Carolina is een milieuverdediger uit Falan, Colombia. Ze vecht voor het recht om nee te zeggen tegen extractivisme en ja tegen een sterke en veerkrachtige gemeenschap. Samen met Don Wilder toert ze deze maart door België tijdens de Right to Say No Tour. Neem deel aan de evenementen om te horen over de ervaringen van deze milieuverdedigers, hoe onze “groene” transitie hun leven beïnvloedt en hoe degrowth hun strijd zou kunnen helpen.
Mijn naam is Carolina Monje en ik ben een landverdediger. Voor mij is deze plek niet alleen een geografische ruimte, maar ook een thuis die onze geschiedenis, cultuur en tradities omvat. Ik verdedig ons grondgebied omdat ik geloof in het het behoud van onze identiteit en de erfenis van onze voorouders. Mijn rol in het verdedigen van het grondgebied is veelzijdig. Ik werk niet alleen aan de bescherming van ons algemeen welzijn en voor duurzaamheid, maar ik kom ook op voor de rechten van onze gemeenschappen. Als activist neem ik de verantwoordelijkheid op me om de stem te zijn van degenen die niet gehoord worden en vecht ik voor het recht om “ja” te zeggen tegen een toekomst die onze behoeften en waarden respecteert.
Het recht om “ja” te zeggen betekent empowerment voor onze gemeenschap.
Ik wil niet alleen behouden wat we hebben, maar er ook voor zorgen dat we de mogelijkheid krijgen om over ons eigen lot te beslissen. Ik geloof in zelfbeschikking en het belang om de hoofdrolspelers van onze eigen geschiedenis te zijn. Samenwerking met activisten van internationale organisaties is cruciaal in onze strijd. Hun steun kan bijdragen aan middelen, zichtbaarheid en diplomatieke druk om onze positie te versterken. Samen kunnen we allianties bouwen die de gemeenschappelijke uitdagingen waar we voor staan aanpakken.
Als ik naar de toekomst van ons land kijk, zie ik uitdagingen, maar ook mogelijkheden voor positieve verandering. Ik geloof in het vermogen van de gemeenschap en van activisten en voorvechters om zinvolle veranderingen teweeg te brengen. Met de voortdurende steun van internationale organisaties en wereldwijde bewustwording zie ik een toekomst voor me waarin ons grondgebied/land tot bloei komt en zijn culturele en natuurlijke rijkdom voor toekomstige generaties wordt beschermd.
Afgelopen vrijdag vond de 14e Marcha Carnaval plaats in Ibagué. Het was een feest, maar tegelijkertijd een manifestatie voor de verdediging van het leven, het water en andere natuurlijke rijkdommen. Onze partnerorganisatie ‘Comité Ambiental en Defensa de la Vida’ mobiliseert samen met andere milieucollectieven jaar na jaar tienduizenden mensen om hun vreedzame verzet tegen de vernietiging en vervuiling van hun leefgebied te tonen.
De milieumarsen in Ibagué staan bekend als de grootste in Colombia. Het begon in 2007, toen bekend werd dat in Cajamarca de grootste goudmijn van de provincie geopend zou worden: de La Colosa mijn, een project van multinational AngloGold. Dankzij het sterke verzet van de lokale bevolking werd het mijnbouwproject gelukkig afgeblazen. Maar dezelfde multinational gaat door met het uitvoeren van andere extractieprojecten in de regio, vaak vermomd onder andere bedrijfsnamen vanwege hun slechte reputatie. Dat is de reden waarom overal in de mars ‘Quita la mascara’ of ‘Verwijder het masker’ te zien was, de slogan van de onlangs gelanceerde campagne ‘AngloGold Nos Toca’ (AngloGold raakt ons).
De campagne werd deze maand gelanceerd door het netwerk van personen getroffen door AngloGold (la Red de Personas Afectadas por AngloGold) om het onethische en gewelddadige gedrag van de multinational aan de kaak te stellen en te ontmaskeren en om te eisen dat ze het Colombiaanse grondgebied verlaten. In een webserie met de naam ‘Historias Quebradas’ onthullen ze de wanpraktijken en geheimdoenerij van AngloGold in Colombia. Met ‘Fuera AngloGold’ of ‘Weg met AngloGold’ maakten de manifestanten afgelopen vrijdag regelmatig duidelijk dat het bedrijf niet langer welkom is op hun grondgebied.
Met muziek, kunst, parades en kostuums toonden studenten, vakbonden, collectieven en allerlei politieke en sociale organisaties uit de hele regio Tolima hun verzet tegen mijnbouw en fracking in hun regio. Ze manifesteerden en vochten voor hun recht om ‘nee’ te zeggen tegen destructieve projecten en verenigden iedereen die gelooft dat water belangrijker is dan goud.
Deze maandag gaat in Brussel de Europese Grondstoffen Week van start. Deze top, georganiseerd door het directoraat-generaal voor de Interne Markt van de Europese Commissie, staat in het teken van 1 fundamentele vraag: hoe kunnen we er voor zorgen dat er in de Europese Unie genoeg grondstoffen zijn voor aan onze welvaart en welzijn te voldoen?
Grondstoffen liggen aan de basis van onze gemeenschap en economie. Graan is een grondstof, die we gebruiken om brood te bakken en de bevolking te voeden. Koper is een metaal dat we mijnen, om er vervolgens elektriciteitskabels van te maken die huishoudens van stroom voorzien. Hetzelfde geldt voor eender welk product je ooit gekocht hebt in je leven: een belegd broodje, een pot choco, een telefoon, laptop, koelkast, auto of een bakfiets.
Sinds begin September telt ons team twee nieuwe leden! Maak kennis met ESC vrijwilligers Magdalena en Estefanía:
Estefanía
Ik ben Estefanía uit Spanje. De komende 12 maanden ga ik aan de slag op het communicatie- en campagnegebied van CATAPA. Ik heb journalistiek en digitale communicatie gestudeerd. Mijn carrière was gericht op de sociale sector: de afgelopen jaren werkte ik bij een ngo om de rechten van migranten en vluchtelingen te verdedigen en ook op het gebied van samenwerking en vrijwilligerswerk aan de Miguel Hernandez-universiteit.
De mogelijkheid om deel uit te maken van CATAPA is een stimulans om mijn carrière dicht bij mijn waarden te ontwikkelen. Door deel uit te maken van dit project krijg ik ook de kans om samen te werken met professionals van wie ik veel kan leren.
Over mij, ik doe graag aan CrossFit, wandelen en relaxed naar The Office kijken. Ik hou ook erg van muziek en dans, dus reken op mij als er een feestje is.
Magdalena
Hallo iedereen! Ik ben Magdalena en ik ben de nieuwe bewegings- en campagnevoerende ESC-vrijwilliger! Ik ben super enthousiast om me bij Catapa aan te sluiten en jullie allemaal te leren kennen!
Een paar dingen over mij: ik ben opgegroeid in een vallei in Oostenrijk, voordat ik naar Wenen verhuisde. Hier was ik actief in de klimaatrechtvaardigheidsbeweging en studeerde ik milieuwetenschappen en beheer van bioressources. De afgelopen jaren heb ik in Nederland gewoond om een master in Development and Rural Innovation te doen. Ik ben geïnteresseerd in alles wat te maken heeft met klimaatrechtvaardigheid, intersectioneel milieubewustzijn, eerlijke duurzaamheidstransities, gemeenschapsvaluta’s, degrowth en – natuurlijk – mijnbouw! In mijn vrije tijd houd ik van wandelen, boulderen, breien en lezen.
Ik kijk er nu al naar uit om je te ontmoeten in de volgende Catapa meetings!
ESC staat voor European Solidarity Corps, een Europees uitwisselingsprogramma dat jongeren een vrijwilligerservaring in het buitenland biedt.
“Quito sin mineria” werd in maart 2022 gelanceerd door een groep organisaties, collectieven en mensen uit de gemeenschappen in het noordwesten van Quito die het Metropolitan District van Quito (MDQ) willen verdedigen tegen mijnbouw. Met de campagne willen ze genoeg handtekeningen verzamelen (en laten valideren door de overheid) om de inwoners van het noordwesten van Quito zelf te laten beslissen of ze al dan niet akkoord gaan met mijnbouw in het biosfeerreservaat Chocó Andino in Ecuador. Hoewel raadpleging van het publiek een grondwettelijk recht is in het land, is de campagne een grote onderneming, vooral gezien Ecuadors favoriete mijnbouwklimaat en de voortdurende schendingen tegen milieu- en mensenrechtenactivisten.
De Chocó Andino: een van de meest biodiverse plaatsen ter wereld
¹Wat is de Chocó Andino en waarom is het zo belangrijk om te beschermen? De Chocó Andino ligt in het noorden van Ecuador, in de provincie Pichincha, ten noordwesten van de hoofdstad Quito. Het is een van de laatst overgebleven bossen in Quito, in 2018 [1] door UNESCO aangewezen als biosfeerreservaat. Biosfeerreservaten zijn locaties waar beschermde kerngebieden worden gecombineerd met zones waar duurzame ontwikkeling wordt gestimuleerd. Deze sites zijn geweldige ruimtes voor ‘het begrijpen en beheren van veranderingen en interacties tussen sociale en ecologische systemen, inclusief conflictpreventie en beheer van biodiversiteit’[2].
Foto van de door mijnbouw bedreigde regio. Krediet: Antonella Calle Avilés
De regio Chocó Andino is door de UNESCO aangewezen omdat het een zeer bijzonder gebied is, dat het vochtige laagland van de Chocó – Darien (dat zich uitstrekt van Panama tot het westen van Ecuador) en het noordelijke Andesgebergte omvat[3]. Met een oppervlakte van 286.805 hectare vertegenwoordigt de Chocó Andino 83 % van het hoofdstedelijk district Quito en vormt het de longen van de Ecuadoriaanse hoofdstad en de omliggende gebieden. De bossen verwijderen jaarlijks minstens 266.000 ton koolstof uit de atmosfeer, wat bijdraagt tot de vermindering van de opwarming van de aarde[4].
Het is een gebied van mondiaal belang voor zijn biodiversiteit, die negen beschermde bossen, vier gebieden voor behoud en duurzaam gebruik, de ecologische corridor voor de Andesbeer[5] en meer dan 35 natuurreservaten omvat. Er leven naar schatting 150 soorten zoogdieren (waarvan 21% met uitsterven bedreigd is), 90 soorten reptielen (waarvan 57% met uitsterven bedreigd is), 120 soorten amfibieën (waarvan 51% in de toekomst zou kunnen uitsterven), 640 soorten vogels (waarvan 20% eveneens met uitsterven bedreigd is) en meer dan 3.000 soorten planten (die 12% van alle planten in Ecuador vertegenwoordigen, waarvan meer dan 80% zou kunnen verdwijnen)[6].
Foto van de door mijnbouw bedreigde regio. Krediet: Antonella Calle Avilés
De regio telt meer dan 21.000 inwoners en omvat de parochies Calacalí, Nono, Nanegal, Nanegalito, Gualea en Pacto, die samen de Mancomunidad del Chocó Andino vormen, alsmede de kantons San Miguel de los Bancos en Pedro Vicente Maldonado[7]. Chocó Andino omvat ook zeer belangrijk cultureel erfgoed, vooral van de inheemse Yumbo-, KituKara- en Inca-volkeren. In het gebied zijn minstens 528 archeologische sites gevonden[8].
De Chocó Andino bedreigd
Ondanks de unieke kenmerken van het gebied en het vitale belang ervan, wordt het gebied bedreigd. Momenteel zijn er 12 mijnbouwconcessies voor metaalwinning verleend, die 17 863 hectare beslaan, en zijn er nog 6 concessies in behandeling, die 9 899 hectare omvatten binnen het biosfeerreservaat van de Chocó Andino[9]. De ontwikkeling van mijnbouwactiviteiten in gevoelige gebieden als de Chocó Andino kan zeer ernstige sociale en milieueffecten hebben die de biodiversiteit en het gebied permanent kunnen aantasten[10].
Dit is reeds gebleken in gebieden van vergelijkbare ecologische betekenis in Ecuador, bijvoorbeeld in de Cordillera del Condor (gelegen in de provincie Zamora Chinchipe). In 2012 ondertekende de Ecuadoraanse staat een contract voor grootschalige mijnbouw met EcuaCorriente SA, dat de exploratie en ontginning van koper mogelijk maakte in een van Ecuador’s andere megadiverse en kwetsbare ecosystemen[11]. Milieuorganisaties en critici hebben jarenlang hun bezorgdheid geuit over de talrijke sociale en milieugevolgen van het mijnbouwproject Condor Mirador[12]. Sinds 2014 zijn meer dan 30 families van hun land verdreven en de dreiging van uitzetting achtervolgt families tot op de dag van vandaag[13]. Belangrijke milieuproblemen zijn de verwerking van residuen, watervervuiling en ontbossing van de biodiverse berggebieden van de Cordillera del Condor[14]. Een studie van Dr. Steven H. Emerman bracht bijvoorbeeld de milieurisico’s van een van de tailings dammen aan het licht[15]. De helling en de hoogte van de dam (met zijn 260 meter de hoogste ter wereld) zullen volgens hem onvermijdelijk leiden tot een ecologische en sociale ramp, aangezien de dam niet bestand is tegen aardbevingen of overstromingen, die in deze regio van Ecuador vaak voorkomen[16].
In de Chocó Andino bestaan echter, net als in andere regio’s in Ecuador, verschillende economische alternatieven die de noodzaak van mijnbouw zouden kunnen vervangen. Het Chocó Andino-gebied staat bekend om zijn biologische landbouw: in de Chocó Andino worden meer dan 450 biologische producten geproduceerd, waarvan er verschillende naar het buitenland worden geëxporteerd: koffie, chocolade, melk, fruit en panela[17]. Een andere bron van inkomsten en levensonderhoud is het agro-ecologisch toerisme, met 72 toeristische attracties in het gebied. Vijfentwintig daarvan zijn culturele attracties en 47 zijn natuurgebieden[18].
Foto: Mobilisatie voor het referendum. Krediet: Antonella Calle Avilés
Naar een Consulta Popular in Quito
De campagne “Quito sin mineria” verzet zich tegen mijnbouwprojecten in het hoofdstedelijk district Quito en de regio Chocó Andino. Maar eerst en vooral willen de initiatiefnemers van de campagne dat de bevolking van het noordwesten van Quito zelf, via een openbare referendum, kan beslissen of zij al dan niet akkoord gaat met mijnbouw in de regio.
De “consulta popular” of het referendum is een van de mechanismen waarin de Ecuadoraanse grondwet voorziet (artikel 104) om zowel het recht op inspraak in zaken van openbaar belang als het recht om geraadpleegd te worden te waarborgen. Dit kan zowel door burgers als door de president en de gedecentraliseerde autonome regeringen worden aangevraagd en het resultaat ervan is “verplicht en onmiddellijk uitvoerbaar”[19].
De organisaties, collectieven en mensen achter de campagne Quito Sin Minería vinden het belangrijk om hun stem te laten horen in kwesties die hun leven en hun toekomst beïnvloeden. Volgens Acción Ecológia, de belangrijkste milieuorganisatie van Ecuador, “is de rol van de staat er een van medeplichtigheid en nalatigheid bij de vernietiging van alternatieve leefsystemen voor de ontwikkeling van de mijnbouw”[20]. De campagne ziet een referendum dan ook als “de enige effectieve procedure die zij nog hebben om te proberen de mijnbouw op hun grondgebied te stoppen”[21], aangezien zij de vernietiging van een van de meest biodiverse gebieden van het land niet zullen toestaan[22].
De alliantie “Quito Sin Mineria” heeft op 12 januari 2022 vier vragen ter goedkeuring aan het Grondwettelijk Hof voorgelegd. Het Grondwettelijke Hof heeft de vragen op 4 mei 2022 goedgekeurd. De vragen in het referendum zijn de volgende:
“Stemt u in met het verbod op grootschalige metaalwinning binnen het Metropolitaan Subsysteem van Natuurlijke Beschermde Gebieden van het Metropolitaan District Quito; en, binnen het Gebied van Ecologisch, Cultureel en Duurzaam Productief Belang, gevormd door het grondgebied van de parochies Nono, Calacalí, Nanegal, Nanegalito, Gualea en Pacto, die samen het Gemenebest van de Andes Chocó vormen?”. Deze vraag wordt nog drie keer herhaald voor de niveaus van ambachtelijke, kleinschalige en middelgrote metaalwinning.
Collectie van handtekeningen in uitvoering
Foto: Het verzamelen van handtekeningen voor het referendum. Krediet: Antonella Calle Avilés
De inwoners van de zes gemeenschappen zijn nu begonnen met het verzamelen van handtekeningen in het hele grootstedelijke district Quito. Er is tien procent van de kieslijst (2 miljoen kiezers) nodig en dat betekent dat ze ongeveer 200.000 handtekeningen moeten verzamelen. “Maar omdat er altijd handtekeningen zullen worden geweigerd, om welke reden dan ook, is het doel om er ongeveer 400.000 te verzamelen”, zegt Ivonne Ramos van Acción Ecológica[24].
Het verzamelen van handtekeningen is echter een enorme onderneming. Bij verschillende gelegenheden is al gemeld dat gemeenteambtenaren het inzamelen van handtekeningen in de openbare ruimte verhinderen. De gemeenteambtenaren stonden hen niet toe de inzamelplaatsen in te richten en hebben hen zelfs uit de openbare ruimte gezet. Dit alles terwijl degenen die de handtekeningen verzamelen slechts hun (grondwettelijke) recht uitoefenen om openbare referendum te vragen[25].
Beperkingen van de Consulta Popular
Zoals hierboven vermeld, zijn in het biosfeerreservaat Chocó Andino reeds 12 concessies voor metaalwinning verleend en zijn er nog 6 in behandeling[26]. De consulta popular zal deze concessies niet kunnen tegenhouden. Indien de inwoners van het hoofdstedelijk district Quito echter voor het mijnbouwverbod in Quito stemmen, zou dit ten minste toekomstige concessies tegenhouden.
De campagne “Quito sin minería” in de context
Vanaf het begin van zijn presidentschap was het duidelijk dat het economisch beleid van de regering van president Guillermo Lasso gebaseerd zou zijn op extractivisme. Het doel van zijn beleid is de export van mijnbouw te vergroten en Ecuador aantrekkelijker te maken voor buitenlandse investeerders. “Het economisch beleid van Ecuadors regering, gebaseerd op de verdieping van een neoliberaal, privatiserend, open-minded, extractivistisch model, dat enorme privileges verleent aan grote bedrijven via vrijhandelsovereenkomsten en verdragen ter bescherming van investeringen, kan alleen worden bereikt door geweld tegen gemeenschappen, volkeren en de natuur“, schrijft Acción Ecológica[27].
Foto: Quito Sin Minería (Pacto)
President Lasso gelooft sterk in mijnbouw als een van de belangrijkste activiteiten voor de economie van Ecuador en benadrukt dat “Ecuador de banen die door duurzame mijnbouw worden gegenereerd en de economische middelen voor programma’s zoals dat tegen chronische ondervoeding van kinderen (CCD) of solidariteitsobligaties voor degenen die ze het meest nodig hebben, fundamenteel nodig heeft“[28].
Het idee dat mijnbouw gemeenschappen uit de armoede zal halen en banen zal scheppen is echter een mythe. De grootschalige mijnbouw vertegenwoordigt slechts 1,65% van het bruto binnenlands product en biedt werk aan slechts 0,12% van de economisch actieve bevolking, terwijl zij tienduizenden banen in de landbouw of het toerisme vernietigt; De mijnbouwsector betaalt nauwelijks belastingen, maar richt ernstige schade aan in gemeenschapsgebieden[29]. Uit officiële cijfers blijkt dat de totale inkomsten uit alle mijnbouwprojecten niet meer dan 0,8% van het geld dat de staat binnenkomt, zouden bedragen. Anderzijds is het geld dat de mijnbouw oplevert zeer volatiel omdat het afhankelijk is van de internationale prijzen. Bovendien concentreert de mijnbouw de rijkdom in de handen van enkelen[30].
Mijnbouw levert wel banen op, maar heel weinig en van zeer slechte kwaliteit. In 2019 zei de toenmalige minister van energie dat de megamijnbouw 32 duizend banen zal opleveren, dit is geen groot aantal. Toerisme levert bijvoorbeeld 12 keer meer banen op. Voor de bouwfase van de mijn genereert de mijnbouw banen van slechte kwaliteit, tijdelijk, lange werktijden en minimale betalingen, zonder rekening te houden met de effecten die de mijn genereert op de gezondheid van de werknemers[31].
De Ecuadoraanse regering beweert ook alleen “duurzame mijnbouw” te steunen, d.w.z. mijnbouw die milieuvriendelijk en economisch gunstig is voor het land. Er bestaat echter niet zoiets als “verantwoorde” of “duurzame” mijnbouw omdat de veroorzaakte vervuiling onvermijdelijk is. Zelfs met het gebruik van de meest geavanceerde technologie is vervuiling nog steeds een van de grootste problemen in de mijnbouw[32].
Criminalisering van milieuactivisten
In Ecuador worden dagelijks mensenrechten, collectieve rechten en natuurrechten geschonden. Dagelijks gaan mijnbouwbedrijven door met het verwoesten van natuurgebieden, het vervuilen van rivieren, het beroven van gemeenschappen van hun bestaansbronnen en hun voorouderlijk grondgebied[33]. Mensenrechtenactivisten die zich inzetten voor de bescherming van het milieu worden steeds vaker het doelwit en hebben bescherming nodig. Begin dit jaar verleende de Nationale Vergadering van Ecuador amnestie aan meer dan 260 milieu-, sociale, inheemse en mensenrechtenleiders in het land. Hoewel dit besluit door mensenrechtenorganisaties werd toegejuicht, zou het verlenen van amnestie niet nodig zijn geweest als de staat zijn verplichtingen was nagekomen om de rechten van zijn burgers en het werk van mensenrechten-, collectieve en natuur, en milieu-activistente beschermen en te waarborgen. Bovendien hekelen de activisten dat de criminalisering desondanks voortduurt[34]. Sinds het besluit van de Nationale Vergadering zijn er meer dan 100 nieuwe criminaliseringen geweest van activisten in de gebieden waar extractieve activiteiten (zoals mijnbouw) plaatsvinden. Dit is ook het geval in de regio Chocó Andino, waar degenen die opkomen voor de rechten van de natuur en hun gemeenschappen nog steeds geïntimideerd, bedreigd, lastiggevallen en vervolgd worden. Reeds 32 verdedigers zijn gecriminaliseerd.
De campagne Quito sin Mineria: hoe nu verder?
Zodra de periode voor het verzamelen van handtekeningen voorbij is, moet de Nationale Kiesraad (CNE) de handtekeningen valideren. Als de drempel wordt gehaald, moet de instantie een datum voor het referendum vaststellen en de middelen voor de stemdag garanderen[35]. De handtekeningen zijn nodig om deze consulta populaire op te nemen in de tussentijdse verkiezingen in 2023. Zo kunnen de inwoners hopelijk hun recht op openbare raadpleging uitoefenen en het hoofdstedelijk district Quito en de Chocó Andino definitief vrijwaren van mijnbouw.
U kunt de campagne steunen door hun netwerken te volgen en hun inhoud te delen om hun strijd meer zichtbaarheid te geven:
Wat een vruchtbaar begin van ons (e)wasteful installatie ontwerptraject!
Met een visionair team van vrijwilligers hebben we gebrainstormd, gereflecteerd en onze gedachten gedeeld. We verplaatsen ons in de hoofden van goede en slechte ontwerpers, economen, consumenten en politici. We verzonnen sprookjes over geplande veroudering (bijna net zo lachwekkend als de realiteit!). Met de hulp van Gust, die het project leidt, onderzochten we hoe stofzuigers en andere elektronica ontworpen zijn om kapot te gaan. Eén stuk plastic dat breekt is genoeg om een stofzuiger volledig onbruikbaar te maken – wie heeft dit ontworpen?! We droomden over machines die geplande veroudering representeren.
De waanzinnige ideeën bleven maar komen. Het was niet altijd gemakkelijk om een beslissing te nemen, om het beste van de vele wilde ideeën te kiezen, of om onze oncontroleerbare verbeelding om te zetten in concretere plannen. Maar het is ons gelukt. We hebben een plan. Dit is het plan:
We zullen een machine maken die de (doelbewuste) korte levensduur van elektronica en de destructieve impact van het economisch take-make-waste model op onze planeet blootlegt. Visueel zal het duidelijk zijn dat de machine de aarde langzaam uitput, terwijl een lopende band met kapotte elektronica zorgt voor een groeiende berg van e-waste. Het is de bedoeling dat de installatie interactief is. Zo kunnen voorbijgangers bijvoorbeeld zorgen voor vertraagde of versnelde veroudering van elektronica.
Nu is het tijd voor actie! In het 2e deel van het traject gaan we de installatie bouwen van e-waste. Klaar om je handen vuil te maken? 🔧 In augustus komen we twee dagen samen in het hoofdkwartier van Nerdlab om de installatie te maken. Nog niet eerder meegedaan maar wel zin om mee te doen? Vul deze doodle in om de data te kiezen en stuur een email met je contactgegevens naar connor.cashell[a]catapa.be.
Na Mechelen ondertekende stad Gent vorige week als tweede stad ons CTRL-ALT-DEL-charter! Daarmee steunt de stad onze campagne voor sterkere regelgeving rond circulaire elektronica. Voor deze plechtige gebeurtenis kwamen Catapistas samen met schepen voor internationale solidariteit en aankoopbeleid Hafsa El-Bazioui, schepen voor milieu en circulaire economie Tine Heyse en Conny Van Achte van District09, de ICT-partner van Stad Gent.
Met de ondertekening verbindt stad Gent zich ertoe om zelf het goede voorbeeld te geven op vlak van circulaire ICT. Enerzijds door de lokale herstel- en maakeconomie te blijven ondersteunen. Anderzijds door duurzame elektronica aan te kopen én deze toestellen op een circulaire manier te gebruiken. Hierrond onderneemt de stad reeds enorme stappen. Onder andere door zich aan te sluiten bij Electronics Watch. District 09 was niets voor niets de winnaar van CATAPA’s Fair ICT Awards in 2021. De ondertekening van ons charter was dus een logische stap!
In ons vorig blogartikel kon je lezen waarom mijnbouw nooit ‘groen’ zal zijn of op een ‘verantwoorde’ manier kan worden uitgevoerd. Daarom moeten we de nood aan nieuw ontgonnen grondstoffen drastisch verminderen. We kunnen niet op dezelfde manier metalen en mineralen blijven ontginnen. We moeten een halt te roepen aan praktijken zoals geplande veroudering. Deze, in onze wegwerp samenleving vaak toegepaste praktijk, houdt in dat de industrie doelbewust producten ontwerpt met een beperkte levensduur, bijvoorbeeld door reparatie te bemoeilijken of onmogelijk te maken. Dit leidt tot enorme verspilling en verhoogt de nood aan nieuw ontgonnen grondstoffen.
Laten we ons een alternatieve toekomst voorstellen, een toekomst waarin niet-hernieuwbare grondstoffen in de bodem worden gehouden, waar ze thuishoren. Laten we onze beleidsmakers ervan overtuigen om in te zitten op circulariteit en geplande veroudering te stoppen!
Oplossingen en uitdagingen op EU-niveau
Op niveau van de Europese Unie bestaat er het Sustainable Products Initiative(SPI). Sommige onderdelen van het SPI zijn veelbelovend, waaronder de uitbreiding van minimumvereisten inzake ecologisch ontwerp tot het ‘breedste productassortiment’. De vereisten zullen betrekking hebben op productaspecten zoals repareerbaarheid, duurzaamheid en ecologische en CO2-voetafdruk.
De EU moet echter verder gaan dan dat. Duurzaamheid in het SPI is beperkt tot milieueffecten, zonder rekening te houden met de sociale dimensie. Producten die voldoen aan de voorgestelde criteria voor ecologisch ontwerp, maar die op het gebied van mensenrechten slecht scoren, zijn volgens de definitie van de Europese Commissie ‘duurzaam’. Het huidige voorstel is dus niet ambitieus genoeg. De Commissie wil slechts vier productreguleringen per jaar invoeren vanaf 2024. Ondanks het feit dat een kwart van de CO2 reductiedoelstellingen van 2020 gaan over het design en energieverbruik van producten, laten ecolabels en wetgeving betreffende deze zaken lang op zich wachten en is er een gebrek aan doeltreffende middelen.
Vlaanderen pionier?
Aangezien Vlaanderen zich in Europa profileert als koploper op het gebied van circulariteit, vinden wij dat de Vlaamse overheid het voortouw moet nemen om te pleiten voor sterke regelgeving voor circulaire ICT op Europees niveau. Herstelbaarheid, consumenten ondersteuning, controle en recycleerbaarheid zijn sterke mechanismen om dit te bereiken. Bekijk hier onze eisen aan de Vlaamse regering. Door deze te implementeren zou Vlaanderen een koploper zijn op het gebied van circulariteit in Europa en kunnen we duidelijke signalen geven aan onze Europese politici.
CTRL ALT DELETE, reset het systeem
Met onze Ctrl Alt Delete: Stop #ExpresDefect campagne pleit CATAPA voor strenge regels om ervoor te zorgen dat elektronische producten een ecologisch design krijgen, repareerbaar zijn en gemaakt worden om lang mee te gaan. Tachtig procent van de impact van de levenscyclus van een product zit immers in de ontwerpfase. CATAPA eist een CTRL ALT DELETE, een reset van het systeem:
CTRL – CONTROLE & transparantie op de productie van ICT ALT – ALTERNATIEVE wetgeving die geplande veroudering aan banden legt DELETE – DELETEN van de productie van toestellen met een te korte levensduur
Doe mee en Stop #ExpresDefect
Wil je zelf ook actie ondernemen?
Roep jouw gemeente op om het CTRL ALT DEL charter te ondertekenen. Zo krijgt onze campagne meer gewicht en vecht je samen met ons om geplande veroudering en al haar negatieve effecten tegen te gaan. Door het charter te ondertekenen, engageert jouw stad of gemeente zich om het ‘goede voorbeeld’ te geven door duurzame ICT aan te kopen en ICT op een doordachte manier te gebruiken. Ze engageren zich ook om de lokale herstel- en maakeconomie in hun stad of gemeente te stimuleren.
U kunt ook een klacht indienen over uw kapotte elektronische apparaten op onze website! De klachten zullen worden verzameld om de Vlaamse overheid en de EU te sensibiliseren en onder druk te zetten om een sterke regelgeving te implementeren.
Van 30 mei tot en met 5 juni zal de Ghelamco Arena in Gent voor een keer geen reclame van KAA Gent vertonen. Wel een slogan die past binnen de CTRL ALT DEL-campagne van CATAPA. Deze gaat door in het kader van de ‘European Green Week’, een initiatief van de Europese Commissie, dat op dezelfde dagen plaatsheeft in Brussel.
Met onze campagne, die we in Vlaanderen en Brussel voeren, willen we ‘geplande veroudering’ aankaarten en liefst zo snel mogelijk doen verdwijnen. Geplande veroudering is een methode die vooral toegepast wordt in de ICT-sector, waarbij producten bewust ontworpen worden met een beperkte levensduur. Wie heeft nog niet meegemaakt dat een gsm na een update plots veel trager functioneert? Of nog een voorbeeld; de printer die het begeeft en de herstelkosten zijn hoger dan een nieuwe aan te schaffen. Zo bestaan er talloze methoden die de industrie hanteert om jou zoveel mogelijk nieuwe toestellen te laten kopen. Daarom ook onze hashtag #expresdefect.
Wat je vooral moet onthouden is dat al die elektronica je handen vol geld kost en heel veel zeldzame (kritieke) metalen bevat. Daarover straks meer. Maar wat heeft dat te maken met Europa en de European Green Week? De European Green Week zal focussen op drie belangrijke aspecten van de ‘Green Deal’, namelijk; circulaire economie, nuluitstoot en biodiversiteit. Op het eerste zicht kan je dit initiatief enkel toejuichen maar er zit een behoorlijke adder (zeg maar python) onder het gras.
De ‘Green Deal’: Een oplossing die er geen is.
Over de Green Deal zegt de Europese commissie dat het een pad is naar een ‘duurzame en transformatieve groeistrategie’. En daar loopt het mis, uit de voorbije tweehonderd jaar hebben we geleerd dat groei en duurzaam niet samengaan. Integendeel, groei houdt in dat we de aarde plunderen om aan grondstoffen te geraken die nodig zijn om die eindeloze groei in stand te houden. Het delven van die grondstoffen leidt dan weer tot ecologische, klimatologische en sociale rampen.
Wat bedoelt de EU Commissie dan juist met een ‘transformatieve’ groei? Wel, de Commissie neemt de juiste beslissing om het tijdperk van fossiele brandstoffen achter ons te laten. Maar enkel en alleen om dat in te ruilen voor een tijdperk waarin grootschalige mijnbouw de drijvende kracht zal worden achter de groei-economie. Zoals eerder gezegd leidt ontginning van grondstoffen zoals goud, koper, lithium, boraat, coltan … (de lijst is eindeloos) tot grote schade voor mens en milieu. Getuige daarvan zijn de vele ongevallen met toxische stoffen, die gebruikt worden in de mijnbouwindustrie, waardoor honderden hectaren grond onbewoonbaar worden, rivieren vervuild en mensen vergiftigd.
Maria Nyuberg beweerde op het (Re)mining Symposium het volgende: “Zelfs als we erin slagen om het recycleren van kritieke metalen drastisch te verhogen, zal het nog steeds niet genoeg zijn om aan de vraag te voldoen, die nodig is om de groene transitie mogelijk te maken”. Men ruilt dus het ene kwaad (fossiele brandstoffen) in voor het andere (het ontginnen van zeldzame aardmetalen). Nochtans zijn er aanwijzingen genoeg die waarschuwen dat het groeiscenario op een dood spoor zit. Zo publiceerde het European Environmental Bureau (EEB) een rapport dat stelt dat Europa tegen 2050 haar materiaal-consumptie moet verminderen met 65% als we een klimatologische ramp willen vermijden.
Afhankelijkheid van kritische metalen en strategische autonomie
We weten nu dat Europa het ‘eindeloze groeiscenario’ niet wil loslaten en we daarvoor enorme hoeveelheden kritische ruwe metalen zullen nodig hebben. De vraag is natuurlijk: waar gaan we die halen? Europa heeft al langer door dat afhankelijkheid van andere continenten om aan grondstoffen te geraken geen goed idee is. Kijk wat er gebeurt met onze energieprijzen sinds de oorlog tussen Rusland en Oekraïne. Daarom heeft de Europese Commissie beslist dat we onze eigen (lees Europese) voorraden van kritische metalen moeten aanspreken. Of met andere woorden, meer mijnbouw in het Europese continent.
Duurzame en verantwoorde mijnbouw, het sprookje dat maar niet wil verdwijnen
Volgens de mijnbouwindustrie en de Europese Commissie kan mijnbouw op een duurzame manier gebeuren met respect voor milieu en mens. Onderzoeken en berichtgeving bewijzen het tegendeel. Rio Tinto, een mijnbouwgigant die al meerdere keren negatief in het nieuws kwam (google eens ‘Mijnbouw Rio Tinto accident’) en eigenaar van het Servische ‘Jadar Lithium Mine’ heeft 40% van alle land rond de mogelijke mijnbouwsite opgekocht. Dat kon door samenwerking met het stadsbestuur van Loznica die gronden onteigende, en de grondbestemming van ‘landbouw of bosbouw’ naar ‘industriegrond’ omtoverde. Een andere tactiek om de bewoners weg te jagen was het sterk verhogen van grondbelasting. Dit gebeurde nog voor het mijnbouwproject werd goedgekeurd. Als antwoord kwam de bevolking massaal dagenlang op straat tot president Vučić zich genoodzaakt zag om de vergunning voor het mijnbouwproject in te trekken.
De gebeurtenissen rond mijnbouw in landen als Noord-Ierland, Servië (maar ook Spanje en Griekenland) tonen aan dat mijnbouw altijd leidt tot schade. Is het nadeel niet voor de omgeving dan wel voor de gemeenschappen die slachtoffer zijn van mijnbouw. Conclusie? Groene mijnbouw of duurzame mijnbouw bestaat helemaal niet, een sprookje dus.
Meer weten over de alternatieven en wat jij kan doen in Vlaanderen of Brussel? Ontdek het in onze volgende blog.
2021 zit er al eventjes op! Ondanks de pandemie, stond CATAPA natuurlijk niet stil. Lees er alles over in het jaarverslag! Hier kan je dat downloaden.
This website uses cookies to improve your experience. We'll assume you're ok with this, but you can opt-out if you wish. Check out more info about all this here. More Info
This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may affect your browsing experience.
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.