zou veel mensen in een heel slecht scenario brengen, mensen zullen vechten voor hun overleving, voor waar ze wonen. Het zou… het zou het verlies van de Magdalena rivier betekenen, het zou het verlies van de Gualí rivier betekenen, het zou het verlies van endemische soorten betekenen – de kikker, de orchidee. Mensen zouden met niets achterblijven. De mensen, de dieren, het bos… Het zou verliezen betekenen… verliezen… alles verliezen. Alles verliezen.

– Osiris Ocampo, Falán

Het begon allemaal zo’n 400 jaar geleden, toen de Spanjaarden waardevolle metalen ontdekten in de bergen van wat nu Falán is, een Colombiaans dorp met zo’n 8.000 tal inwoners. Ze openden er mijnen met als doel zoveel mogelijk goud te exporteren naar Europa. Deze mijnen werden honderden jaren geëxploiteerd door het koloniale bewind, waarna ze van 1890-1920 nog door de Engelsen werden beheerd. De impact op de lokale gemeenschap en ecologie waren gelijk aan wat algemeen bekend is van mijnbouw: vervuiling, sociale disruptie en armoede. Er is (jammer genoeg) nog meer goud te bespeuren op Falán’s grondgebied. Drie multinationals exploreren er momenteel in de hoop er weldra met hun ontginningsprojecten te kunnen starten. Deze keer via openpitmijnbouw, een vorm van extractie met veel meer sociale en ecologische impact dan de eerdere ondergrondse mijnbouwprojecten door de Spanjaarden en de Engelsen. Maar het verzet is sterk. Als het aan de milieuactivisten in Falán ligt, gaan deze projecten niet door en stopt de kolonisering van Falán nu meteen.

 

De Verloren Stad, herinnering aan de Spaanse kolonisatie

Wie al gehoord heeft van het dorpje Falán, gelegen in het noorden van provincie Tolima, Colombia, kent waarschijnlijk ook hun Ciudad Perdida, ofwel de Verloren Stad. Dat is de toeristische trekpleister van het dorp waar je te voet, te ziplijn of al muurklimmend een prachtig stukje natuur kan ontdekken. Zeker het bezoeken waard!

Al heeft de plek een duister verleden. Je kan er ruïnes bezoeken van de Santa Ana goud- en zilvermijnen en het naastgelegen dorp, die beide het levenslicht zagen in tijden van Spaanse kolonisatie in de 17de eeuw. Het grondgebied werd voorheen bevolkt door inheemse gemeenschappen, die door de komst van de Spanjaarden verdreven werden van hun territorium of ingeschakeld in de mijnen. De mijnen waren het rechtstreekse eigendom van de koning van Spanje, die opriep tot uitvoering van de projecten en met open armen het ontgonnen goud en zilver ontving. In Falán daarentegen werd zowel de inheemse gemeenschap als een prachtig stuk natuur van de kaart geveegd. Dit was de start van een koloniale periode die ook vandaag nog voortduurt.

Het dorp Santa Ana (nu Falán) werd gesticht, bewoond door Spaanse mijnbouwwerkers, en over velen decennia werden kilometerslange tunnels gegraven in de bergen op zoek naar hoge concentraties van goud en zilver.

 

Recessie na Engelse mijnen 

Na de onafhankelijkheidsoorlog werden de mijnen ter concessie gegeven aan Britse bedrijven en opnieuw decennialang geëxploiteerd, tot de jaren 20 van vorige eeuw. Op verschillende plekken in Falán en Frías (een gemeentelijk district verbonden aan Falán) worden oude mijnen opnieuw in werking gesteld en nieuwe geopend. Kilometers nieuwe tunnels worden gegraven in de bergen om er aan ondergrondse mijnbouw te doen.

De inwoners van Falán en Frías houden geen goede herinneringen over aan deze periode. De verhalen die terugkomen gaan onder andere over dode ‘quebradas’, dat zijn kloven tussen twee bergen waar een waterbron doorloopt. Door vervuiling en waterverbruik van de Britse mijnen 100 jaar geleden is vandaag de dag op die plekken nog steeds amper dierlijk leven te bespeuren.

Maar ook het verhaal van economische recessie en sociale problematieken als gevolg komt steeds terug. Nadat de bedrijven besloten te stoppen met ontginnen wegens niet meer winstgevend genoeg, ging het volledige dorp door een moeilijke periode. Na 40 jaar van ontginning waren de inwoners erg afhankelijk geraakt van de mijnbouw en daarom ging een plotse sluiting samen met recessie en sociale disruptie. Een tijdelijke economische groei en jobopportuniteiten in de regio werd snel omgeruild voor een lange periode van armoede en economisch herstel. Dat zijn de verhalen die nog steeds de ronde gaan in het dorp, waar de overgrote meerderheid van de inwoners nu terug afhankelijk is van landbouw. Dat is een iets stabielere vorm van inkomen, maar de regio kampt nog steeds met een hoge armoedegraad. 

Vanwege deze sterke landbouwgeschiedenis zien de inwoners van Falán en Frías zichzelf bovendien niet als mijnbouwers – de mijnen waren immers altijd koloniaal en werden beheerd door bezetters. Net zoals de koloniale periode 400 jaar eerder bracht de exploitatie van buitenlandse mijnbouwbedrijven heel wat teweeg in Falán. Het ontgonnen goud werd opnieuw geëxporteerd naar het buitenland terwijl ze in Colombia met de impact achter bleven. Sprekende gelijkenissen met de Spaanse kolonisatie 400 jaar eerder.

 

Een neoliberale koers 

Meer recent is ook het Colombiaanse economische beleid en specifiek de veranderingen in het beleid rond landgebruik tekenend voor het bestaan en welzijn van boeren op het platteland vandaag. Historisch gezien is het overgrote deel van de Colombiaanse populatie campesinos, plattenlandsbewoners die leven van landbouw, veeteelt, visserij, of artisanale mijnbouw, die gesetteld zijn op afgelegen en vaak moeilijk te bereiken plekken in relatief autonome gemeenschappen. Sinds de jaren 50 van de vorige eeuw focust het Colombiaanse economische beleid op het ‘effectiever’ vormgeven van de economie door families van boeren van hun land te verdrijven zodat grote industriële boerderijen en (meer recentelijk) monoculturen hun plaats kunnen innemen. De geschiedenis van dit economische beleid is bloedig. Vele campesinos werden verdreven of vermoord zodat hun land beschikbaar zou worden. Daarnaast was dit economische beleid één van de oorzaken van de langdurige burgeroorlog, en veel campesinos waren slachtoffer van het geweld tussen de guerrillas en de staat. Velen werden onteigend van hun land en hun leven in het platteland.

 

In de jaren 90 en 2000 werd onder druk van internationale organisaties zoals de World Bank en het International Monetary Fund de Colombiaanse economie (en de mijnbouwsector) geneoliberalizeerd. Bedrijven werden geprivatiseerd, regelgeving verzwakt, en de sector werd opengesteld voor de internationale vrijemarkteconomie. Net zoals in de rest van Zuid-Amerika, en veel andere ‘arme’ of ‘onderontwikkelde’ landen, werd extractie voortaan gedaan door multinationale bedrijven uit ‘rijke’ landen. Zij strijken verreweg het grootste deel van de winst op, betalen weinig belasting aan de Colombiaanse staat (wat zou moeten leiden tot ‘development’), terwijl de lokale bevolking slechts achterblijft met de immense ecologische, sociale en economische impact, zonder zeggenschap in hun eigen toekomst. Het internationale neoliberale beleid, en consequentieel de aankomst van multinationale mijnbouwbedrijven, is een volgend hoofdstuk in de lange geschiedenis van imperialisme dat boeren onteigend van hun land, en hun economische middelen, gezondheid, rust, en leven verwoest. 

 

Kolonisatie anno 2023

Het verhaal is nog niet voorbij. Opnieuw is er interesse vanuit andere landen in het grondgebied. Drie multinationals kregen vergunningen om 36.000 hectare te exploreren voor kostbare metalen. Dit keer met het doel om van start te gaan met openpitmijnbouw, een vorm van extractie die vele malen disruptiever is voor de wijde regio dan de ondergrondse tunnelmijnbouw die voorheen plaatsvond in Falán. Dat omdat in dit soort mijnbouw, zoals de naam insinueert, de gehele berg, inclusief ecosysteem, wordt getransformeerd tot een ‘pit’ – een groot levenloos gat daar waar voorheen leven was. Daarnaast is er zeer veel water nodig, wordt er gebruikt gemaakt van een grote hoeveelheid gevaarlijke chemische stoffen en wordt er veel toxisch afval gecreëerd.

Cerro de Pasco mijn, Peru ©Simon Lenskens

Terechte zorgen dus bij de inwoners van Falán. Alleen al de exploratie roept bezorgdheden op, want hiervoor worden in de wijde omgeving gaten in de grond geboord van 200 meter diep, wat de ondergrondse waterstromen beïnvloedt en het leven op het land verstoord. In Líbano, een dorpje zo’n 25km zuidwest van Falán, waren velen boeren gedwongen te vertrekken nadat de opening van de mijn leidde tot waterschaarste. Voor een gemeenschap die voor een groot deel afhankelijk is van landbouw zijn water en gezonde grond steeds terugkomende bezorgdheden. Trotse boeren spreken over hoe vruchtbaar de grond is in deze regio, en hoeveel toekomst er is voor bijvoorbeeld biologische landbouw van cacao, koffie, guanabana, maís, yuca, avocado, … De lijst is oneindig. Voor velen is het boer zijn niet alleen een beroep, maar een identiteit en een manier van leven. Wat wordt bedreigd door de mijnbouwexploratie zijn niet alleen hun inkomsten, maar de manier van leven die ze hebben opgebouwd in en met hun land. Wat wordt bedreigd is hun thuis, en wie ze zijn. 

Ook uiten ze zorgen om de biodiversiteit. In de omgeving van Falán zitten speciale diersoorten die enkel in die streek voorkomen, onder andere enkele vogelsoorten en ook de ‘rana morada’ ofwel paarse kikker. Het verlies van deze soorten, en zo ook eventueel soorten die nog niet ontdekt zijn, is eveneens een drijfveer voor protest. Al deze redenen komen samen. De zorgen om water en gezonde grond die nodig zijn voor hun productie, het ontwikkelen van een economische afhankelijkheid, de verstoring van de biodiversiteit, en de verwoesting van hun prachtige leefgebied, worden samengevat in de woorden van Osiris Ocampo uit Falán. “Ik denk dat de belangrijkste reden [voor verzet] liefde is. De liefde voor het territorio”.

 

Een verdeeld volk

Niet iedereen in Falán maakt zich echter zorgen. Kleinschalige landbouwpraktijken brengen niet veel op in Colombia, de prijzen van groenten en fruit liggen laag terwijl met het telen ervan zwaar werk gepaard gaat. Boeren worden daarnaast hoog belast en krijgen geen steun van de overheid. Deze factor, samen met de hoge armoedegraad, zorgt ervoor dat velen uitkijken naar de nieuwe jobopportuniteiten die de bedrijven hen beloven. 

In vereda Cabandia (een vereda is een een arrondissement binnen een gemeente) staan milieuactivisten Damaris en Nicolas bijvoorbeeld moederziel alleen in hun strijd tegen de naderende projecten. Zij wijten de steun van hun buren aan geslaagde omkopingspraktijken van de bedrijven enerzijds, maar ook aan het lage educatieniveau en gebrek aan toegang tot informatie over de impact van mijnbouw. Hun vereda ligt het verst af van de dorpskern waar de lokale school gelegen is. Veel kinderen gaan daarom niet naar school en de educatiegraad in het algemeen is er erg laag. 

Andere vereda’s, zoals vereda Santa Filimena, kozen er dan weer met z’n allen voor om de mijnbouw niet te steunen. Geen enkele familie geeft er toestemming aan de bedrijven om op hun grond gaten te boren en gezamenlijk spraken ze af om niet te gaan werken voor de mijnbouwbedrijven, die ook al voor de exploratiefase verschillende inwoners rekruteren. 

 

Propaganda in de boekentas 

De propagandamachine draait echter op volle toeren. De mijnbouwbedrijven in Falán gaan ver in het overtuigen van de bevolking van hun projecten. Multinational Mirandagold is de koploper in Falán betreffende omkopingstrategieën. Boeren kregen er al machetes, voedsel en geld kado. Het bedrijf doneerde ook een ambulance aan het lokale ziekenhuis. Ze creëerden zelfs een speciaal spel voor de kinderen in Falán op de dag van Halloween, waarmee ze tablets konden winnen. Het bedrijf sponsort festivals, kerstverlichting en leuke activiteiten. Andere kinderen kregen via de school speelgoed mee met het bedrijfslogo in hun boekentas. En aan de mensen die verantwoordelijk zijn voor het beheer en het behoud van het Cuidad Perdida reservaat werd een hele boodschappenkar aangeboden met allerlei goederen zoals voedsel en sterke alcohol. Inclusief uitnodigingen voor bijeenkomsten met de verantwoordelijken voor de mijnbouwprojecten. Zij lieten zich echter niet omkopen en sloegen het aanbod af. Een bedrijf dat zoveel moeite doet om de bevolking te overtuigen lijkt wel iets duisters te verbergen… Lees hier meer over strategieën die mijnbouwbedrijven hanteren om hun projecten door te dringen. 

 

Verzet en alternatieven 

Maar de Falánezen laten zich niet doen! Gesteund door het Colectivo Ambiental Falán y Frías en het regionale Comité Ambiental en Defensa de la Vida worden met regelmaat protestacties georganiseerd. Dit ondanks intimidatie en bedreigingen. Meerderen kregen al intimiderende bezoekjes van medewerkers van de multitinationals en één van hen werd zelfs met de dood bedreigd door de lokale politie na aanvang van een protestactie. Maar ook dat houdt hen niet tegen. Bij de activisten klinkt het eenduidig: we willen de geschiedenis van Falán niet opnieuw herhalen.

Protestactie in vereda Cavandia ©Damaris Perdomo

Ze hebben een heel ander soort Falán voor ogen. Een Falán waar de enige vorm van mijnbouw te bezichtigen is in de vorm van koloniale ruïnes in de Cuidad Perdida. Waar het ecotoerisme floreert en de landbouw opnieuw gewaardeerd wordt. 

 

Wat nu? 

Hoe moet het nu verder? De volgende gemeenteraadsverkiezingen kunnen wel eens van belang zijn. Enkel één kandidaat, Miguel Rubio, is uitgesproken tegen de mijnbouwprojecten. Via zijn eigen sociale media kanalen voert hij al jaren protest tegen de opkomende plannen en sensibiliseert hij over de impact van mijnbouw. De verkiezingen in oktober zullen dus beslissend zijn. 

 

Waar Falán momenteel nood aan heeft volgens Luis Barreto Jimenez van het lokale milieucomite is samen te vatten in drie woorden: organisatie, educatie en campagne. ‘We moeten de losstaande milieuactivisten organiseren/uniseren en via gestroomlijnde campagnes correcte informatie over de impact van mijnbouw Falán en Frías insturen, om zo de propagandamachines van de bedrijven tegen te gaan.’ 

Luis Barreto Jimenez in Ciudad Perdida ©CATAPA

Daar wordt momenteel hard aan gewerkt! Samen met Catapa worden er bijvoorbeeld fondsen ingezameld om hiermee projectmatig aan de slag te gaan. De strijd is nog niet gestreden!

 

Dit artikel is het resultaat van een onderzoeksproject uitgevoerd door vrijwilligers van CATAPA’s study- en lobbywerkgroep in samenwerking met Colectivo Ambiental Falán y Frías en Willo Molenaar, antropoloog.

Wil jij ook een bijdrage leveren?

Ben je ontroerd door wat je leest en vraag je je af hoe je kunt bijdragen aan deze strijd? Een heel concreet ding dat je vandaag kunt doen is een donatie doen om de Right To Say No Andes bijeenkomst mogelijk te maken!

Deze bijeenkomst is de zesde editie van de partneruitwisselingsweek van CATAPA in het najaar van 2023 in Ecuador: Dit is een week waarin kennis, concrete praktische vaardigheden en strategieën worden gedeeld tussen getroffen gemeenschappen over het voorkomen van mijnbouwprojecten en over het omgaan met de gevolgen van de aanwezigheid van mijnbouwbedrijven op hun land. De bijeenkomst versterkt gemeenschappen in hun lokale strijd en dwingt banden en allianties die zorgen voor een verenigde strijd voor de bescherming van hun recht om nee te zeggen tegen mijnbouw in de Andes-regio.

Doneer en steun het Right To Say No

Het recht om ‘nee’ te zeggen – van Ecuador tot België

CATAPA verwelkomde eind februari 2023 activistes Danila Andagoya (Red de Jóvenes del Chocó Andino) en Nathalia Bonilla (Acción Ecológica) onder het motto: het recht om ‘nee’ te zeggen van Ecuador tot België. Beide activisten strijden in het district Quito tegen mijnbouwprojecten in hun woongebied en tegen de schadelijke gevolgen van multinationale mijnbouwbedrijven voor hun gemeenschappen en het milieu. Twee weken lang deelden Danila en Nathalia hun ervaringen over de strijd tegen mijnbouw.

Zowel Danila, Nathalia als Vlaamse activisten focusten ook op de oplossingen: het recht om ‘ja’ te zeggen. Hoe kunnen we onze maatschappij bewegen naar een toekomst zonder mijnbouw en ongeremde economische groei.

Tientallen Catapistas waren betrokken bij het organiseren van verschillende evenementen om het jaarlijkse gastsprekersbezoek tot een succes te maken.

Samen met Gent Fair Trade verwelkomden we Danila en Nathalia tijdens een kick-off-evenement. Daar kwamen vele geïnteresseerde Catapistas bijleren over Danila en Nathalia’s werk door met hen in gesprek te gaan.

Het weekend daarop bereiden Nathalia en Danila de aankomende evenementen en vergadering voor met een aantal Catapistas. Daarnaast leerden ze meer bij over de Gentse cultuur en architectuur. Het weekend werd afgesloten met een internationaal activistendialoog bij de Pandemisten in het Vredeshuis.

Op maandag 27 februari vergaderden we met leden van de EEB (European Environmental Bureau) en de internationale Right To Say No-coalitie. Daarna volgde een ontmoeting met de VN-rapporteur voor de bescherming van milieuverdedigers, Michael Forst. Een zeer relevante bijeenkomst waarin Danila en Nathalia persoonlijk konden vertellen over de realiteit waarin milieuverdedigers in Ecuador leven.

Daarna volgde een netwerkevenement met de Global Right To Say No-coalitie, waar verdedigers en activisten uit verschillende gebieden zich verenigden. De dag werd afgesloten met het evenement Putting Rights First in the Green Transition – Due Diligence, Environmental Justice and the Right to Say No, dat werd gehouden in het Europees Parlement. Tijdens dit evenement konden activisten uit Ecuador, Brazilië, Zweden, Indonesië en Chili aan Europarlementariërs de gevolgen en impact van de extractieve industrieën op de rechten, het land en het milieu van inheemse volkeren wereldwijd toelichten.

De week werd voortgezet met verschillende evenementen in Brussel, Gent en Antwerpen, en een dialoogtafel met tal van organisaties die deel uitmaken van het Platform België en Latijns-Amerika en de Caraïben, dat wordt gecoördineerd door 11.11.11.

Om de samenhang tussen de strijd van de Belgische en de Ecuadoraanse gemeenschappen aan te tonen, organiseerden we het evenement: Van Ecuador tot Gent: naar een wereld zonder mijnbouw. Op die vrijdagavond leerden vele Gentenaars hoe we ons kunnen organiseren om samen te werken aan een wereld waar mijnbouw niet meer nodig is.

We kiezen samen voor een maatschappelijke beweging: weg met ongeremde economische groei en de grondstoffenkoorts die daarmee samenhangt. We zeggen ‘ja’ tegen een andere samenleving, samen met heel wat andere lokale activisten zoals de sprekers op dit evenement van de Transformisten, de degrowth-beweging en ecofeministisch activist en gemeenschapsbouwer Philsan Osman.

Op uitnodiging van les DoMineurs bezochten een aantal Captapistas, Danila en Nathalia Plombières, in een regio vol mijnbouwgeschiedenis. De gevolgen daarvan voor het gebied zijn nog steeds zichtbaar, daarnaast doemen er opnieuw plannen op voor nieuwe mijnen. Daar verzetten les DoMineurs zich tegen.

Ter ere van de internationale strijddag voor de rechten van vrouwen organiseerden we een rondetafelgesprek met Danila en Nathalia, samen met de Guatemalteekse activiste Susana López. Tijdens dit gesprek deelden vrouwelijke kameraden uit Ecuador en Guatemala hun ervaringen met betrekking tot hun recht om ‘nee’ te zeggen tegen mijnbouwprojecten, maar ook de persoonlijke en professionele situaties waarin het systeem ‘nee’ tegen hen zegt. Situaties van discriminatie en seksisme waartegen we moeten blijven vechten om ze te veranderen.

Het laatste publieke evenement was in Brugge samen met het Masereelfonds. De vele geïnteresseerden konden van Danila leren hoe je deel kunt uitmaken van een beweging die “ja” zegt tegen degrowth en je gemeenschap zelf organiseren en “nee” tegen mijnbouw.

Op 8 maart bezochten we BOS+ en wisselde Danila haar kennis over bosbescherming uit met een aantal medewerkers van BOS+. Daarnaast was er een rondleiding door het Aelmoeseneiebos (Gontrode), waar Danila kennismaakte met bosbeheer in de Belgische context en haar ervaringen deelde over hoe de gemeenschappen het bos van Chocó beschermen.

Later die dag namen een aantal Catapistas deel aan de mars voor de internationale strijddag voor de rechten van vrouwen. Danila vertegenwoordigde in het bijzonder de vrouwen die hun grondgebied verdedigen.

CATAPA is dankbaar voor de energie en kennis die Nathalia en Danila hebben gedeeld tijdens de vele evenementen die werden georganiseerd. Deze twee weken zijn ook mogelijk gemaakt dankzij de deelname van talrijke Catapistas en organisaties die hebben samengewerkt om de impact van deze campagne te vergroten. Dankzij hen zullen alsmaar meer Vlaamse burgers samen kiezen voor het recht om ‘nee’ te zeggen én het daarbijhorende recht om ‘ja’ te zeggen.

Ontdek de campagnevideo

Het recht om 'nee' te zeggen, van Ecuador tot België

Lees de terugblik van Danila Andagoya

Danila: ons werk in België was een heel mooie ervaring, waarin ik voor verschillende doelgroepen het werk kon delen dat ik samen met mijn organisatie “Red de Jóvenes del Chocó Andino” in ons gebied realiseer. Het verhaal van het verzet van mijn gemeenschap die al meer dan 30 jaar wordt bedreigd door het extractivisme en mijn eigen ervaring met het leven en werken in dit gebied dat ik als mijn thuis beschouw.

Het waren weken vol activiteiten waarin ik de gelegenheid had om prachtige mensen te ontmoeten die vanuit hun verschillende plaatsen en posities strijden tegen het extractivisme, de aantasting van de natuur en de vernietiging van datgene wat bestaat in de bedreigde gebieden. Strijden voor een alternatief.

Voor mij was het belangrijk om bekend te maken wat we in mijn gemeenschap meemaken, omdat we vaak het gevoel hebben dat er niet naar ons wordt geluisterd, dat we alleen staan in de verdediging van onze gebieden en dat we zo ver verwijderd zijn van andere werkelijkheden. Onder het mom van een groene transitie willen ze ons van onze gebieden wegvagen om al onze natuurlijke rijkdommen, die wij elke dag beschermen, weg te nemen. Het was belangrijk om de steun van andere mensen te voelen, om te voelen dat ze aandachtig naar ons luisteren en zich zorgen maken over wat er met ons gebeurt en om banden te smeden en om samen te werken. Dit geeft ons troost en kracht om door te gaan.

Ik ben CATAPA en alle mensen die heel hard hebben gewerkt om dit mogelijk te maken, heel dankbaar dat zij ons kennis hebben laten maken met plaatsen met veel (vaak inspirerende) geschiedenis, cultuur en bossen. Maar ik ben vooral dankbaar dat zij ons thuis hebben laten voelen. Ik feliciteer hen ook voor het aanbrengen van de echte stemmen van de gebieden die bedreigd worden door het extractivisme. Van deze ervaring neem ik zeer aangename herinneringen mee, vriendschappen, kennis en de hoop dat we werken aan een betere planeet voor onze toekomstige generaties.

Lees de terugblik van Nathalia

Voor mij was de “Speaker Tour” een zeer positieve ervaring, waarbij ik de gelegenheid heb gehad een deel van de Belgische samenleving bewust te maken over de gevolgen die mijnbouw heeft op inheemse volkeren en vrouwen, boeren en Afro-Ecuadorianen. Ik zou ook de nadruk willen leggen op het lobbywerk dat in het Europees Parlement is verricht, aangezien de discussie over due diligence voor Europese bedrijven positieve effecten zou kunnen hebben in Latijns-Amerikaanse landen.

Anderzijds zijn ook het debat en het standpunt over het recht om ‘nee’ te zeggen uiterst belangrijk, omdat dit het recht omvat op vrije en geïnformeerde voorafgaande raadpleging en respect voor de beslissing van de volkeren om destructieve winningsactiviteiten te weigeren die natuur, ecosystemen en samenlevingen op hun grondgebied zouden vernietigen.

Het recht om ‘nee’ te zeggen tegen extractivisme (voor mineralen, maar ook olie of agro-industrie) betekent tegelijkertijd een ‘ja’ voor het leven dat al bestaat, voor hun eigen economieën, voor lokale manieren om goed te leven, voor voedselsoevereiniteit, voor hun eigen culturen waar voorouderlijke wijsheid bestaat die nog onbekend is voor westerse samenlevingen.

Lees een samenvatting van de kick-off avond

Op vrijdag 24 februari kwamen CATAPA-vrijwilligers samen om Ecuadoriaanse activistes Nathalia Bonilla en Danila Andagoya te verwelkomen. Tijdens een gezellige en inspirerende avond in Gent ontdekten de Catapistas de verhalen van Danila en Nathalia over hun strijd tegen mijnbouw rond de Ecuadoriaanse hoofdstad Quito. Danila en Nathalia strijden, elk op hun manier, elke dag voor het recht om ‘nee’ te zeggen.

Hun verzet tegen mijnbouwprojecten in hun gemeenschap en binnen hun organisaties lijkt misschien ver van ons bed, maar dat is het niet. De ongeremde consumptie van onder andere elektronica, de groene transitie, individuele elektrische mobiliteit: onze bewuste en onbewuste keuzes als samenleving hebben wereldwijd gevolgen.

Catapistas geloven dat wij ook het recht hebben om ‘nee’ te zeggen tegen ongeremde economische groei en ons huidig economisch model. Het recht om nee te zeggen is altijd verboden aan een ‘ja’. We zeggen, samen met heel wat andere bewegingen en burgers, ‘ja’ tegen een andere manier om onze samenleving te organiseren.

Internationaal activistendialoog

Door Catapista Robin

Wat kunnen Gentse en Vlaamse activisten leren van een strijd tegen mijnbouw in Quito, Ecuador? Daar kwamen we op zondag 26 februari achter bij de Pandemisten in het Vredeshuis. Tijdens deze interactieve workshop brainstormden we over ons werk als actvisiten en het belang van actievoeren, deelden we technieken en good practices en vonden we inspiratie in elkaars drijfveren en doorzettingsvermorgen.

Nathalia en Danila deelden hun verhaal over de strijd in Quito, waar ze er in geslaagd zijn om de overheid te verplichten een referendum te organiseren over mijnbouw in de regio. Hun mobilisatie, organisatie en werk van lange adem bracht vele verhalen naar boven van activisten hier in Belgie, en hun voorbereidingen voor acties en campagnes.

Wat specifiek naar boven kwam, van de Europese activisten (er waren ook mensen van Duitsland, Slowakije en Turkije) was dat veerkrachtigheid gemeenschap, feest en levensgenot vergt. Een strijd kan je enkel aangaan als je elkaar steunt, en humor en uitgelatenheid zijn van tijd tot tijd nodig om niet de hoop te verliezen in wat vaak een David versus Goliath strijd is.

Elk van ons had een eigen achtergrond, insteek en verhaal. Een zeer diverse groep om mee in gesprek te gaan, maar één ding was toch duidelijk: activisme, voor een betere, eerlijkere, groenere, gelijkere wereld is een werk van lange adem en ene strijd die we allen delen. Onze verhalen vertellen, wat goed ging, wat fout ging, hoe het beter kan, en hoe je altijd inspiratie en hoop vindt om voort te gaan – dat is wat we die avond vonden met elkaar. Van Gent naar Quito, en terug.

Verslag gespreksavond met Nathalia

Door Catapista Robin

Op donderdag 2 maart vond een gespreksavond plaats in de Campus Boekentoren van de UGent. Geïnteresseerde Gentenaars en studenten kwamen er luisteren naar Nathalia Bonilla van Acción Ecológica, een organisatie in Ecuador die betrokken is in de Quito Sin Mineria campagne.

Nathalia bracht de boodschap dat het recht om ‘nee’ te zeggen tegen mijnbouwprojecten een recht is om ‘ja’ te zeggen tegen het leven en de natuur. Het is belangrijk om gemeenschappen te beschermen tegen extractivisme, omdat dit hen vaak ongezonder, armer en met minder hulpbronnen achterlaat.

Onze honger naar grondstoffen wordt gevoed door onze levensstijl en ons geloof dat een groene transitie nog steeds meer consumptie kan verdragen. Dit drijft de expansie van mijnbouwprojecten, waarvan de kosten vaak worden gedragen door degenen die er geen vruchten van plukken. Meer doen met minder en weten wat genoeg is, wordt daarom een sleutelonderwerp in de weg naar een rechtvaardige transitie. Hergebruik, delen, repareren en circulariteit spelen hierin een grote rol, zowel bij dagelijkse elektronica als mobiliteit.

Er kwamen veel interessante vragen uit de zaal: Hoe hebben jullie een referendum voor elkaar gekregen? Hoeveel mensen hebben jullie gemobiliseerd? Het engagement, de gedrevenheid en het doorzettingsvermogen van onze Ecuadoriaanse activist inspireerde menig luisterend oor.

Onze strijden staan niet los van elkaar: wat in Ecuador gebeurt, heeft een impact op ons, en omgekeerd. Nu de EU de deur op een kier zet voor grootschalige mijnbouwprojecten in Europa, is het des te belangrijker om deze globale strijd voor rechtvaardigheid te versterken en te verbinden. Te leren, te delen, en te leren delen. Een strijd voor een wereld zonder extractivisme.

Verslag gespreksavond met Danila

Door Xander, begin maart kersvers stagair die volop kennismaakt met CATAPA

Op dinsdagavond 7 maart was ik op de gespreksavond met Danila in Brugge, georganiseerd door CATAPA in samenwerking met De Snuffel en het Masereelfonds. Het Masereelfonds (vernoemd naar kunstenaar Frans Masereel) is een progressief cultuurfonds dat vanuit een kritische hoek naar de huidige samenleving kijkt. 

Het was de eerste keer dat ik een evenement van CATAPA kon bijwonen en ik vond de setting zeer geslaagd. Het publiek zat tussen verschillende kunstwerken en beelden waardoor de verhalen van Hanne en Danila een extra dimensie kregen. 

Het was de eerste keer dat ik de schrijnende verhalen van Danila live heb gehoord. Ik had haar verhaal al gelezen maar het eens horen met haar eigen woorden en ervaringen voelde toch anders, het was veel pakkender en aangrijpender op deze manier. Vaak zijn de gevolgen van mijnbouw een ‘ver-van-mijn-bed-show’ vind ik, maar door de manier waarop Danila haar verhaal bracht, vol passie en ingetogenheid, voelde het alsof je er ook zelf bij bent geweest. Op deze manier ontstond er bij mij ook een extra motivatie om haar (maar ook andere bewegingen) te helpen en te ondersteunen tegen dit onrecht.

IV Nationale Bijeenkomst van Communautaire Milieuwaarnemers in Peru

Vorige week, 22-24 maart, hebben verschillende milieubewakingscomités van GRUFIDES deelgenomen aan “El IV Encuentro Nacional de Vigilantes y Monitores Ambientales Comunitarios” in Ayacucho, samen met comités uit de regio’s La Libertad, Pasco, Junín, Ayacucho, Chosica-Lima, Apurímac, Cusco, Moquegua en Puno.

Het doel was onze capaciteiten te versterken en ervaringen uit te wisselen over watercontrole in door mijnbouwprojecten getroffen gebieden. De delegatie van Cajamarca was verreweg de grootste aanwezige op de bijeenkomst.

Op Wereldwaterdag bezochten we de gemeenschap van Santa Fe in de provincie Cangallo in de bergen van Ayacucho, op ongeveer 4.500 m hoogte. In een krachtig vertoon van hoop en verzet tegen de vernietigende gevolgen van grootschalige mijnbouw voor onze gemeenschappen, brachten regio’s uit heel Peru een offer aan het meer en zongen zij protestliederen.

Rivier die langs de gemeenschap van Sante Fe stroomt, waarbij de comités uit verschillende regio’s verschillende tests uitvoerden om de kwaliteit van het water te controleren. Foto Copyright: CATAPA

Daarna oefenden we verschillende methoden van watercontrole langs een stuk van de rivier die langs de gemeenschap van Santa Fe stroomt. 

Hoewel uit de resultaten bleek dat de rivier schoon is en geschikt voor consumptie, bleek tijdens de bijeenkomst dat het hele gebied Sante Fe in concessie is gegeven aan het mijnbouwbedrijf BHP, zonder medeweten van de lokale gemeenschap. Volgens CooperAction is 27,8% van de hele regio Ayacucho in concessie gegeven aan mijnbouwbedrijven, waaronder minstens 16% van de provincie Cangallo, waar Santa Fe ligt. 

Kaart van mijnbouwconcessies, regio Ayacucho, 2022. Foto Copyright: CooperAction, 2022.

Tijdens de volgende dagen planden we acties voor het komende jaar en bespraken we maatregelen om onze beweging op nationaal en regionaal niveau van Cajamarca te escaleren en te versterken om “Ja tegen Water” en “Nee tegen Mijnbouw” te zeggen.

Ook de huidige politieke crisis werd besproken, met name in verband met de mijnbouw. Volgens Jaime Borda van Red Muqui hebben de eerste 100 dagen van Dina Boluarte een reactivering van de mijnbouwindustrie te zien gegeven, met de dreiging dat verlaten mijnbouwprojecten zoals Conga gereactiveerd zouden kunnen worden. 

In het licht hiervan hebben de aanwezige vertegenwoordigers een gezamenlijke verklaring afgelegd met verschillende eisen, waaronder een veroordeling van de moord op 49 demonstranten door de politie en het leger, de wettelijke erkenning van het werk van de watercontrolecomités, het aftreden van Dina Boluarte, het uitschrijven van nieuwe verkiezingen en het opstarten van het proces voor een nieuwe grondwet met de actieve deelname van inheemse volkeren en sociale organisaties. De volledige verklaring kunt u hier lezen.

Stap voor stap, via initiatieven zoals de comités voor toezicht op het water, leren wij als gemeenschappen die te maken hebben met mijnbouw meer over onze rivieren, en hoe we ze kunnen verzorgen en beschermen. 

Wij zijn waterverdedigers, hoeders van het geschenk dat ons leven geeft. Staatsinstellingen moeten dit respecteren en erkennen, en met ons samenwerken om onze watervoorraden te beschermen voor de komende generaties. 

Geschreven door Connor Cashell, CATAPA Global Engagement Officer Peru en vrijwilliger voor GRUFIDES.

Bibliografie: 

Wereldwaterdag: we moeten ons recht op schoon drinkwater verdedigen

Vertegenwoordigers van de gemeenschap van La Lucma volgen de route van een van hun lokale rivieren. Copyright foto: CATAPA.

Sinds 1993 wordt elk jaar Wereldwaterdag gevierd om mensen bewust te maken van de wereldwijde crisis in de toegang tot water, en om actie te ondernemen om onze rechten te verdedigen.

 Volgens de VN hebben meer dan twee miljard mensen nog steeds geen toegang tot drinkbaar water. De situatie is kritiek in de provincie Cajamarca, een van de regio’s in Peru met het grootste aantal huizen zonder toegang tot schoon water. 42% van de huizen in de stad Cajamarca heeft geen toegang tot water dat geschikt is voor menselijke consumptie.

Een van de drijvende krachten die de mensen in Cajamarca de toegang tot hun grondrecht op water ontzeggen, is de grootschalige mijnbouw. Tussen eind oktober en begin november 2022 kampte volledige stad Cajamarca met ernstige drinkwatertekorten. Volgens verschillende berichten werd dit veroorzaakt door een daling van de watertoevoer uit de Rio Grande-dam, die wordt gecontroleerd door het mijnbouwbedrijf Yanacocha. Gedurende deze periode meldden verschillende burgers en journalisten dat zij sterk vervuild water en dode vissen zagen in het stroomgebied van de Rio Grande-dam.

In deze context werken GRUFIDES en CATAPA sinds 2020 samen aan een reeks projecten met als doel lokale gemeenschappen die getroffen zijn door de mijnbouw de middelen te geven om hun eigen comités op te richten die de kwaliteit van hun rivieren bewaken.

Dit project is essentieel geweest voor het opbouwen van zelfredzaamheid en kennis van lokale gemeenschappen in Cajamarca om het toezicht op hun watervoorziening in eigen hand te nemen en het recht op veilig en gezond drinkwater op te eisen van de lokale autoriteiten. In plaats van laboratoria of regeringsinstanties worden de macht en de kennis rechtstreeks in handen van de plaatselijke gemeenschappen gelegd. Zo kunnen zij zorgen voor hun rivieren en collectieve beslissingen nemen ter verdediging van hun grondgebied.

 

Wie kent hun gebied en rivieren beter dan de gemeenschappen die er al generaties lang wonen?

Bambamarca: inzicht in de opbouw van collectieve kennis en het recht om ‘nee’ te zeggen

Deze comités voor watermonitoring hebben als katalysator gewerkt voor georganiseerd verzet van de gemeenschap tegen verdere mijnbouwontwikkelingen. In maart 2023 bezocht GRUFIDES de gemeenschap van La Lucma in Bambamarca, enkele uren ten noorden van de stad Cajamarca. Tijdens een zeer aangrijpende bijeenkomst deelden vertegenwoordigers van de lokale gemeenschap hun ervaringen en namen zij deel aan een workshop over watercontrole. Volgens verschillende getuigenissen hebben talrijke mijnbouwprojecten hun rivieren ernstig vervuild, kinderen met kwik vergiftigd en de landbouw, waarvan ze voor hun levensonderhoud afhankelijk zijn, aangetast.

Als onderdeel van het bezoek verzamelde de groep verschillende monsters langs een stuk van dertig meter van de rivier. Het proces van monstername is zeer gebruiksvriendelijk en eenvoudig in de praktijk. De groep haalt op verschillende punten van de rivier collectief watermonsters op met een net. De grond die op de bodem van het net ligt, wordt vervolgens in een bak gegoten om te analyseren welke benthische macro-ongewervelden (waterdieren zonder ruggengraat die zonder microscoop kunnen worden gezien) aanwezig zijn. De aanwezigheid van bepaalde macro-invertebraten is een belangrijke indicator van de waterkwaliteit: sommige kunnen alleen overleven in zoet, schoon water, of omgekeerd in zeer vervuilde omstandigheden.

Het was vanaf het eerste moment duidelijk dat de rivier extreem vervuild was door de mijnbouwprojecten stroomopwaarts. De rivier was oranje, met een sterke chemische geur. Er waren zelfs geen macro-invertebraten te vinden in de monsters. De rivier blijkt zo vervuild dat niets kan overleven in het water waarvan de hele gemeenschap van Bambamarca afhankelijk is.

Een groep uit de lokale gemeenschap van La Lucma controleert de toestand van hun rivier. Foto copyright CATAPA.

Na het verzamelproces kwam de groep opnieuw bijeen om de resultaten te registreren, hun getuigenissen te delen en collectief een besluit te nemen over hoe het nu verder moet. De vertegenwoordigers ondertekenden een overeenkomst waarin zij verklaarden dat zij de resultaten terug naar de brede gemeenschap zouden overbrengen. Op die manier dringen ze aan op de collectieve organisatie van verschillende comités voor watertoezicht die het recht hebben nee te zeggen tegen verdere aantasting door mijnbouwactiviteiten, en van de plaatselijke autoriteiten eisen dat zij actie ondernemen.

Volgende stappen: Organisatie voor de bescherming van leefgebieden en het recht op proper water.

Ter gelegenheid van Wereldwaterdag zal GRUFIDES een overlegforum organiseren in de stad Cajamarca om een platform te bieden aan waterverdedigers om hun getuigenissen te delen, de watercrisis te analyseren en het recht op veilig en schoon water in Cajamarca op te eisen. 

Van 21 tot 25 maart zullen in Ayacucho ook comités voor watercontrole uit heel Peru bijeenkomen om ervaringen uit te wisselen, methodologieën te vergelijken en de capaciteit te versterken van bewegingen die strijden voor toegang tot schoon water op hun grondgebied. 

 

Bronnen

Instituto Nacional de Estadistica e Informatica, Perú (2020). Perú: Formas de Acceso al Agua y Saneamiento Básico. (Geraadpleegd op: 20 March 2023)

MAS-Cajamarca (2014) Niña recita hermoso poema contra proyecto Conga (Cajamarca) 6 August. (Geraadpleegd op: 20 March 2023)

Stakeholders Sostenibilidad (2022) ‘Cajamarca, la tierra de Pedro Castillo, sufre por falta de agua potable’, 2 November 2022, Stakeholders. (Geraadpleegd op: 20 March 2023).

United Nations (2023) Dia Mundial del Agua, 22 Marzo. (Geraadpleegd op: 20 March 2023).

Speakers Tour 2022 Overzicht

Speakers Tour 2022 Overzicht

De Speakers Tour 2022 was een groot succes! Heel erg bedankt dat jullie dit mogelijk hebben gemaakt! Wat een prachtige editie.

Dit jaar nodigde Catapa twee milieuactivisten, Mirtha en Rosas uit Cajamarca, Perú, uit om te praten over hun strijd en om deze onder de aandacht te brengen.

Zij deelden hun verhaal over de strijd tegen grootschalige mijnbouw in Perú en vertelden hoe het opkomen voor hun rechten gepaard gaat met het risico en de angst om geïntimideerd, gestigmatiseerd en vervolgd te worden. Tijdens hun bezoek spraken zij met studenten, lokale en Europese politici, de pers, maatschappelijke organisaties en geïnteresseerde burgers.

Laten we alles eens samenvatten:

Eindelijk is de dag aangebroken: onze gasten zullen in België aankomen. In tijden van Covid is dit geen gemakkelijke opdracht. Wanneer Rosas, Mirtha en Maxime in Cajamarca, Perú, op het eerste vliegtuig naar Lima moeten stappen, wordt Mirtha en Maxime de toegang geweigerd. Rosas kan er wel door en legt zijn eerste transcontinentale reis helemaal in zijn eentje af! Gelukkig vinden we vluchten om Maxime en Mirtha de volgende dag op een vliegtuig te krijgen. ’s Avonds gaan we Rosas ophalen op Brussels Airport, maar hij komt niet op de verwachte tijd door de aankomsthal! Dan horen we dat zijn vlucht uit Lima vertraging heeft en dat hij zijn aansluitende vlucht heeft gemist. Vier uur later dan gepland, komt hij toch eindelijk aan! Wat een avontuur, welkom in België Rosas, zo benieuwd naar al je verhalen en de wijsheid die je met ons gaat delen.

Aankomst Mirtha & Maxime:

Goed nieuws, we hebben gehoord dat Mirtha en Maxime deze keer wel aan hun reis konden beginnen en in de avond zullen aankomen. Met Rosas zijn we al begonnen met de voorbereidingen voor de presentaties die hij tijdens zijn verblijf hier zal geven. Het lijkt wel of hij de zon heeft meegenomen, want sinds zijn aankomst hebben we alleen maar strakblauwe luchten en zonneschijn gehad. Hij heeft ons zoveel te vertellen en ook veel vragen te stellen. ’s Avonds worden Mirtha en Maxime eindelijk opgehaald aan het station van Gent. We vieren het met een berg Belgische frieten. Onze sprekers zijn eindelijk herenigd, de tour kan beginnen!

EEB Evenement

Onze Peruaanse milieuactivisten, samen met inheemse vertegenwoordigers uit Rusland en Guatemala, komen bijeen met Europarlementariërs om hun verhalen te delen over hun strijd in de frontlinie om hun gemeenschappen te beschermen tegen destructieve mijnbouwprojecten.

Zij eisen een strengere wetgeving op het gebied van batterijen, waarin de stemmen en ervaringen van de getroffen gemeenschappen een centrale plaats innemen. In het kader van de “social licence to operate” (SLO), een niet-bindende vrijwillige verbintenis tot “goede praktijken”, kunnen bedrijven hun activiteiten groenwassen. Internationale vrijwillige normen voor verantwoord ondernemen hebben geen effect gehad op milieu- en mensenrechtenschendingen in de toeleveringsketens.

De delegatie benadrukte dat koper, bauxiet en ijzer binnen de voorgestelde due diligence-verplichtingen moeten blijven vallen. Zij vestigde ook de aandacht op de noodzaak om verplichtingen inzake klimaateffecten op te nemen.

Lees het volledige artikel hier!

Publieke actie

“Het volk verkondigt dat water leven is, omdat mijnbouw vervuilt en verontreinigt…”

Als men aan Cajamarca denkt, denkt men aan Carnaval. Als carnavalshoofdstad van Peru is het niet verwonderlijk dat we deze carnavalscultuur ook terugvinden in de strijd van de activisten tegen de mijnbouwbedrijven. Er zijn tientallen carnavalsliedjes geschreven over de verdediging van het water en de mensenrechten. Kunst is een van de krachtigste vormen van protest, en dat is al honderden en honderden jaren zo. Muurschilderingen, liederen, verhalen, poëzie, schilderijen, alle vormen van kunst kunnen krachtige manieren zijn om te protesteren. Denk aan de impact die Máxima Acuña had toen ze haar verhaal zong toen ze de Goldman Environmental Prize won in plaats van het te vertellen…

En het is dat stukje Cajamarca-cultuur en kunst als krachtige manier van protest, dat we op de eerste vrijdag van onze Speakers Tour naar het Sint-Pietersplein in Gent haalden. We zongen typische carnavalsverzetsliederen uit Cajamarca over de verdediging van hun rivieren, meren en land als opening van onze tournee en uit solidariteit met Cajamarca. ¡Agua si, oro no! 

KICK-OFF

Na deze mooie publieksactie kon de Tour echt van start gaan! In een mooi kader in de Sint-Pietersabdij kwamen we allemaal samen om onze gasten voor het eerst echt te leren kennen. Na enkele leuke introducties door Truike als mede-organisator van de Speakers Tour, Charlotte, als partnercoördinator, en Maxime als GECO in Cajamarca, kregen we eindelijk de kans om de verhalen van Mirtha en Rosas uit eerste hand te horen!

Mirtha, directeur van onze partner GRUFIDES, vertelde ons over de schoonheid van Cajamarca, een district in de noordelijke Andes van Peru, en hoe het te lijden heeft onder mijnbouwactiviteiten. 23,9%, bijna een kwart van Cajamarca, is al verkocht aan mijnbouwbedrijven! Mirtha vertelde ons over de gevolgen van deze mijnbouwactiviteiten in haar regio, in een zeer emotionele toespraak, en liet ons allemaal zien waarom we moeten blijven vechten tegen mijnbouwprojecten.

Toen was het de beurt aan Rosas. Rosas komt uit de Vallei van Condebamba in Cajamarca. Hij vertelde ons hoe hij zijn leven heeft gewijd aan de strijd tegen formele, informele en illegale mijnbouwprojecten in zijn regio, hoe hij maandenlang in de bergen heeft doorgebracht te midden van duizenden van zijn collega’s en hoe hij het mijnbouwbedrijf heeft doen vertrekken, en hoe hij al 5 keer aan de schandpaal is genageld omdat hij zijn land verdedigde. Hij vertelde ons hoe de producten uit zijn vallei volledig vervuild zijn met zware metalen, en hoe deze producten worden geëxporteerd en zelfs in Carrefour in België worden verkocht! Hieruit blijkt eens te meer dat de strijd tegen de mijnbouw niet iets van ver weg is, maar iets dat ons allemaal aangaat, want ook wij eten deze vervuilde avocado’s. ¡La lucha es de todxs! (De strijd is van ons allen)

Ontbijt met een Rebel

Het eerste publieke evenement van de tour! Een traditioneel onderdeel: het jaarlijkse Ontbijt met een Rebel, onderdeel van het Gentse Belmundo Festival! Samen met partners FOS, GAPP, Linx+ & Cubanismo plaatsten we 6 rebellen rond aparte tafels. De rebellen hadden allemaal een interessant persoonlijk verhaal met een link naar mensen- en natuurrechten. De deelnemers konden genieten van een Palestijnse brunch, terwijl ze luisterden naar deze inspirerende verhalen. Twee van die rebellen waren Rosas & Mirtha! Hun verrijkende verhalen toonden de sterke verwevenheid tussen mensen- en natuurrechten, vanuit een Peruaans perspectief.

Toeristische uitstap in Gent

Onze gidsen Alberto en Silke namen Mirtha en Rosas mee op rondleiding in Gent. Beiden waren zeer geïnteresseerd in hoe de stad aan het veranderen is in een meer voetgangers- en fietsvriendelijke stad. En hoe het watersysteem in Gent werd heraangelegd met het oog op recreatie en duurzaamheid. We dronken een warme chocolademelk en aten Belgische wafels om op te warmen! 

Bel-LATAM Netwerk 

Mirtha nam deel aan haar eerste Bel-LatAM Netwerk bijeenkomst op het kantoor van 11.11.11. Ze was verrast door de vele mensen die Grufides kennen en al eerder met Mirtha Vasquez hebben samengewerkt. Mirtha was zeer enthousiast over de film waarin Maxima Acuña uit Cajamarca voorkomt, om zo ook de connectie te maken met de vertoning hier in Brussel. Mirtha eindigde de bijeenkomst met het delen van vele verhalen en anekdotes over de analfabeten die getroffen worden door de mijnbouw en die zeer kwetsbaar zijn in hoe ze zichzelf kunnen beschermen omdat ze geen toegang hebben tot de Spaanse taal, documenten of gegevens. En hoe mijnbouw wordt voorgesteld als nodig voor de zogenaamde “groene overgang”, maar in werkelijkheid weer hun grondgebied aantast.  Onze internationale steun is meer dan ooit nodig.

Studenten Evenement Leuven 

Rosas reisde naar de KU Leuven om een treffende getuigenis af te leggen over de impact van verschillende mijnbouwprojecten op zijn gemeenschap en hun collectieve verzet. In de tweede helft van het evenement werden de studenten uitgedaagd om de banden tussen het extractivisme en hun universiteit in vraag te stellen.

Lees het volledige artikel hier!

Strategische vergadering Perú WG

De leden van de Peru WG kwamen voor de eerste keer in levende lijve bijeen!!! We hadden de kans om rechtstreeks van Rosas te horen over de huidige situatie in de Valle de Condebamba, waar de gemeenschappen worden bedreigd door informele mijnbouw en we luisterden naar Mirtha die ons bijpraatte over de nieuwe bedreigingen van de ondergrondse mijnbouw die Yanacocha wil beginnen. Daarna hebben we gebrainstormd over verdere activiteiten die de Working Group kan ondernemen om de strijd van onze vrienden te steunen.

Ronde Tafel

Op 8 maart, ter gelegenheid van Internationale Vrouwendag, hebben we geluisterd naar de getuigenissen van defensoras uit Peru, Colombia en Nederland/Bolivia. Zij deelden verhalen over klimaatactivisme en hun ervaringen en strijd binnen de verdediging van hun territoria, om solidariteit te bevorderen en verschillende strijden voor gerechtigheid met elkaar te verbinden. Ze spraken ook over de vitale rol van vrouwen in het activisme.

Studenten evenement in Antwerpen

Rosas geeft een krachtige getuigenis aan studenten van de Universiteit Antwerpen. Na een vraaggesprek nemen de studenten deel aan een burgerraad, waarin ze zich kritisch uitlaten over de band tussen mijnbouw en hun universiteit. Willy gidst Rosas door Antwerpen en ze dineren nadien in het restaurant Via Via.

Ontmoeting met Quinoa

Mirtha had een ontmoeting met Quinoa, een van de partners van Grufides, om de lopende projecten van Grufides voor te stellen, een update te geven over de huidige situatie in Cajamarca en het programma te bespreken van het zomerproject van Quinoa voor een groep Belgische vrijwilligers.

Boerderij bezoek

Rosas had een ontmoeting met boeren van Boerenforum, een collectief van boerenorganisaties die in Vlaanderen een reeks agro-ecologische methoden toepassen, om kennis en praktijken uit te wisselen. Agro-ecologie is niet alleen een praktische wetenschap waarbij geen chemicaliën en pesticiden worden gebruikt, maar ook een sociale beweging. Agro-ecologie roept op tot de volledige ontmanteling van het industriële voedselsysteem en de groene revolutie, met zijn focus op voedselproductie en winst boven toegang en de rechten van de natuur.

De delegatie bezocht verschillende boerderijen in de regio, waaronder een bio-zuivelboerderij die een verscheidenheid aan agro-ecologische producten maakt, waaronder zijn eigen heerlijke ijs! De delegatie deelde hun ervaringen met het werken binnen een verscheidenheid aan landbouwsystemen en omgevingen. Ze bespraken ook verschillende barrières die de verdere schaalvergroting van agro-ecologie in zowel de Europese Unie als Peru in de weg staan, waaronder toegang tot technische kennis en expertise, financiële steun, land, water en schadelijke wetgeving die destructieve industriële landbouw voorrang blijft geven op het milieu.

H-LEP en NEMO 

Mirtha en Rosas namen deel aan een deskundigenpanel op hoog niveau (H-LEP) over het recyclen van mijnafval, georganiseerd door het EU Horizon 2020 NEMO-project. Mensen uit de academische wereld, de industrie, het maatschappelijk middenveld, de Europese Commissie en de Verenigde Naties zaten samen met onze Peruaanse gasten aan tafel op zoek naar een mondiaal perspectief op de herwaardering van mijnbouwresiduen. Mirtha was uitgenodigd als spreker en presenteerde de realiteit van het mijnafval en de strijd van de gemeenschap in Cajamarca. Ze eindigde haar presentatie met vier aanbevelingen voor de Europese Commissie:

  • bescherm de mensenrechten
  • zorg voor zinvolle participatie van de gemeenschap
  • geef de gemeenschap de kracht om inheemse kennis te erkennen en en nieuw leven in te blazen.

Na Mirtha’s presentatie presenteerden de andere drie sprekers een voorstel voor het recyclen van mijnafval in Bolivia, de recycling van mijnafval in Zweden en de levenscyclusbeoordeling om de impact van het recyclen van mijnafval te evalueren.

Na de presentaties namen Mirtha en Rosas deel aan rondetafelgesprekken om hun perspectieven en ervaringen verder toe te lichten. Hun ontmoeting was voor velen een reality check van de situatie aan het begin van onze metaalvoorzieningsketen.

Yes to Life No to Mining netwerk 

Mirtha ontmoette gelijkgestemde activisten van het Yes to Life No to Mining netwerk (YLNM) in de middag en avond. Het was een internationale hybride bijeenkomst, met mensen uit Brussel, het Verenigd Koninkrijk, Finland, Spanje, België, Ierland, Bolivia, Peru, en nog veel meer Europese en niet-Europese landen. Het doel van de bijeenkomst was het op één lijn brengen van inzichten en strategieën over het “Recht om Nee te Zeggen” (RTSN – Right To Say No). Mirtha beschreef pijnlijk de afwezigheid van het RTSN in Cajamarca en Perú in het algemeen en beschreef levendig de gevolgen van deze leemte. Ons begrip van de RTSN groeit snel, net als de vraag naar meer metaal voor de groene transitie om klimaatverandering te bestrijden. We moeten nog veel leren, maar we weten zeker dat gemeenschappen als Cajamarca, en mensen als Mirtha en Rosas, het heft in eigen handen moeten hebben als het gaat om beslissingen over de winning van hun hulpbronnen en de kwaliteit van hun leven. Zij moeten het recht hebben om nee te zeggen. #R2SN

Lunch met het stadsbestuur van Gent

Die dag hadden we een lunchvergadering met onze sprekers en mensen van de Stad Gent, waaronder een onderminister van internationale samenwerking!

Meer daarover hier!

Pago a la tierra (Betaling voor het land)

Op de laatste zaterdagochtend, een zonnige ochtend die aankondigde dat de lente er eindelijk aankomt, namen we een bus naar een piepklein veerbootje om het natuurreservaat van de Leie te bezoeken en onze Speakers Tour af te sluiten met een intieme ceremonie, een “pago a la tierra”. In de Peruaanse cultuur bedank je tijdens deze “pagos a la tierra” de Aarde voor alles wat ze je gegeven heeft en vraag je om je ook in de toekomst te blijven helpen. We lieten wat typisch Peruaans voedsel rondgaan, zaden uit Cajamarca, bloemen, natuurlijke producten, en Cajamarcaanse instrumenten, en uitten onze dankbaarheid voor deze laatste twee weken, voor alles wat we geleerd en gedeeld hebben, en beloofden dat we deze strijd altijd samen zullen voortzetten.

Tripje naar Brugge

Rosas en Mirtha bezochten Brugge en waren gefascineerd door de charme van deze kleine stad in Vlaanderen: het historische centrum, de geplaveide straten… We hadden een lekkere lunch en deelden daarna opnieuw een wafel! Het was een erg leuke dag waarin we anekdotes van de tour deelden.

Restart Party

CATAPA heeft samen met Bos+, Repair&Share, De Transformisten en Avansa op de Restart Party in Antwerpen een voorproefje gegeven van hoe een systeem zonder groei eruit zou zien.

Terwijl reparateurs in het Repair Café probeerden om elektro-apparaten weer aan de praat te krijgen, ging onze workshop dieper in op de gevaren van geplande veroudering voor mens en milieu. We stonden stil bij de acties die nodig zijn om politici en bedrijven wakker te schudden en de reset-knop in te drukken. Rosas en Mirtha deelden hun verhaal en na afloop gingen we naar de gezellige Kringwinkel van @Circuit.

Einde van de Tour

De tournee is voorbij. Heel erg bedankt dat jullie dit mogelijk hebben gemaakt! Wat een prachtige editie. Dank aan jullie allen die op vele verschillende manieren geholpen hebben. Wat een voorrecht om ze deze keer hier te hebben gehad en wat een vreugde om het met zovelen te hebben kunnen delen.

DANK AAN ALLE GEWELDIGE CATAPISTAS!!!! Voor de geweldige organisatie! En de superleuke activiteiten en initiatieven!!!

MEP day CATAPA speakers tour 2022

MILIEUACTIVISTEN VERGADEREN MET EUROPARLEMENTARIËRS

MILIEUACTIVISTEN, INHEEMSE VERTEGENWOORDIGERS VAN DOOR-MIJNBOUW-GETROFFEN-GEMEENSCHAPPEN VERGADEREN MET LEDEN VAN HET EUROPEES PARLEMENT OVER DE EU-WETGEVING INZAKE DUE DILIGENCE

Onze Peruaanse milieuactivisten, Mirtha & Rosas, samen met inheemse vertegenwoordigers uit Rusland en Guatemala, hebben op donderdag 4 maart een ontmoeting gehad met Europarlementariërs om hun verhalen te delen over hun strijd om hun gemeenschappen te beschermen tegen destructieve mijnbouwprojecten. 

Vrijwillige internationale normen voor verantwoord ondernemen hebben geen effect gehad op milieu- en mensenrechtenschendingen in de toeleveringsketens.

Zij eisten strengere wetgeving op het gebied van batterijen en due diligence, waarin de stemmen en ervaringen van de getroffen gemeenschappen een centrale plaats innemen. In het kader van de “Social License to Operate” (SLO), een niet-bindende vrijwillige verbintenis tot “goede praktijken”, kunnen bedrijven hun activiteiten greenwashen. Deze vrijwillige internationale normen voor verantwoord ondernemen hebben geen effect gehad op milieu- en mensenrechtenschendingen in de toeleveringsketens.

Onze Peruaanse verdedigers maakten deel uit van een delegatie die een ontmoeting had met de assistenten van de Franse Europarlementariër Manon Aubry - GUE/NGL (foto boven) en de Nederlandse Europarlementariër Antonius Manders (EEP)
Onze Peruaanse verdedigers maakten deel uit van een delegatie die een ontmoeting had met de assistenten van de Franse Europarlementariër Manon Aubry - GUE/NGL (foto boven) en de Nederlandse Europarlementariër Antonius Manders (EEP)

De delegatie benadrukte dat koper, bauxiet en ijzer binnen de voorgestelde due diligence-verplichtingen moeten blijven vallen. Ze vestigde ook de aandacht op de noodzaak om verplichtingen inzake klimaateffecten op te nemen.

Volgens de huidige voorstellen voor “Corporate Sustainability Due Diligence” zijn enkel mijnbouwbedrijven in de EU met meer dan 250 werknemers en een jaaromzet van 40 miljoen euro verplicht om schendingen van de mensenrechten en het milieu in hun toeleveringsketen te voorkomen. Dat geldt voor minder dan 0,2% van de bedrijven in de EU.

Bedrijven zullen ook alleen verplicht worden de impact van zogenaamde “gevestigde” zakenpartners te voorkomen. Dit heeft geen betrekking op kortetermijnrelaties, waardoor bedrijven ertoe worden aangezet regelmatig van leverancier te veranderen om hun aansprakelijkheid te ontlopen. 

Het wetsvoorstel neemt ook de ernstige juridische belemmeringen niet weg die transnationale rechtszaken tegen ondernemingen in de weg staan, zoals kosten, korte termijnen, gebrek aan toegang tot bewijsmateriaal en een onevenredige bewijslast. 

Onze milieuactivisten hebben niet alleen aangedrongen op duurzaamheid, maar ook op een fundamentele verandering van onze samenleving en onze relatie met de natuur. Ons huidige lineaire model van consumptie en productie is een drijvende oorzaak van de klimaatcrisis. Dit “wegwerp”-model, het streven naar grenzeloze groei, productie en consumptie, vernietigt onze biodiversiteit, vervuilt onze rivieren en doodt degenen die ons verdedigen.

 

De overconsumptie in de EU houdt rechtstreeks verband met destructieve mijnbouwprojecten in Peru en Latijns-Amerika. De materiaal voetafdruk van de EU bedraagt 14,5 ton per hoofd van de bevolking (waarvan 20% wordt ingevoerd van buiten de EU). Dit is het dubbele van een rechtvaardige consumptielimiet en verbruikt tot 97% van de “veilige exploitatieruimte” van de planeet. 

Na een bezoek aan het EU-parlement ontmoetten onze milieuactivisten andere inheemse vertegenwoordigers, CSO’s en Europarlementariërs voor een diner om banden van solidariteit in hun strijd voor gerechtigheid op te bouwen en te versterken.

Deze bijeenkomst vond plaats in samenwerking met de EEB, als onderdeel van de Speaker’s Tour 2022.

Geschreven door catapista Connor Cashell.

Bronnen:

Business and Human Rights Centre Resource Centre., (2019). 
Brumadinho dam collapse: lessons in corporate due diligence and remedy for harm done. 
Available at: https://www.business-humanrights.org/en/blog/brumadinho-dam-collapse-lessons-in-corporate-due-diligence-and-remedy-for-harm-done/ 
[Accessed 22 March 2022].

Cockburn, H. (2020) ‘Climate crisis: 
global temperature rise of 2C ‘would release billions of tonnes of soil carbon’, Independent, 2 November 2020. 
Available at: https://www.independent.co.uk/climate-change/news/soil-carbon-climate-crisis-global-warming-b1534409.html 
[Accessed 22 March 2022].

European Commission (2021) ‘Proposal for a Directive of the European Parliament and of the Council 
on Corporate Sustainability Due Diligence and amending Directive (EU) 2019/1937’. 
Available at: https://ec.europa.eu/info/sites/default/files/1_1_183885_prop_dir_susta_en.pdf 
[Accessed 22 March 2022].

European Environmental Bureau, Friends of the Earth Europe (2021). 
Green mining is a myth’: the case of cutting EU resource consumption. 
Available at: https://eeb.org/wp-content/uploads/2021/10/Green-mining-report_EEB-FoEE-2021.pdf 
[Accessed 22 March 2022].

MEP Antonius Manders (2021), Report on the liability of companies for environmental damage (2020/2027(INI)) 
Committee on Legal Affairs. 
Available at: https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/A-9-2021-0112_EN.pdf 
[Accessed 22 March 2022].

OECD (2011), Guidelines for Multinational Enterprises (2011 update), 
Available at: https://doi.org/10.1787/9789264115415-en 
[Accessed 22 March 2022].

United Nations (2011), Guiding Principles on Business and Human Rights: 
Implementing the United Nations ‘Protect, Respect and Remedy’ Framework. 
Available at https://www.ohchr.org/Documents/Publications/GuidingPrinciplesBusinessHR_EN.pdf 
[Accessed 22 March 2022].