Kunst en Eenheid in Cajamarca

“Wat als we zouden zingen?”, vraagt ze terwijl ze een papiertje met wat gekrabbelde songteksten uit haar zak haalt. Ze is een van de Defensoras de la Vida y la Pacha Mama uit Cajamarca. We zitten midden in onze laatste workshop over burgerjournalistiek en mensenrechten en we kletsen wat terwijl de lunch wordt opgediend. “Wat als we zouden zingen?”

En we zingen. Niet alleen om de wachttijd te doden, maar om onze boodschap over te brengen, om dichterbij elkaar te komen. Snel komen de deelnemers van de workshop bijeen, ze bekijken samen de teksten, en ze zingen. Over de prachtige meren van Cajamarca, over de mijnbouwprojecten die ze verwoesten, over hun verzet, hun strijd en het nooit opgeven.

Mijn moeder en ik schreven dit lied toen we protesteerden tegen Conga”, vertelt de vrouw, “we zongen het in de straten, we zongen het overal. En het is nog steeds accuraat.

Mensenrechten

Het lied werd de rode draad tijdens de rest van onze workshop. We waren samengekomen in een trainingssessie georganiseerd door onze partnerorganisatie Grufides in Cajamarca, Peru, samen met Chaikuni in Iquitos, als onderdeel van een project gefinancierd door de provincie Oost-Vlaanderen. Het project richt zich op de empowerment van rurale en inheemse vrouwen voor de verdediging van fundamentele en collectieve rechten in socio-ecologische conflicten in deze beide regio’s.

Een groot en belangrijk onderdeel van dit project bestaat uit het organiseren van trainingssessies over twee hoofdthema’s: mensenrechten en burgerjournalistiek.

De eerste sessie informeert over mensenrechten met het idee dat “je je rechten niet kunt verdedigen als je ze niet kent”. Daarom werken we sinds anderhalf jaar met mensen, vooral vrouwen, uit verschillende gemeenschappen in Cajamarca rond verschillende thema’s: mensenrechten, milieurechten, geweld tegen vrouwen, interculturele gezondheid enzovoort.

Samenkomen om te praten over ervaringen in verschillende gemeenschappen is van groot belang. Het helpt om te weten dat mensen in andere regio’s met soortgelijke problemen kampen, om de uitkomst van soortgelijke strijd te horen en om te weten dat andere gemeenschappen je steunen in deze strijd om je rechten te verdedigen.

Burgerjournalistiek

Het tweede onderwerp waar we tijdens deze trainingssessies aan werken is burgerjournalistiek. Hoe kunnen deze gemeenschappen ervoor zorgen dat de rest van de wereld weet wat ze doormaken? Hoe kunnen ze ervoor zorgen dat iedereen op de hoogte is van de zaken waarvoor ze strijden?

Journalistiek en communicatiemiddelen zijn belangrijke instrumenten om de schending van collectieve en fundamentele rechten in deze gemeenschappen aan te pakken. De dag van vandaag is journalistiek één van de krachtigste middelen om iemands’ rechten te verdedigen.

Daarom richten we ons tijdens deze sessies op het maken van video’s, foto’s, het schrijven van notities, het maken van radioprogramma’s en radiospots. We leren over storytelling, hoe we sociale media en hashtags kunnen gebruiken en belangrijker nog: we doen dit samen.

Onze focus tijdens de laatste paar sessies was om te werken aan een regionale en nationale campagne tussen de verschillende gemeenschappen die betrokken zijn bij dit project. De deelnemers bedachten zelf doelen voor deze campagne, met hun doelgroep in het achterhoofd, en tijdens deze laatste sessie bedachten ze ook hun strategie.

Kunst als strategie

De deelnemers besloten zich voor deze eerste campagne te concentreren op drie specifieke gevallen en kwamen met vier verschillende strategieën om hun publiek te bereiken: een video, waarin we een “voor” en “na” met betrekking tot de mijnbouwprojecten in hun regio konden laten zien, een studie over de waterkwaliteit, een sleutelfiguur die hun verhaal vanuit hun eigen perspectief kan vertellen en niet te vergeten: kunst.

We kunnen schilderen. We kunnen muurschilderingen maken in heel Cajamarca, in heel Peru. We kunnen zingen, we kunnen meer liedjes schrijven, zoals het liedje dat we net zongen. We kunnen poëzie gebruiken. We kunnen theater maken. We zijn allemaal creatief, we hebben allemaal capaciteiten. En we kunnen kunst gebruiken als onze strategie.

De ideeën over hoe we kunst in onze campagne konden gebruiken, bleven stromen. “Toen Máxima Acuña in de internationale pers haar verhaal moest vertellen, deed ze dat niet. Ze zong het. En dat was zoveel krachtiger, het bracht zoveel emoties over. Ik krijg nog steeds kippenvel als ik eraan denk,” zei iemand, “wij kunnen dit ook doen. Onze verhalen zijn ook krachtig. Ze hoeven alleen maar gehoord te worden.”

Om deze sessie af te sluiten, vroegen we de deelnemers wat ze hadden geleerd. “Dat we samen sterker staan”, zei iemand. “Dat we onze kunst kunnen gebruiken om de wereld onze realiteit te laten zien”, voegde iemand eraan toe. Kunst en eenheid. Dat is wat we vandaag hebben geleerd. Kunst en eenheid. We zullen samen opstaan en zingen. En onze stemmen zullen gehoord worden.