Celebrate Earth Day with Chaikuni Institute

Celebrate Earth Day with Chaikuni Institute

CATAPA wants to dedicate this Earth Day to our partner organization in Peru, the Chaikuni Institute. They are facing a critical financial situation due to the COVID-19 pandemic. We want them to keep fighting against climate change and we are sure you do too! Here we are sharing their message and call for donations.

FROM CHAIKUNI INSTITURE

Today is the 50th Anniversary of #EarthDay, a historic moment of reflection and celebration… But, what is different this year?

The COVID-19 pandemic has affected all of us in different measures and proportions, we all know that nothing will be the same again. It’s time to reflect, prevent, and reinvent.

After 8 years of work promoting sustainable land-management and forest regeneration with local communities, supporting indigenous federations in making their fundametal rights respected, and accompanying indigenous students on their journey to become professionals, the Chaikuni Institute faces a critical situation. If we don’t quickly raise enough funds we will have to end our activities.

Now, more than ever, we need your support. We are working to mitigate the effects of climate change by regenerating the most important terrestrial ecosystem, the Amazon rainforest. We can’t give up. There is too much to be done.

Celebrate nature, celebrate life and celebrate the 50th Anniversary of Earth Day with us. Please, DONATE NOW and become part of the global movement to fight climate change

©InstitutoChaikuni

All donations will be matched a 50% until April 24 as part of the Climate Action Campaign of Global Giving!

The 2020 Climate Action Campaign is an exclusive opportunity for GlobalGiving partners working on climate action to participate in a five-day matching campaign and compete for five year-long slots in the GlobalGiving Climate Action Fund. The Climate Action Campaign runs from Monday 20th of April 20 till Friday 24th of April.

The campaign is centered around the 50th anniversary of Earth Day.

@GlobalGiving

*GlobalGiving is the largest global crowdfunding community connecting nonprofits, donors, and companies in nearly every country.

Art as a Form of Protest – Peru

Art as a Form of Protest – Peru

As all neighboring countries of Peru are stuck or have been stuck in violent protests recently, Peru seems calm. Cajamarca, known for its huge protests to stop the mining project of Conga, seems calm.

Those protests happened only about 7 years ago, in 2011 and 2012, and still have a special taste in everyone’s mouth. Everyone in Cajamarca today has lived them profoundly. Everyone has somehow been part of the cruel protests. But looking at Cajamarca now, it seems like the idea of protesting has died. It seems like people have quietly accepted legal and illegal mining activity in the region. For example, there seems to be no reaction to the new mining project Michiquillay of the company Southern Copper, which they hope to start using in 2022. And there is very little reaction to the contamination of the Valle de Condebamba, where vegetables most Cajamarquinos eat get produced and are severely contaminated with toxic metals.

Why is that? Why do people stay calm? Is it because there are too many protests in Peru? Because they got tired? Because of the number of social conflicts that never get resolved? Because of the 279 people that died defending human rights until 2018 in Peru? Because of the horrible criminalization of protests in Peru in all its forms – both direct attacks as methods like states of emergency? Because of the memory of the horrible protests in 2012?

All very good reasons to not take to the streets anymore. But the truth is – the protests have never really stopped. They have just taken different forms.

Silent protests

Calm, silent protests are happening everywhere. Protesting doesn’t mean aggression. Protesting means showing how things can be different, making people think, for example through art, photo exhibitions, music, whatever you feel like. Protesting can be as silent or as violent as you want it to be. It’s your fight.

So yes, people in Cajamarca – or in Peru – might be tired of protest marches. It’s easy to see that the protest marches for women rights are smaller every year. The three climate change actions we’ve organized this year shrunk every time, and in June, when bull fights came back to Cajamarca after years, we were just a small group screaming outside of the arena holding up cardboards and getting laughed at.

But almost no one came to see the bull fights. The stadium was empty, which made the government cancel the second day of fights. And isn’t that a sign that Cajamarca doesn’t want bull fights anymore? Isn’t just not showing up a form of protest too? Isn’t silent protest, protest too?

Cross boundaries

Protest is what you want it to be. And using art as a form of protest isn’t something new. In fact, it represents the way of protesting in Peru. In the world. And all through history.

It’s said that art as a form of protest or activism was first seen with Dada, an anti-war movement which openly outed critiques to the First World War. Picasso protested with paintings based on for example the Spanish Civil War. The Vietnam War formed a base for many works of art in the sixties, and also gender issues, feminism, immigrant problems, and so on, got addressed through art. And then we haven’t even mentioned Banksy yet with all his work on all kinds of global issues, or the Russian feminist punk-rock band Pussy Riot that dealt with themes as feminism, freedom of speech, LGBT+ rights, etcetera, through their music.

Art is political, and art can be a powerful weapon. Art can make you think about things you hadn’t thought about before. Art can make a political statement, can be some sort of critique on a political or social situation. Art often looks up boundaries, or crosses them.

Art and activism

Also during the awful protests against mining project Conga in 2011 and 2012, art was used. The Plaza de Armas in Cajamarca changed into an art gallery, there were concerts, people were singing and dancing on the street. The Marcha del Agua towards Lima was beautiful with everyone singing together. And that has never stopped. That’s still part of Peru’s – or Cajamarca’s – culture. Art is protest.

As Carlos, founder of an environmental organization in Cajamarca says: “Art has a great impact on people. People get conscious about the environment, and on top of that about the beauty of the art and the people.” Art has an incredibly creative power to move people emotionally, while activism sets a goal, shows us the social or political change we need to see in the world. Art moves a feeling, while activism creates an effect. And in order to make that change, in order to get that effect, we need some sort of stimulation. We need to be moved. Emotionally. Art and activism combined, can lead to many, many things.

On top of that, art used as a form of protest, outside of actual protest marches or political spaces, gets you a surprise effect. It makes people think about serious, maybe political, issues, without them maybe realizing it. It gets in your mind, and slowly, gets you to that effect activism wants to reach.

Changing minds

Murals for example, big paintings on walls, are widely used as a form of protest or activism in Cajamarca and in Peru. In the province of Celendín the streets are full of colourful walls. And also in Cajamarca the city is covered in painted walls, leaving powerful messages. Something we could already see in the beginning of the 20th century in Mexico.

And I have to admit, while painting one of those murals, thinking about the load of work waiting for me on my desk, I did think to myself that I could use my time better. That I could actually do something useful to help the environment, instead of just paint. That I shouldn’t waste my time painting a wall with a message probably no one would read. But was I wrong. All the people passing by that day stopped to check out our message. To see what it was about. And still very often, as I walk passed that wall, I see people talking about the painting. Maybe the mural didn’t gain the change immediately. But it is changing people’s minds, slowly, daily, firmly.

The same happened when we used a beautiful Cajamarcan tradition as a form of activism. On Corpus Christi, the whole Plaza de Armas gets covered in alfombras, or flower carpets. We focused on animal rights and protested against the bull fights with our carpet, whereas some others used it to address gender inequality, for example. And in between the beautiful art works, those pieces of art showing some sort of social or political issue, were the alfombras where most people stood around, discussing what they saw. Not what was actually there, but what they saw, what it meant to them, what they understood the message was. It made people rethink their own actions.

Happiness in protest

And that’s not all. Ecological fairs keep popping out of the ground like mushrooms, focusing on economic alternatives to mining and environmental issues, and that way making passengers-by think about the impact of mining activity without them realizing that’s what it’s about. Wakes are organized to mourn the death of our environment, combined with a beautiful piano concert, to focus on environmental issues in a different way. Theatres are held all through town showing the effects of gender inequality or climate change. Movie nights focusing on social themes are a big thing.

The lyrics to the typical cheerful carnival music of Cajamarca get changed to songs defending human rights and are being sung whenever the opportunity shows.

A few weeks ago a protest action was held at Cerro Quilish. Only about 30 people showed up, hiking to the top of the mountain from where you could look out over Yanacocha. But those 30 people brought up their giant speaker, singing and dancing their way up. And after the talk on top of the mountain, the volume of that same speaker was turned up a bit more.

People opened their bags, uncovering bowls of food, giving everyone a spoonful of whatever they had brought. Sharing. Dancing. Singing. Turning a protest into a beautiful moment together, showing their strength, their traditions, their bond. Showing they are one. Unstoppable. Finding happiness in protest.

Beautiful protests

There’s loads of centers that open their doors for all kind of social movement or activity, for free, supporting artists. There’s a cultural magazine made entirely by volunteers that also hold events every few weeks addressing for example topics as cultural identity, traditions, history. There’s movies or poetry in Quechua to make people rethink their roots and history. There’s dozens of bands in Cajamarca singing about animal rights or human rights or violence against women or any topic you can think of.

Lots of youth organizations take charge and organize fun activities for all ages such as actions on recycling with quiz questions and prices to win. Photo exhibitions focus on what nature should look like and shows the work of different human and environmental right defenders.

Of course, protesting is hard in Peru. And it’s sad that there’s still so much to protest about. But at least we know it will always be here, in its own way. And protesting can be so, so beautiful.

There’s resistance. There’s hope. In all its forms. Don’t underestimate the power of art. And don’t underestimate Cajamarca.

Gelukkige Vrouwendag in Peru? Helaas niet!

Gelukkige Vrouwendag in Peru? Helaas niet!

Waar is een Internationale Vrouwendag nog voor nodig, zeg je?

Maxime Degroote, 20 maart 2019

De Internationale Vrouwendag leek vrijdag op dezelfde manier te starten als vorig jaar. Opnieuw werd ik wakker met verschillende vrolijke gelukswensen in mijn telefoon. Feliz Día de la Mujer. Wensen die aantonen dat het nog altijd niet duidelijk is waarom er zoiets als een Internationale Vrouwendag bestaat. Maar daartussen dat ene schokkende bericht, haast opgeslokt door alle vrolijke posts er omheen. Het soort bericht dat je twee keer moet lezen en waarvoor je snel terug naar boven moet scrollen. Het bericht dat me op slag wakker maakte. Vrouw vermoord door echtgenoot. Vandaag, op 8 maart, op de Internationale Dag van de Vrouw, is vrouwenmoord nummer 27 van het jaar gepleegd. Waar is een Internationale Vrouwendag nog voor nodig, zeg je?

 

Verschillende obstakels

Al bijna een maand lang, sinds mijn eerste dag hier in Cajamarca, staan al mijn avonden in het teken van de Internationale Vrouwendag. Verschillende ngo’s en organisaties staken de koppen bij elkaar om plannen te maken voor 8 maart, en ik had het geluk net op tijd aan te komen om nog deel uit te kunnen maken van dit prachtige team vrouwen én mannen.

We zouden 8 maart vullen met activiteiten. Een hele dag lang. En strijden voor gelijkheid. De ideeën bleven stromen, en al snel moesten we beginnen te schrappen. Een protestmars, een theater, een workshop voor kinderen in een opvangtehuis en een film met een vrouw in de hoofdrol wonnen de afvalrace.

Binnen ons vergaderteam: een hele groep verschillende gezichten van verschillende ngo’s en verenigingen. Obstakels: even veel als er verschillende personen deelnamen.

 

Gelijke rechten

Allemaal willen we hetzelfde: gelijke rechten voor man en vrouw. Op arbeidsvlak, educatief vlak, gerechtelijk vlak, op alle vlakken. Vrouwen in Peru verdienen gemiddeld een vijfde minder dan mannen voor dezelfde job. Vrouwen worden geacht het huishouden te doen, gasten te bedienen. Ze worden geacht kinderen te baren en op te voeden – volgende week heb ik een afspraak in de kerk omdat ik het durfde een discussie aan te gaan over het feit dat ik geen kinderen op de wereld wil zetten.

Ze worden geacht het eten op tafel te zetten, want uit een paar vraagjes die we die achtste maart na ons theater stelden, bleek al snel dat zelfs een ei bakken geen evidentie is voor een man. Ze worden geacht mannelijke familieleden te bedienen, want zelfs een kan optillen om een glas chicha morada in te schenken blijkt moeilijk voor het mannelijk geslacht. De ongelijkheid merken we overal. In zoveel kleine dingen, grotere dingen, zoveel dingen van het dagelijks leven.

We willen dat het patriarchaat valt, en die kreet hebben we dan ook luidkeels laten horen, die achtste maart. Daar staan we allemaal achter. Maar al willen we allemaal dezelfde rechten voor man en vrouw, dat betekent niet dat we ook allemaal dezelfde rechten willen.

 

Wel of geen feministe

Verschillende deelnemers aan ons collectief 8 maart zijn erg gelovig. Abortus? No way. Groot struikelblok, grote discussie. Abortus schrappen we maar even uit ons actieplan voor de achtste maart, al werkt het merendeel van ons team voor de abortuskliniek hier in Cajamarca.

Iemand anders springt op bij het horen van het woord feministe. Ik ben geen feministe, klinkt het. Feminisme blijft een negatieve bijklank hebben in veel kringen.

Tweede hoog oplaaiende discussie. Wat feminist ook wel of niet betekent, hoe lang we ook discussiëren, de term blijft een groot struikelblok. We veranderen de zin ‘feminista quiero ser’ (feministe wil ik zijn’) uit de fantastische feministische versie van het revolutionaire lied Bella Ciao, naar ‘igualdad quiero lograr’ (‘gelijkheid willen we bereiken’).

We discussiëren over de mannelijkheid en vrouwelijkheid van woorden, over wanneer we todas of todos gebruiken, wanneer we de mannen erbij betrekken en wanneer niet. We discussiëren zelfs over wie er wel of niet mee mag lopen in onze mars.

Acht maart valt namelijk net na carnaval. En carnaval is groot hier. Cajamarca is het Río de Janeiro van Peru, en de hele stad leeft een jaar lang naar carnaval toe. Ongelooflijk leuk – en eerlijk, carnaval was een fantastische ervaring – maar iets minder leuk als je een stad probeert warm te maken voor acties de vrijdag net daarna. Acties die volledig verdronken in de carnavalsactiviteiten die Cajamarca tot en met woensdag in hun ban hielden.

Daarnaast vormde carnaval de grote oorzaak voor de discussie over wie wel of niet mee mocht lopen in de protestmars. Eén lid van ons collectief heeft namelijk meegedaan aan de strijd om de titel Koningin van Carnaval, een soort missverkiezing. Iets wat op zich al reden was tot discussie, want hoe vrouwvriendelijk is een missverkiezing? En dan kwam haar voorstel: de reinas mee laten lopen in onze protestmars om zo meer publiciteit te krijgen. Maar de vraag of een miss mocht deelnemen aan een protestmars voor gelijke rechten voor vrouwen, deed de discussie nog hoger oplaaien. Een hele vergadering lang werd er gepraat over wie wel of niet mee mocht lopen in onze mars.

Eerlijk – ik kon soms mijn oren niet geloven. Zoveel verdeeldheid, terwijl we allemaal eigenlijk hetzelfde willen. We spendeerden uren en uren discussiërend, en hoewel ik hou van de discussies en ik het interessant vind de verschillende meningen te horen, leken we onze eenheid steeds meer kwijt te raken.

Ons mooie vrouwenverbond dreigde tijdens iedere vergadering uiteen te vallen en opgesplitst te worden. Net wanneer eenheid zo belangrijk is. Net wanneer we als vrouwen samen een front moeten vormen. En zoals zo vaak merkte ik tijdens die eindeloze discussies, dat ook vrouwen deel uitmaken van het machismo. Dat een fundamentele wijziging nodig is binnen de opvoeding en educatie van zowel mannen als vrouwen. Het probleem zit dieper geworteld dan we denken.

 

Ingeperkte feministische kreten

Daarnaast kwamen we er een dag voor onze protestmars achter dat er diezelfde dag eveneens een vreedzame (en stille!) mars georganiseerd werd door verschillende gouvernementele organisaties. Géén protestmars, dat werd ons maar heel goed duidelijk gemaakt. Na nog eens een lang overleg, mochten we toch aansluiten. Achteraan, want wij gingen wél kabaal maken. En we moesten onze feministische kreten inperken. Alweer die verdeeldheid, die angst voor echt protest.

Maar ondanks dat alles, was de mars een succes. Een dag voordien werden we onverwachts uitgenodigd voor zowel een radio-interview als een interview op de plaatselijke televisiezender. Waar ze – surprise surprise – een journalist voor kozen die gekend staat om zijn machistische uitspraken. We stuurden onze mondigste jongere er op af, en mister macho werd onder tafel gepraat. Zo hard, dat hij vergat de genodigden te bedanken voor hun komst en zomaar een gascentrale van Cajamarca begon te vernoemen om de overschakeling naar de reclame in te leiden. Heel rare gewoonte hier trouwens. Journalisten die deel uit maken van opkomende advertenties. Maar goed.

Een dag later merkten we waarom we onze feministische kreten in de mars moesten inperken: vooral politieagenten waren oververtegenwoordigd in de vreedzame pasacalle. Iets wat bij velen logischerwijs kwaad bloed zette. Wie neemt immers zijn verantwoordelijkheid niet op bij alle vrouwenmoorden die gebeuren? Wie zien wij vreedzaam toekijken wanneer iemand tijdens de carnavalsvieringen wordt lastiggevallen?

Achter de vreedzame staatsorganisaties leken wij een bende woestelingen, met trommels, met verschillende megafoons, met boxen, met alles wat maar lawaai kon maken.  Een paar bedeesde maar goedkeurende glimlachjes van vrouwen vooraan gaven ons nog meer kracht.

We stonden er vrijdag, hoe klein onze groep kabaalmakers achteraan ook was. We schreeuwden, we zongen, we sloegen onze trommels letterlijk kapot en we trokken aandacht. We werden zelfs uitgenodigd om te spreken in een zaal van het politiekantoor, samen met verschillende andere organisaties. Al leek het meer een verplichting om ons ook uit te nodigen, want waar iedere spreker al het nodige respect kreeg, werden wij eerst verkeerd aangekondigd, om vervolgens minstens vier keer onderbroken te worden door geklungel met de muziekinstallatie. Een probleem dat bij geen enkele andere organisatie leek voor te komen. Over gelijke kansen gesproken.

 

Bloemen en feminicide

Maar het zijn juist die acties, die ons harder hebben doen vechten. De kreten kwamen vanzelf, de term feminisme is meermaals gevallen en er zijn die dag wonder boven wonder geen discussies ontstaan. We deelden ervaringen, hielden elkaar vast, we waren één, hoe verdeeld we voordien ook waren. Tijdens de theatervoorstelling werd net dat beetje harder gesproken, en ook de workshop in het opvangcentrum was een groot succes.

En eerlijk, ik heb in protestmarsen van duizenden mensen gelopen, 75.000 als de klimaatmars in België meetelt, maar onze eigen kleine mars voelde ergens zo veel belangrijker. Juist omdat we zo veel tegengewerkt werden. Misschien ook juist omdat we maar met een klein aantal waren, en onze stem zoveel luider moesten laten klinken. Misschien omdat ik de kracht voelde van de vrouw die naast me liep, die recent haar dochter heeft verloren (nota bene in de politieschool) en wanhopig en tevergeefs zoekt naar gerechtigheid.

Misschien omdat we wekenlang werkten aan bloemen – gemaakt van gerecycleerd materiaal! – om uit te delen als respons op de boeketten bloemen die vrouwen ontvangen op 8 maart, en we daar donderdagavond de hele avond met veel moeite recente data van feminicides aan hingen, om de volgende ochtend tot de gruwelijke ontdekking te komen dat die data nu al niet meer up to date zijn.

Misschien omdat een vriend van mij deze week een artikel deelde dat stelde dat bijna de helft van de Peruaanse bevolking vindt dat het de schuld van de vrouw is als zij alleen naar een feest gaat en daar wordt aangerand. Misschien omdat ik de reactie las van een kennis van hem, die schreef dat iedereen verantwoordelijk is voor wat hem of haar overkomt op een feest. Misschien omdat ik – net zoals iedere vrouw die ik ken – ook in genoeg benarde situaties beland ben op feestjes. Misschien omdat ik nooit, maar dan ook nooit, zal kunnen begrijpen hoe we een slachtoffer de schuld kunnen geven boven de daadwerkelijke aanrander. Misschien omdat die reactie het bloed van onder mijn nagels haalde, en me kreten deed uitschreeuwen nog voor ik in de protestmars was.

 

Gesteriliseerde vrouwen vechten

In ieder geval, we grepen onze trommels en we schreeuwden ons schor. En bij elke geschokte blik rond ons, schreeuwden we harder.

Voor alle 149 Peruaanse vrouwen die in 2018 vermoord werden, voor de 27 Peruaanse vrouwen die Nieuwjaarsdag nog vierden, niet wetend dat het hun laatste zou zijn. Voor alle meisjes die nooit meer naar huis terugkeerden, voor alle vrouwen die ’s avonds met de sleutels in hun hand over straat rennen, voor alle meisjes die worden betast op het openbaar vervoer, die worden nageroepen op straat, die elkaar iets laten weten als ze veilig thuis zijn gekomen. Voor de zestien vrouwen die dagelijks slachtoffer zijn van seksueel geweld in Peru. Voor de honderdduizenden vrouwen die verplicht gesteriliseerd werden onder het bewind van Fujimori.

Ook zij vochten deze 8 maart voor hun rechten. Voor het eerst werd er in Tambo, in Bambamarca, een district van Cajamarca, ook geprotesteerd op 8 maart. Een groep van gesteriliseerde vrouwen trok met hun borden en kreten de straat op. Ongezien in de gemeenschap Tambo. Op video’s lachen de vrouwen van oor tot oor.

Toen doña Dora Lisa, één van die vrouwen, maandag ons kantoor binnen kwam, stond diezelfde grijns nog steeds op haar gezicht. “Je had er bij moeten zijn señorita”, glundert ze, “we zijn allemaal samen onze rechten aan het verdedigen! Ze denken dat wij niks zijn, maar ze kennen ons niet! En wat ze ook zeggen, ik blijf strijden, zoals ik al altijd heb gedaan, en nu zijn we met nóg meer! En volgend jaar, dan zijn we met nóg zo veel meer! Dan moet je ook komen, señorita.”

Haar blijdschap is aanstekelijk. Ze vertelt over de verschrikkelijke pijn die ze heeft moeten doorstaan toen ze verplicht gesteriliseerd werd, net als 99 andere vrouwen uit haar gemeenschap. Dat zijn meestal vrouwen die niet kunnen lezen of schrijven en waar weinig verzet van verwacht wordt, “maar dan hebben ze niet op mij gerekend!”, glundert Dora Lisa.

Dit. Dit hebben we nodig. Sterke vrouwen als Dora Lisa. Die kleine conservatieve gemeenschappen op hun kop zetten en straten overspoelen met kreten en borden, die een debat openen over hoe zij zélf vooruitgang kunnen boeken, en hoe ze hun eisen aan de staat in werkelijkheid omzetten.

 

Veel sterke vrouwen

En gelukkig zijn er ook veel sterke vrouwen zoals Dora Lisa. Om de dag af te sluiten op 8 maart, speelden we een film in Cajamarca. Geen film waarin de vrouw een slachtofferrol aanneemt, wel één van een sterke vrouw met ballen aan haar lijf. (Nu ik dit neerpen krijg ik voor het eerst serieuze twijfels bij deze uitdrukking. Ballen aan haar lijf? Betekent dat dat alleen mensen met ballen, mannen dus, moedig en krachtig zijn? Nog een uitdrukking om vanaf nu te schrappen uit mijn woordenboek.)

We kozen voor een film die ons kracht zou geven, want het einde van de dag betekent nog lang niet het einde van onze strijd. ‘Million dollar baby’. De film werd geprojecteerd door een club die elke vrijdag films afspeelt, waardoor de film helaas werd voorgesteld door iemand die begint en eindigt met een ‘Feliz día de la mujer’. Door iemand die helaas anti-abortus is, pro-mijnbouw en eigenlijk ons tegenbeeld is. En een paar verongelijkte blikken van ons collectief terugkrijgt op zijn gelukswensen.

Maar zijn woorden maken de film niet minder krachtig. Wanneer de film, net als de Internationale Vrouwendag, rond middernacht eindigt, zitten we allemaal in tranen. Het benefietconcert waar we nog naartoe zouden gaan wordt geschrapt, en arm in arm lopen we verzonken in gedachten rond de plaza. De dag gaf ons veel om over na te denken. Wanneer we onze monden terug kunnen openen, spreken we af om vaker actie te ondernemen, veel vaker.

Eén Internationale Vrouwendag per jaar is niet voldoende, lang niet. Het is tijd dat we, net zoals we woensdag symbolisch de verlichamelijking van carnaval in Cajamarca hebben begraven en de grond in lieten zakken, dat nu met het patriarchaat en het machismo doen.

Dit artikel schreef ik op 9 maart. Inmiddels is ook het aantal van 27 vrouwenmoorden niet meer up-to-date. Vandaag, op 20 maart, zijn dat al 31 moorden. Gisteren nog werd in Puno opnieuw een lichaam van een vrouw gevonden, naakt. In heel Latijns-Amerika werden er alleen in januari al 280 vrouwen vermoord. Cijfers die elk jaar meer lijken te stijgen, in plaats van te dalen. We hebben nog een lange strijd te gaan.

Voor hen die geen stem meer hebben: meer en meer Peruaanse vrouwen strijden voor hun rechten

Voor hen die geen stem meer hebben: meer en meer Peruaanse vrouwen strijden voor hun rechten

Maxime Degroote, 4 april 2018

Dat het op acht maart Internationale Vrouwendag is, daar kun je niet omheen hier in Peru. De felicitatieberichtjes stromen binnen bij het opstaan, gelukwensen worden gedeeld met moeders, zussen, vriendinnen. Chocolade en bloemen worden uitgedeeld op het werk, winkels promoten cadeaus voor vrouwen, vrouwen krijgen er korting. Mannen roepen je na op straat, ´Feliz día de la mujer, guapa´. Wanneer ik ´s avonds iets ga drinken met vrienden, krijgen alle vrouwen aan tafel gratis een mierzoet drankje aangeboden. Gelukkige Dag van de Vrouw.

Maar zo gelukkig is die dag niet. Dat een dag als deze nog altijd zo broodnodig blijft, zegt genoeg. Ook de cijfers van vrouwenmoorden spreken voor zich, zoals ik eerder al schreef na één van de vele vrouwenmoorden die gepleegd zijn sinds ik hier ben. Acht maart wordt gevierd, maar veel valt er niet te vieren.

En dus doet Peru wat ik Peru inmiddels al zoveel keren zien doen heb. Peru trekt de straat op. Tegen alle verkrachtingen die nog steeds gebeuren, tegen al het geweld tegen vrouwen, tegen de moorden, tegen de discriminatie, tegen het machismo, tegen het simpele nagefluit op straat. Er is hoop. Er zijn een heleboel sterke Peruaanse vrouwen die zich niet zomaar laten onderdrukken.

 

Verhalen vol moed

Met veel zijn we niet, die achtste maart. Slechts een kleine selectie ´cusqueños´ die de dag niet zomaar aan zich voorbij konden laten gaan. Maar net zoals ik de laatste maanden zoveel gedaan heb, kijk ik opnieuw vol trots, vol bewondering, vol respect naar de vrouwen die naast me lopen.

Want ik heb nog nooit zoveel sterke, prachtige, moedige vrouwen ontmoet als tijdens de afgelopen acht maanden hier in Peru. Maanden die gevuld waren met de meest verschrikkelijke verhalen van vrouwen. Na de eerste mars van Ni Una Menos, toen ik net een week of twee in Cusco woonde, stond ik te huilen op het plein toen ik hoorde over de vele vrouwenmoorden in dit land.

Sindsdien heb ik mezelf nog vele keren op diezelfde plek in tranen teruggevonden. Luisterend naar de meest verschrikkelijke verhalen, maar eveneens naar de moed in diezelfde verhalen van vrouwen die aan hun verleden wisten te ontsnappen.

Een paar weken geleden nog, stond ik op de Plaza de Armas te luisteren naar de getuigenissen van de gesteriliseerde vrouwen die de protestmars tegen de gratieverlening van ex–president Fujimori leidden en op eigen houtje helemaal naar Cusco afreisden om gerechtigheid te eisen. Voor het eerst zag ik toen hoe jong ze nog waren, besefte ik pas goed hoe recent die horror zich heeft afgespeeld.

Een vrouw van misschien dertig jaar oud nam toen het woord. Al zou ze zichzelf niet zo omschrijven. “Ik ben geen vrouw meer,” zei ze toen, “mijn vrouwelijkheid is me afgenomen. Ik heb geen kinderen en zal er nooit hebben. Ik zou even goed niet kunnen leven.”

De Plaza de Armas, gevuld met zesduizend protesteerders, was stil bij de hartbrekende getuigenissen van de vrouwen. Zelfs toen Claudia sprak, stille Claudia met haar lange vlechten, hoorde je niks. Al snapte bijna niemand wat ze vertelde in het Quechua en was ze amper hoorbaar zonder megafoon, het plein was stil. En als iemand durfde lawaai te maken, reageerde vijfduizendnegenhonderdnegenennegentig man onmiddellijk met geïrriteerde shh-geluidjes.

 

Verbannen en verlaten

Eén van die bijna 400 000 gesteriliseerde vrouwen is Inés. In 1995 werd zij onder het bewind van Fujimori tegen haar wil gesteriliseerd. Ze kan nog levendig omschrijven hoe ze die dag uren naar het ziekenhuis in Cusco reisde vanuit haar gemeenschap in Chumbivilcas. Hoe ze daar de vloer van het ziekenhuis vol vrouwen aantrof, die overgaven, bloedden, schreeuwden om hulp. Hoe ze zich wou omkeren en wegrennen, maar hoe het ziekenhuispersoneel beloofde haar te helpen en weer ´jong´ te maken.

Tot op de dag van vandaag weet ze niet precies wat de dokters vervolgens met haar gedaan hebben, maar toen ze wakker werd, had ze hechtingen in haar onderbuik en werd ze gek van de pijn. En die pijn bleef meer dan een jaar aanhouden.

Sindsdien kon Inés niet alleen geen kinderen meer krijgen, ze kon ook niet meer op het veld werken om haar familie te onderhouden. Veel vrouwen werden na hun sterilisatie zelfs verbannen door de gemeenschap doordat ze zelf hun steentje niet meer konden bijdragen en geen kinderen konden baren om het werk over te nemen. Echtgenoten verlieten hun gesteriliseerde vrouwen en vrouwen als Inés verloren hun vrouwelijkheid en voelden zich nooit meer hetzelfde.

Maar de sterke Inés bleef niet bij de pakken neerzitten. In 2012 vond ze meer en meer vrouwen uit andere provincies in dezelfde situatie. Ze begonnen zich te organiseren, en sinds 2015 vormt Inés het hoofd van de Asociación de Mujeres Víctimas de Esterilizaciones Forzadas, een organisatie waar Derechos Humanos Sin Fronteras, partnerorganisatie vanBroederlijk Delen, zich sterk voor inzet.

Inmiddels hebben 280 mannen en vrouwen zich bij Inés aangesloten en zich als gesteriliseerd laten registreren. Maar er ontbreken uiteraard nog ongelooflijk veel registraties. Huidig president Pedro Pablo Kuzcynski beloofde voordat hij verkozen werd dat hij zou helpen met die registraties en onderzoeken.

Onderzoeken zijn er echter amper geweest. Het Instituto de Defensa Legal (IDL), eveneens een partnerorganisatie van Broederlijk Delen, zet zich in voor de verdediging van de gesteriliseerde mannen en vrouwen uit de organisatie van Inés. En er is nog veel werk – slechts drie of vier van de zaken zijn sinds 1995 onderzocht. De rest is gewoon gearchiveerd.

 

Naar Brussel

En dat is nog niet alles. Niet alleen kwam PPK zijn belofte over de onderzoeken niet na, daarbovenop verleende hij gratie aan de verantwoordelijke voor de sterilisaties: oud-president Alberto Fujimori. En dat was een harde klap in het gezicht van de gesteriliseerde vrouwen. In het gezicht van Inés. “PPK heeft onze laatste waardigheid weggenomen. Onze zaak moest zelfs nog onderzocht worden, en nu is Fujimori vrij. Op 24 december vrijgelaten. Op een feestdag. Zodat we niks zouden kunnen doen”, zegt ze.

Maar dan had hij niet op Inés gerekend. Inés doet wél iets. Ondanks al het onrecht dat haar nog steeds wordt aangedaan, blijft ze doorzetten. “We willen reparatie van wat ons is aangedaan, we willen onderzoeken, maar vooral gerechtigheid”, zegt Inés strijdlustig.

 

En er wordt naar haar geluisterd. Inés werd uitgenodigd om haar verhaal te doen op het Feministisch Forum in het Europees Parlement in Brussel, georganiseerd tussen 6 en 8 maart.

Een paar weken geleden stond ze overstuur voor de deur van Derechos Humanos Sin Fronteras. Of we haar alsjeblieft konden helpen met het regelen van haar paspoort, want ze snapte er niks van.

Even kregen we het allemaal benauwd. Daar ging onze Inés, die nog nooit zo ver gereisd had, met vier verschillende vluchten in haar eentje naar België. En twee dagen later weer die hele lange weg terug. Maar deze week stond ze weer voor diezelfde deur, breed lachend, de gaten in haar mond ontblotend. “Brussel is prachtig,” was het eerste wat ze zei, “en ik ben ontelbaar veel keer geïnterviewd. Iedereen wou mijn verhaal horen!”

 

Gehoord worden

En dat is voor haar het belangrijkste. Dat ze gehoord wordt. Dat de wereld weet wat zij en honderdduizenden anderen hebben moeten doorstaan. En beetje bij beetje wordt er ook echt meer geluisterd.

Niet alleen naar Inés, maar ook naar andere dappere vrouwen die hun stem laten horen. Vrouwen zoals Melchora, die net zoals Inés bleef doorzetten tot haar verhaal gehoord werd. Zij werd in 2016 uitgenodigd om te praten over haar lange strijd tegen de mijnbouw in Espinar voor het Interamerikaans Hof voor de Mensenrechten (CIDH) in Washington.

En ook naar Máxima Acuña werd geluisterd. In 2011 weigerde zij simpelweg te verhuizen uit haar huisje in Celendín, Cajamarca, toen het Newmont mijnbedrijf daar het nieuwe Congaproject wou starten. Ze werd bedreigd, haar huis werd verwoest, haar dieren werden gedood en ze werd continu in de gaten gehouden door geplaatste camera´s. Maar Máxima hield voet bij stuk en met de steun van de rest van de gemeenschap en internationale organisaties als Amnesty International, zorgde ze ervoor dat het Congaproject werd afgelast. In 2016 won ze de Goldman Environmental Prize voor haar strijd tegen de mijnbouw.

 

Grote tegenstrijdigheid

Met haar actie redde Máxima de hele gemeenschap, al betekende dat niet dat ze daarna door iedereen goed onthaald werd. Vrouwen uit diezelfde gemeenschap noemen haar onaardig, een leugenaar. “Ze is bij alle internationale vergaderingen, maar op lokale vergaderingen komt ze nooit opdagen. Ze zingt dat het dorp kracht betekent, maar deelt niks met het dorp. Alles is voor haar. Ik zou haar niet verdedigen als ze weer wordt aangevallen”, klinkt het bij twee vrouwen die ik sprak in Celendín.

Iemand anders neemt het voor haar op. “Máxima is geen leidersfiguur. Het is niet haar schuld dat ze een prijs heeft gewonnen en internationale bekendheid heeft. Ze is een vrouw zoals jij en ik, ze is niemand iets verschuldigd. Ze is eenvoudigweg een ongelooflijk sterke vrouw die op haar terrein bleef terwijl haar heel veel geld geboden werd om weg te gaan”, meent die.

De tegenstrijdigheid is groot. Dankbaarheid voor wat ze samen bereikt hebben, maar ook afgunst. Vrouwen die zich inzetten voor mensen- en vrouwenrechten, maar tegelijkertijd slecht praten over Máxima´s echtgenoot, want “zij draagt duidelijk de broek in huis, terwijl hij als man toch de baas zou moeten zijn.” Er is nog een lange weg te gaan, als zelfs voor vrouwen zelf gelijkheid nog niet vanzelfsprekend is.

 

Voor hen die geen stem meer hebben

De strijd is nog lang niet afgelopen. En dat merken we op 8 maart nog maar eens. Zoveel vrouwen waar we voor moeten vechten op de Internationale Vrouwendag. Voor de vrouw die uitgehuwelijkt en mishandeld werd, die door de overheid gevolgd wordt voor haar werk rond de vervuiling van de mijnen. Maar die nog steeds de meest goedlachse vrouw is die ik hier heb ontmoet. Voor hen die geen stem meer hebben, zoals verschillende borden tijdens de protestmars aangeven.

Voor de zoveelste keer vind ik mezelf met tranen in de ogen terug op de Plaza de Armas, luisterend naar de moedige getuigenissen. Van een meisje van amper twintig, dat een bord in haar armen klemt waarop staat: “Mijn eerste vriend sloeg me. Mijn tweede vriend heeft me net niet vermoord.”

Ze huilt wanneer ze vertelt over de gebeurtenissen uit haar korte, moeilijke leven. Een volgende vrouw vertelt hoe haar vader haar moeder vermoord heeft. En hoe ze nog steeds wacht op gerechtigheid, al is het jaren geleden gebeurd.

En terwijl ik weg loop van het plein en de verzameling sterke, moedige vrouwen, die net al huilend hun moeilijke getuigenissen gedeeld hebben, achter me laat, knipoogt een man naar me. ´Hola mamita guapa, a dónde te vas tan solita, ven conmigo´, klinkt het. Ik geef hem een woedende blik, verstop mijn gezicht in de kraag van mijn jas en loop hem snel voorbij. We zijn nog lang niet aan de laatste mars toe.

La Colosa, een stand van zaken

La Colosa, een stand van zaken

Als een mokerslag kwam het resultaat van de volksraadpleging op 26 maart 2017 aan in het gezicht van mijnbouwgigant Anglo Gold Ashanti. Het bedrijf besefte dat de gemeenschap van Cajamarca géén legitieme plaats toekent aan grootschalige mijnbouw in het vruchtbare gebergte van de gemeente, en trok zich een maand na de stemming terug. De naar schatting 30 miljoen ons goud (zo’n 900 ton) blijven echter uiteraard bestaan, en daarmee ook de immense economische en politieke belangen die de drang om La Colosa te ontginnen aanwakkeren. Vele actoren, waaronder de mijnbouwsector en de nationale overheid, blijven hier dus op zinnen. En hoewel veel factoren (waaronder de grondwettelijke volksraadpleging) en een brede alliantie van nationale en internationale actoren het Cajamarcuunse grondgebied beschermen tegen dit mijnbouwproject, is de strijd dus niet afgelopen. Hieronder een kort overzicht van recente gebeurtenissen aangaande La Colosa.

CORTOLIMA ratificeert de volksraadpleging

Op 11 juli riep Cortolima, het departementale milieu-instituut, een persbijeenkomst samen om bekendheid te geven aan haar recente resolutie 1963. Middels deze resolutie beschikt Cortolima dat ze vanaf heden géén vergunningen, toelatingen of concessies voor het gebruik van natuurlijke grondstoffen meer zal toekennen, wanneer deze aangewend zouden worden voor mijnbouwactiviteiten in Cajamarca. Cortolima is bijvoorbeeld verantwoordelijk voor het toekennen van waterconcessies, een grondstof waar de industriële mijnbouw in grote mate van afhankelijk is.

Jorge Enrique Cardoso, directeur van Cortolima, gaf duidelijk aan dat het instituut met deze resolutie gevolg geeft aan haar verplichting om de volksraadpleging te implementeren, en wijst de andere overheidsinstituten op hun verplichting om hetzelfde te doen naargelang hun respectievelijke bevoegdheden.
Zo roept ze het gemeentebestuur van Cajamarca op om het gemeentelijke plan van ruimtelijke ordening aan te passen aan het democratische mandaat van de volksraadpleging. Eénmaal dit gebeurd is kan Cortolima overgaan tot een technisch-juridische studie van de 14 milieuvergunningen die in het verleden toegekend werden aan Anglo Gold Ashanti, met een mogelijke herroeping van deze vergunningen als gevolg.
Met deze resolutie geeft Cortolima ook het voorbeeld aan het nationale mijnbouwagentschap, verantwoordelijk voor het toekennen (en herroepen) van mijnbouwconcessies, en aan het ministerie van milieu, verantwoordelijk voor het toekennen van vergunningen om mijnbouwactiviteiten te ontwikkelen in bosreservaten.

Anglo Gold Ashanti beweegt zich

Hoewel Anglo Gold Ashanti de lawaaierige machines teruggetrokken heeft, wijdde het bedrijf zich ondertussen toe aan stille acties achter de schermen. Enerzijds vroeg en verkreeg het bedrijf een herschikking van de mijnbouwconcessies die ze in de gemeente verwierf. Op het eerste zicht lijkt dit goed nieuws: terwijl er vorig jaar nog voor 45.000 hectaren mijnbouwconcessies toegekend waren in Cajamarca (86% van het grondgebied!), werden verschillende mijnbouwconcessies geschrapt en gehergroepeerd, en zijn momenteel goed voor 21.000 hectaren. Maar we moeten voorzichtig zijn: voor hetzelfde geld gaat het om een rationelere indeling van de mijnbouwtitels, doorgevoerd door het bedrijf op basis van de resultaten van haar exploratieactiviteiten. Het valt dus nog te bezien aan welke logica deze herschikking beantwoordt.

Opmerkelijker is de nieuwe aanvraag die het bedrijf in april 2018 richtte tot het ministerie van milieu, waarin ze toestemming verzoekt om exploratieactiviteiten te ontwikkelen in het Reserva Forestal Central, een strategisch natuurreservaat dat zich o.a. in Cajamarcuuns grondgebied bevindt. Hiermee manifesteert Anglo Gold Ashanti expliciet haar intentie om de mijnbouwactiviteiten in Cajamarca verder te zetten. Eénmaal Cortolima in haar persconferentie in juli deze aanvraag te kennen gaf aan de Colombiaanse bevolking, pikten nationale media deze boodschap reeds snel op: “Ondanks het niet mis te verstane verbod op mijnbouw, dringt het bedrijf aan op ontginning van mineralen in Cajamarca”, zo bekt de krant El Espectador verontwaardigd. Door deze oproer voelde Anglo Gold Ashanti zich gedwongen een persbericht uit te zenden, waarin een verontrustende discoursverandering opvalt. Tot dan toe manifesteerde het bedrijf steeds respect te hebben voor de beslissing van de volksraadpleging, en dat ze haar mijnbouwactiviteiten zou staken “tot een duidelijke verandering in de sociale en politieke context” de hervatting van de mijnbouwactiviteiten toelaat. In dit laatste persbericht stelt Anglo Gold echter dat de overheidsinstituten (Raad van State & Grondwettelijk Hof) nog niet beslist hebben wat de geldigheid en reikwijdte van de volksraadpleging is, en dat ze ondertussen de plicht voelt om haar activiteiten verder te zetten. Het selectieve geheugen van de woordvoerders van het bedrijf schijnen vergeten te zijn dat het bedrijf verschillende malen juridische acties ondernomen heeft tegen deze volksraadpleging, waarbij de rechtbank keer op keer bevestigde dat de volksraadpleging in Cajamarca compleet wettelijk verliep, dat een gemeente het recht heeft om middels deze raadpleging mijnbouw te verbieden, en dat het resultaat bindend is.

Het ministerie van milieu heeft deze aanvraag nog niet beantwoord, en aangezien een gelijkaardige aanvraag van Anglo Gold Ashanti vorig jaar nog verworpen werd, hopen we dat het ministerie ook ditmaal de deur van dit waardevolle bosreservaat gesloten zal houden voor mijnbouwactiviteiten.

Twijfels in het grondwettelijk hof

Als Anglo Gold Ashanti zegt dat ze nog wacht op een beslissing van het Grondwettelijk Hof, verwijst ze naar een proces dat betrekking heeft op de volksraadpleging in Cumaral, en dus niet op die van Cajamarca. Er wordt echter verwacht dat de uitspraak een bredere impact zal hebben – met name voor de toekomst van extractie-gerelateerde volksraadplegingen – door veranderingen door te voeren in de jurisprudentie die bestaat omtrent dit inspraakmechanisme. Aangezien de nieuwe magisters van het Grondwettelijk Hof een stuk conservatiever zijn als het gaat over mijnbouw dan hun voorgangers, wordt gevreesd voor een inperking van het recht op inspraak inzake mijnbouwprojecten. Het feit dat deze uitspraak keer op keer uitgesteld wordt (twee weken geleden was de officiële deadline), betekent echter dat het ook binnen dit nieuwe grondwettelijk hof een polemisch onderwerp is, wat enige hoop schept.

Hoe dan ook zal deze uitspraak naar alle waarschijnlijkheid geen rechtstreeks effect hebben op de volksraadpleging in Cajamarca, aangezien wijzigingen in jurisprudentie niet met terugwerkende kracht gelden. Wél kan het een strategie zijn om eerst de meest kwetsbare volksraadplegingen aan te vallen (in Cumaral verwierf het petroleumbedrijf reeds het recht op ontginning; de volksraadpleging werd georganiseerd op initiatief van de burgemeester; er werden slechts beperkte participatie-acties georganiseerd door het maatschappelijk middenveld vóór de volksraadpleging), om naderhand de sterkste volksraadplegingen aan te pakken. Hiertoe behoort Cajamarca, aangezien de volksraadpleging georganiseerd werd op burgerinitiatief, aangezien de volksraadpleging voorafgegaan werd door een hele reeks sociale, politieke en juridische acties, en aangezien het mijnbouwbedrijf enkel toelating heeft om exploratieactiviteiten te ontwikkelen maar nog géén ontginningsrecht verwierf.

Om te besluiten: Cajamarca’s verdedingsmechanismen zijn goed ontwikkeld en draaien op volle toeren, maar de promotoren van La Colosa zijn onophoudelijk op zoek naar zwakke plekken en zullen gretig gebruik maken van een (onbestaand) moment van onoplettendheid. De aandacht en solidariteit van de internationale gemeenschap is dus belangrijker dan ooit, want …

LA COLOSA AIN´T HAPPENING

Auteur: Mattijs Vandenbussche

Vervolgingen en valse beloftes in Peru’s Amazonegebied

Vervolgingen en valse beloftes in Peru’s Amazonegebied

In België is de zomer aangebroken en hier in Loreto, de grootste regio van Peru, is het fris. Dat is normaal weet ik intussen, het patroonfeest San Juan komt eraan en dan dalen naar aloude gewoonte de temperaturen in dit deel van de amazone. Hoewel.

Vervolging

Ik schrijf twee jaar na de hardhandige arrestatie van mijn echtgenoot Jose Fachin in Iquitos in aanwezigheid van onze minderjarige dochter, voor feiten die zich voordeden in 2008 tijdens een vreedzaam inheems protest in de Tigre en Pastaza rivier tegen het Nederlands-Argentijns oliebedrijf Pluspetrol. Jose werd toen in juni 2015 dankzij onmiddellijke lokale, nationale en internationale druk, meteen vrijgelaten en de zaak is intussen geseponeerd.

Onlangs werd hij echter opnieuw in staat van beschuldiging gesteld, dit keer wegens feiten die zich voordeden tussen september en december 2016 tijdens het zogenaamde Saramurillo protest in de Marañon rivier, waar hij als inheemse raadgever optrad. De tenlasteleggingen gaan van ontvoering tot bendevorming. De strategie staat bekend als criminalisering van sociale leiders.

Terwijl het afgelopen jaar in Peru wetten zijn goedgekeurd die de opsluiting en de vervolging van activisten makkelijker maken en de straffeloosheid van multinationale vervuilers bevestigen, werd Jose – o ironie- vorige week in Lima samen met andere sociale leiders, uitgenodigd voor een erkenningsceremonie in de Commissie voor Inheemse volkeren en Ecologie van het Parlement.

Tien jaar protesten

Intussen schrijf ik ook bijna dag op dag 6 maanden na de ondertekening van de 49 Saramurillo akkoorden. In die inheemse gemeenschap aan de oevers van de Marañon rivier, een hoofdader van de Amazone, kwamen gedurende meer dan drie maanden verschillende inheemse gemeenschappen van vijf verschillende rivieren bijeen om een oplossing te eisen voor de gevolgen van de olielekken van de oude pijplijn en van de meer dan veertig jaar olie vervuiling.

Om hun eisen kracht bij te zetten, sloten ze ondermeer de Marañon rivier, belangrijke voor het commercieel transport in Loreto, af.

De eisen waren niet nieuw: meer dan tien jaar lang al, volgen de inheemse protesten elkaar op. Akkoorden worden ondertekend… en dan niet nageleefd. Het is een weerkerend en vermoeiend verhaal.

De inheemse families en leiders leveren steeds weer buitengewone inspanningen om zich te organiseren, en om interne en externe afleidingsmanoeuvres te identificeren en het hoofd te bieden. De staat is vooral geïnteresseerd in conflictbeheersing maar laat het dus na om daarna ondertekende akkoorden na te leven en de problemen echt aan te pakken.

Geen Bagua, wel interculturele dialoog

Tijdens het protest in Saramurillo, besloot de huidige regering uiteindelijk om niet- zoals in Bagua in 2009- geweldadig in te grijpen. De regering aanvaardde de door de inheemsen gestelde minimumvoorwaarden voor een interculturele en politieke dialoog op hun grondgebied. In aanwezigheid van ministers en van het volk werd gedurende verschillende weken heftig gediscussieerd.

Na meer dan veertig jaar vernietiging vroegen de Achuar, Kukama, Urarinas en Kichwa (verschillende volkeren) leiders: is olie activiteit in het amazone gebied nog verdedigbaar?

De dialoog leidde tot de ondertekening van belangrijke akkoorden zoals de start van een onafhankelijke studie over de staat van de oude oliepijplijn, de oprichting van een waarheidscommissie die 40 jaar systematische mensenrechtenschendingen moet in kaart brengen, de opstart dit jaar nog van effectieve opkuiswerken van de immense olievervuiling , en, in het kader van het recht op schadeloosstelling, een uitzonderlijke investering in productieve en andere projecten in de getroffen gemeenschappen, met als voornaamste doel: Loreto- tot nu toe uitermate afhankelijk van de olie activiteit- voor te bereiden voor een toekomst post-olie-ontginning.

Na 6 maanden sinds de ondertekening, lijken de akkoorden vooral dode letter te blijven.

Een delegatie van inheemse leiders is op dit moment in Lima om druk uit te oefenen op Premier Zavala, die persoonlijk in Saramurillo aankondigde dat deze regering het anders zou aanpakken.

Nieuw oud paradigma

Een element dat misschien onvoldoende werd begrepen in de interculturele dialoog in Saramurillo, is de plaats die de natuur inneemt in het leven en de visie van vele inheemse volkeren. Die verschilt fundamenteel van de dominante utilitaristische visie, die de mens buiten de natuur plaatst en vooral natuurlijke rijkdommen ziet.

Om werkelijk tot een nieuw beleid inzake milieu te komen, stellen verschillende denkers een nieuw (maar voor vele inheemse aloud) paradigma voor: de rechten van de natuur en van de Pachamama (pacha betekent in aymara “kosmos”, “orde”) erkennen en beschermen en tegelijk de mens herintegreren in die natuur.

Beleidsbeslissingen kunnen er dan heel anders gaan uitzien. Via traditionele geneeswijzen (zoals ayahuasca gebruik) vinden velen hier in de amazone weer hun werkelijke plaats en groeit het begrip dat onze toekomst en die van de wereld rondom ons veelal afhangt van een fundamentele beslissing tot verandering.

Met heel veel respect zeg ik dat die traditionele heling en visie ons ook behoeden en beschermen en ons bovendien de kracht geven om te vergeven, en onze integriteit te behouden, in tijden van vervolging en valse beloftes.

Bron: MO*

Máxima, een Peruviaanse boerin, tegen Yanacocha, een internationaal mijnbouwbedrijf

Wat voorafging…

Tussen 2011 en 2014 was de familie Acuña-Chaupe verwikkeld in een complexe rechtszaak die het mijnbouwbedrijf Yanacocha had aangespannen tegen de familie wegens usurpatie (onrechtmatig bezit) van grondbezit nabij de Laguna Azul. De uitspraak op 17 december 2014 was een historische overwinning voor de familie. De beschuldigingen van het mijnbouwbedrijf Yanacocha werden verworpen, en Máxima en haar familie konden verder blijven leven op hun stuk land, waarvan het gerecht hen als rechtmatig eigenaar erkende.

In de praktijk bleek dit echter geen rust voor de familie. Het jaar dat erop volgde, werden Máxima en haar familie op alle mogelijke manieren getreiterd door mijnbouwbedrijf Yanacocha. Ze kregen doodsbedreigingen, werden constant gefilmd, hun vee werd vermoord, er werd binnen gebroken in hun huis binnen en hun nieuwe keuken werd vernield. Ondanks internationale druk op de Peruviaanse overheid om de veiligheid van Maxima en haar familie te waarborgen, blijft deze wegkijken. De Inter-Amerikaanse Commissie voor Mensenrechten (CIDH) dwong de Peruaanse staat in mei 2014 tot het nemen van voorzorgsmaatregelen voor Máxima, en de regionale overheid nam in 2015 maatregelen, maar die brachten geen verandering (Amnesty USA, 2016).

Internationale erkenning en strijd

In april 2016 nog kreeg Máxima Acuña, de vrouw in het gezin en ondertussen emblematisch figuur in deze strijd, de Goldman Environmental Prize toegekend. Deze prijs erkent grassroots milieu helden vanuit de zes verschillende continenten, en hoopt dat men hiermee anderen kan inspireren om de natuurlijke wereld te beschermen. Ook Amnesty Peru en Front Line Defenders nemen de zaak  van Máxima ter harte.

Ondertussen tekende Yanacocha beroep aan. De zaak werd doorverwezen naar het Hooggerechtshof in Lima. In geval dat een procedurefout wordt vastgesteld, moet de zaak overgedaan worden vanaf het moment van de fout. De historische overwinning en mentale rust die de Chaupe’s gegund leek, werd opnieuw aan het wankelen gebracht. Dr. Mirtha Vasquez, advocate van de familie en tevens directrice van de NGO GRUFIDES in Cajamarca, legt uit dat de strategie van het bedrijf erin bestaat de staat te gebruiken om Máxima economisch en mentaal uit te putten.

De mijn zal ons niet verslaan!

Máxima, hermana, la mina no nos gana! De spreuk waarmee mensenrechtenverdedigers, ecologische activisten en vrouwenbewegingen Máxima en haar familie moed inspreken en solidariteit uiten tegen de aanhoudende intimidaties van Yanacocha, lijkt zich te voltrekken. Gisteren, op 3 mei 2017, bepaalde het hooggerechtshof dat de het aangetekende beroep ongegrond was. Nadat de familie en hun advocaat Mirtha Vasquez in april tevergeefs naar Lima waren afgereisd voor het vonnis, kwam eindelijk het opluchtende antwoord. Eindelijk gerechtigheid. Met dit vonnis wordt de uitspraak uit 2014 bevestigd en het grondbezit van de familie erkend. Hopelijk wordt dit een precedent voor vele andere mensenrechtenverdedigers.

In een eerste reactie liet het mijnbouwbedrijf weten een dialoog te willen opstarten. Het antwoord van Máxima was kort: “ik weet niet welke dialoog het bedrijf wil gezien ze mij al die tijd nooit in vrede heeft laten leven.” Mirtha Vasquez hoopt dat het bedrijf niet langer de spot zal drijven met de rechtspraak. De zaak toont dat gerechtigheid voor de Peruaanse mensenrechtenverdedigers een strijd van lange adem is. Maar tegen hun doorzettingsvermogen blijkt zelfs mijnbouwreus Yanacocha niet opgewassen.

Mirtha Vasquez, advocate Máxima Acuña de Chaupe

“En hier blijven we verder doen, weerstand biedend, we tonen aan de wereld dat het de moeite is om zich te verzetten, dat het de moeite is om te blijven gaan voor rechtvaardigheid. … We weten dat dit niet het einde is, we weten dat deze strijd verder blijft gaan, dat de weg die we nog moeten afleggen niet gemakkelijk is, maar we zijn ook op het punt gekomen dat we overtuigd zijn van deze belangrijke gewonnen veldslag, dat de maatschappij, de autoriteit, dat dit systeem weet dat we met waarheid handelen!”

Máxima Acuña de Chaupe

“Zij zijn onze aarde aan het vernietigen om alle mineralen eruit te halen, alle goud, alles wat er in Conga is. Wat ik wil van de aarde is wat ze produceert, wat er in onze natuurlijke waterbronnen zit, in onze prachtige lagunes die we prachtig vinden. Van dat water nemen en drinken wij, en net daarom zorgen we voor deze natuur die god ons gaf” (La Plaza, 2017).

Meer info:

Een stuk van de geschiedenis Yanacocha – Máxima

Campagne Amnesty Peru

Referenties

Amnesty USA (2016) Help Protect Máxima Acuña and Her Family From Harassment and Attacks (Peru: UA 182/13)
La Plaza (2017) Máxima Acuña: “Hagan justicia, apoyen a la gente campesina”

Máxima, een Peruviaanse boerin, tegen Yanacocha, een internationaal mijnbouwbedrijf

Wat voorafging…

Tussen 2011 en 2014 was de familie Acuña-Chaupe verwikkeld in een complexe rechtszaak die het mijnbouwbedrijf Yanacocha had aangespannen tegen de familie wegens usurpatie (onrechtmatig bezit) van grondbezit nabij de Laguna Azul. De uitspraak op 17 december 2014 was een historische overwinning voor de familie. De beschuldigingen van het mijnbouwbedrijf Yanacocha werden verworpen, en Máxima en haar familie konden verder blijven leven op hun stuk land, waarvan het gerecht hen als rechtmatig eigenaar erkende.

In de praktijk bleek dit echter geen rust voor de familie. Het jaar dat erop volgde, werden Máxima en haar familie op alle mogelijke manieren getreiterd door mijnbouwbedrijf Yanacocha. Ze kregen doodsbedreigingen, werden constant gefilmd, hun vee werd vermoord, er werd binnen gebroken in hun huis binnen en hun nieuwe keuken werd vernield. Ondanks internationale druk op de Peruviaanse overheid om de veiligheid van Maxima en haar familie te waarborgen, blijft deze wegkijken. De Inter-Amerikaanse Commissie voor Mensenrechten (CIDH) dwong de Peruaanse staat in mei 2014 tot het nemen van voorzorgsmaatregelen voor Máxima, en de regionale overheid nam in 2015 maatregelen, maar die brachten geen verandering (Amnesty USA, 2016).

Internationale erkenning en strijd

In april 2016 nog kreeg Máxima Acuña, de vrouw in het gezin en ondertussen emblematisch figuur in deze strijd, de Goldman Environmental Prize toegekend. Deze prijs erkent grassroots milieu helden vanuit de zes verschillende continenten, en hoopt dat men hiermee anderen kan inspireren om de natuurlijke wereld te beschermen. Ook Amnesty Peru en Front Line Defenders nemen de zaak  van Máxima ter harte.

Ondertussen tekende Yanacocha beroep aan. De zaak werd doorverwezen naar het Hooggerechtshof in Lima. In geval dat een procedurefout wordt vastgesteld, moet de zaak overgedaan worden vanaf het moment van de fout. De historische overwinning en mentale rust die de Chaupe’s gegund leek, werd opnieuw aan het wankelen gebracht. Dr. Mirtha Vasquez, advocate van de familie en tevens directrice van de NGO GRUFIDES in Cajamarca, legt uit dat de strategie van het bedrijf erin bestaat de staat te gebruiken om Máxima economisch en mentaal uit te putten.

De mijn zal ons niet verslaan!

Máxima, hermana, la mina no nos gana! De spreuk waarmee mensenrechtenverdedigers, ecologische activisten en vrouwenbewegingen Máxima en haar familie moed inspreken en solidariteit uiten tegen de aanhoudende intimidaties van Yanacocha, lijkt zich te voltrekken. Gisteren, op 3 mei 2017, bepaalde het hooggerechtshof dat de het aangetekende beroep ongegrond was. Nadat de familie en hun advocaat Mirtha Vasquez in april tevergeefs naar Lima waren afgereisd voor het vonnis, kwam eindelijk het opluchtende antwoord. Eindelijk gerechtigheid. Met dit vonnis wordt de uitspraak uit 2014 bevestigd en het grondbezit van de familie erkend. Hopelijk wordt dit een precedent voor vele andere mensenrechtenverdedigers.

In een eerste reactie liet het mijnbouwbedrijf weten een dialoog te willen opstarten. Het antwoord van Máxima was kort: “ik weet niet welke dialoog het bedrijf wil gezien ze mij al die tijd nooit in vrede heeft laten leven.” Mirtha Vasquez hoopt dat het bedrijf niet langer de spot zal drijven met de rechtspraak. De zaak toont dat gerechtigheid voor de Peruaanse mensenrechtenverdedigers een strijd van lange adem is. Maar tegen hun doorzettingsvermogen blijkt zelfs mijnbouwreus Yanacocha niet opgewassen.

Advocate Mirtha Vasquez (links) en Máxima Acuña de Chaupe (rechts) voor het Hooggerechtshof in Lima, 3 mei 2017. Foto: Emilia Salazar Chávez.

 

Mirtha Vasquez, advocate Máxima Acuña de Chaupe

“En hier blijven we verder doen, weerstand biedend, we tonen aan de wereld dat het de moeite is om zich te verzetten, dat het de moeite is om te blijven gaan voor rechtvaardigheid. … We weten dat dit niet het einde is, we weten dat deze strijd verder blijft gaan, dat de weg die we nog moeten afleggen niet gemakkelijk is, maar we zijn ook op het punt gekomen dat we overtuigd zijn van deze belangrijke gewonnen veldslag, dat de maatschappij, de autoriteit, dat dit systeem weet dat we met waarheid handelen!”

Máxima Acuña de Chaupe

“Zij zijn onze aarde aan het vernietigen om alle mineralen eruit te halen, alle goud, alles wat er in Conga is. Wat ik wil van de aarde is wat ze produceert, wat er in onze natuurlijke waterbronnen zit, in onze prachtige lagunes die we prachtig vinden. Van dat water nemen en drinken wij, en net daarom zorgen we voor deze natuur die god ons gaf” (La Plaza, 2017).

Foto: Red Muqui

 

Meer info:

Een stuk van de geschiedenis Yanacocha – Máxima

Campagne Amnesty Peru

 

Referenties

Amnesty USA (2016) Help Protect Máxima Acuña and Her Family From Harassment and Attacks (Peru: UA 182/13)

La Plaza (2017) Máxima Acuña: “Hagan justicia, apoyen a la gente campesina”

Máxima Acuña, la heroína del medioambiente

La cajamarquina recibirá hoy el Premio Goldman, el máximo galardón mundial ambientalista por ser un símbolo de la resistencia contra el proyecto minero Conga.

Aguerrida. Así es Máxima Acuña, la mujer cajamarquina que lucha tenazmente por defender su tierra contra el proyecto Conga de la compañía Newmont Mining Corporation. Desde 2011, ella es hostigada para que abandone sus predios cercanos a la laguna Azul, espejo de agua que sería utilizado como depósito de desechos, cuando la operación minera se concrete.

Golpeada, acosada psicológicamente y llevada a la justicia por usurpación -en el 2015 fue absuelta por la Sala Penal de Apelaciones de Cajamarca-, Acuña es un símbolo de la resistenia contra los abusos de las industrias extractivas frente a los campesinos. Por esa razón, recibirá hoy en San Francisco (Estados Unidos), el Premio Ambiental Goldman 2016, el máximo galardón mundial para los héroes medioambientales.

Máxima Acuña obtiene el reconocimiento en representación de Centroamérica y Sudamérica. Ella será la sucesora de la ecologista hondureña Berta Cáceres (asesinada en marzo pasado), quien recibió el mismo premió por liderar y organizar una campaña con el pueblo Lenca, la mayor etnia indígena de Honduras, contra la construcción de la represa Agua Zarca, prevista en el río Gualcarque.

El dato

Además de Máxima Acuña, también recibirán el Premio Goldman activistas de Camboya, Tanzania, Eslovaquia, Puerto Rico, Perú y Estados Unidos.

La ceremonia se puede ver aquí: https://www.youtube.com/watch?v=HALHoW63Jkg.

Fuente: Diario La Republica

Milieuactivisten vallen als vliegen

Het eindejaar bracht weinig goed nieuws in Celendín, Peru. Op 28 december werd één van de voornaamste leiders van het verzet tegen Chadin II – een hydro-elektrisch project op de rivier Marañon – doodgeschoten. Weer een milieuactivist die het met zijn leven moet bekopen, het was een zwart jaar voor Peru.

Heel wat mensen kwamen samen aan de strafrechtbank in Cajamarca, om ‘justicia’ te vragen, verontwaardigd over de lichte straf voor de moordenaar van Rojas.

Emma Timmerman

Maandag had ik mijn eerste werkdag op GRUFIDES, na een collectieve kerstvakantie. De vakantie had mij onverwacht veel deugd gedaan, waarbij er heel wat stress en bezorgdheid van mijn schouders viel. Het werk dat we hier doen is op zijn minst zorgwekkend te noemen, realiseerde ik me, tijdens dagen ver van internet, nieuws of telefoonverbinding.

Maandag kwam meteen met een dreun. De vrouw van Hitler Ananias Rojas Gonzales was de hele dag op kantoor, samen met haar zus en één van haar jonge kinderen, die vaderloos achterblijft. Wenend zaten ze op het bureau van Mirtha Vasquez (advocate en coördinatrice van GRUFIDES), met de vraag of zij de zaak op zich wou nemen, of zij voor ‘justicia’ – rechtvaardigheid kon zorgen. Er werd veel gepraat, interviews werden afgenomen en het verdriet hing als een nevel in het hele gebouw.

De moord op Rojas

Hitler Rojas werd op 28 december vermoord (de naam Hitler deed mij verbaasd fronsen en later tot het besef komen dat elk continent zijn zwarte geschiedenis heeft en de meeste Europeanen allicht ook niet het fijne weten van Latijns-Amerikaanse dictators. Bon, het blijft bizar en bij het opvolgen van het nieuws rond deze zaak, suggereert Facebook mij ook ander materiaal – van Nazi Hitler uiteraard. In ieder geval is het nu ook niet het moment om mijn eurocentrische lange neus uit te steken om uit te zoeken waarom zijn ouders precies die naam uitkozen).

Hitler Rojas werd doodgeschoten, doorzeefd door 8 kogels. Hij liet onmiddellijk het leven.

Rojas, 35 jaar, was de lokale leider en voortrekker van het verzet tegen Chadin II, een waterkrachtcentrale die het Braziliaans bedrijf Odebrecht plant te bouwen op de Marañon rivier, ondanks aanhoudend protest van de lokale bevolking.

Rojas was als president van de ‘Rondas Campesinas’ en als vice-president van het ‘Frente de Defensa’ een gekend publiek figuur. Iemand die gedreven was, zijn kritieken tegen Chadin nooit onder stoelen of banken stak. Hij was fel tegen dit project gekant, dat verregaande gevolgen zou meebrengen voor de gemeenschappen die leven van de vruchtbare rivier, die wonen in een vallei die gekend staat voor zijn landbouwproducten, die tot ver in de provincies geëxporteerd worden. Hij was verdediger van het ‘recht op inspraak’; zodat lokale dorpsbewoners en grondbezitters kunnen meebeslissen over de toekomst van hun land, en niet enkel de multinationals. Het project Chadin heeft géén goedkeuring van de lokale bevolking gekregen en daar bleef hij op hameren. Hij was bereid was om te blijven vechten voor het behoud van de Marañon – vrij van waterkrachtcentrales, getuigt zijn vrouw Amalia Rojas Micha, tegen elke prijs. Zijn verzet heeft hij met zijn leven moeten bekopen.

Er is geen ‘justicia’ in dit land

Een paar dagen na de moord viel het verdikt voor de moordenaar, 6 jaar. Woensdag kwamen heel wat mensen samen aan de strafrechtbank in Cajamarca om ‘justicia’ te vragen, verontwaardigd over de lichte straf. Deze is zo licht omdat de dader zich beroept op zelfverdediging. Nogal eigenaardig wanneer de autopsie wijst op 8 kogels in het lichaam van Rojas, terwijl de dader geen verwondingen opliep. Vreemder nog is dat er getuigen waren bij deze moordzaak. Deze bevestigen dat er meerdere mannen betrokken waren, die afrekenden met Rojas terwijl hij alleen zijn vee aan het hoeden was in de vallei. De getuigen werden echter niet verhoord. Alles wijst op moord met voorbedachte rade. Toch krijgt de dader slechts zes jaar, waarvan hij er effectief een tweetal van zal moeten zitten, de rest is voorwaardelijk.

Proteststemmen worden uit de weg geruimd

Alejandro Rodríguez García, de dader, is uitgesproken pro-Chadin. En om het plaatje nog duidelijker te maken dat het hier gaat om een afrekening: de dag voor zijn moord werd Rojas verkozen tot burgemeester van Yagén. Hij wees niet alleen de dorpsbewoners op hun rechten en riep op tot verzet, zijn eigendom bevond zich ook nét daar waar de muur van de waterkrachtcentrale zou komen. Het moment dat Rojas ook nog eens politieke macht kreeg, maakte hem te ‘bedreigend’ voor de plannen van Odebrecht. De manier om de krachtige proteststem van Rojas teniet te doen… hem elimineren.

Justitie favoriseert en criminaliseert

‘Er heerst een klimaat waarbij verdedigers van het milieu het subject worden van aanklachten, arrestaties en vervolgingen’, zegt Mirtha Vasquez. ‘Mensen worden aangeklaagd voor het manifesteren, voor het stellen van kritische vragen aan autoriteiten, waarvoor ze celstraffen riskeren tot 35 jaar. Er heerst een criminalisering van protest en vooral tegen mensen die oppositie voeren tegen het economisch model dat gebaseerd is op extractivisme’. In Cajamarca zijn meer dan 303 mensen aangeklaagd voor dergelijke ‘misdrijven’, gelinkt aan sociaal protest. De laatste jaren zijn al heel wat milieuleiders vermoord.

De dag voor de moord op Rojas, komt er een andere uitspraak die ophef maakte. Silvana Buscaglia, een jonge vrouw, krijgt zes jaar en acht maanden effectief, omwille van het duwen van een agent en het wegslaan van zijn helm. Zes jaar en acht maanden in de cel, omwille van misschien wel begrijpelijke verkeersirritatie.

De dader van de moord op Rojas zal er twee zitten. ‘Een leven is niets waard’, aldus Mirtha.